Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

n
əzər“ kimi təsvir edildi.  Bu Daxili İşlər Nazirliyinin müəyyənləşdirdiyi işçi qruplarının 
on dörd f
ərqli funksional sahələrinin ortaya qoyduğu material idi.   
Nazirlik t
ərəfindən götürülən yanaşma daha çox “yuxarıdan aşağı”olduğuna görə tən-
qid olundu. Bir neç
ə maraqlı tərəflərlə,o cümlədən,sıravi polis işçiləri ilə bu sənədin ha-
zırlandığı  dövrdə  məsləhətləşmələr aparıldı.  Uğurun ölçülməsi kriteriyası  tutqun 
görünürdü. Ba
xış sənədinin üzərində,əsasən də yerinə yetirilməzdən öncə,strateji planlaş-
dırma prosesi baxımından daha geniş iş tələb olunurdu. 
 
Polis islaha
tı  prosesində  irəliyə  mühüm addım,daha  çox  maraqlı  tərəfin  iştirakı  və 
m
əsləhətləşmələri ilə və beynəlxalq birliyin köməyi ilə,onun strateji planının hazırlanma-
sı  ilə,  bu  baxış  sənədinin daha  geniş  əsaslı  variantını  dərc etmək  olardı.  Təhlükəsizlik 
sektoru sah
əsində strateji qiymətləndirmə aparmaq ənənəsi olmayan istənilən ölkədə eyni 
şeyi etmək mümkündür. 
3.1.1.3. 
Strateji qiy
mətləndirməni kim aparmalıdır?   
Qiym
ətləndiricilər müxtəlif kateqoriyalardan seçilə bilər:  

 
Qiym
ətləndirmə aparmaq üçün təlim keçmiş polis xidmətinin üzvləri. 

 
Daxi
li işlər nazirliyinin şəxsi heyəti.  

 
Xüsusi höküm
ət komissiyası.  

 
Polis xidm
ətlərini müşahidə edib və qiymətləndirə bilən, xüsusi 
biliy
ə və qabiliyyətə sahib olan kənar strukturlar (sorğu komissiyaları) və 
ya f
ərdi ekspertlər(məsələn məsləhətçilər).  

 
Əhali qrupları və ictimaiyyətin nümayəndələri.  
 
Ümumi qayda olaraq, tap
şırığı yerinə yetirmək üçün əsas obyektivliyi və bacarığı qə-
bul ed
ərək,seçim,bu məsələnin siyasi həssaslığını hesaba almalıdır. Polis korrupsiyası,hər 
yerd
ə həssas məsələdir,məsələn,əgər qiymətləndirmə prosesinin hamı tərəfindən obyektiv 
getm
əsi qəbul edilirsə,o zaman kənar strukturun və ya fərdin seçilməsi çox zaman qarşısı-
a
lınmaz olacaqdır. 
Çox  sayda  keçid  dövrü ya
şayan,münaqişə sonrası və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə 
xarici ekspertl
ər və ya təşkilatların işə qarışması tələb oluna bilər. Bu ya ayrıca,ya da bir-
g
ə qiymətləndirmə əsasında(məsələn,BMT İnkişaf Fondunun qəbul etdiyi kimi) olur,yə-
ni,yerli  ölk
ənin uyğun  təcrübəyə  malik nümayəndələri  bu cür qiymətləndirmələri apar-
maq üçün beyn
əlxalq təşkilatların  nümayəndələri ilə birgə işləyirlər.  
3.1.2. 
Risk qiy
mətləndirmələri 
Risk qiym
ətləndirməsi geniş şəkildə strateji qiymətləndirmə yanaşmasının addımları-
na b
ənzəyir və bir növü olaraq aşağıdakıları nəzərdən keçirir: 
314 

---


 
Təşkilati mühitdə  və  ya  təşkilatın  özünün daxilində peyda  olan 
xüsusi ris
klərlə bağlı zərərli nəticələri. 

 
O 
zərərli nəticələrin baş verməsi ehtimalı.  

 
Təşkilat tərəfindən qəbuledilməz kimi qiymətləndirilən risklərin 
azal
dılması və ləğv edilməsi üçün əldə olan və praktiki tədbirlər. 

 
Mü
əyyənləşdirilən risklərin azaldılması və ya aradan qaldırılması 
üçün ca
ri tədbirlərin səmərəliliyi.  
 
Polis xidm
ətləri korrupsiyadan gələn real və potensial risklərlə üzləşirlər. Risklər ma-
liyy
ə itkiləri ilə,şəxsi heyətə və ya başqalarına dəyən zərərlə,mülkiyyətə dəyən zərərlə və 
ad v
ə sana dəyən zərərlə ölçülə bilər. Bu da qaçılmazdır ki,ilk növbədə ən böyük risklərə 
m
əruz qalan sahələr vurğulanmalı və prioritetləşdirilməlidir. Müxtəlif risklərin miqyasını 
v
ə ciddiliyini xəritələmək, nəyə diqqətin verilməsini prioritetləşdirmək baxımından köklü 
m
əna daşıyır.  
Polis korrupsiya
sı başqalarını da risk altına qoyur. Tam polis korrupsiyası, risk qiy-
m
ətləndirməsi, polis xidmətinə olan riskləri və təşkilatın başqalarına törətdiyi riskləri nə-
z
ərdən keçirməlidir.Bu  risklərin  bir  qismi  və  bu  risklərə  daha  çox  məruz qala biləcək 
adamlar v
ə ya təşkilatın bölmələri 1-ci Cədvəldə göstərilir.  
Polis korrupsiya
sı risk qiymətləndirməsinə praktiki və bütöv yanaşma, fərdlərin fəaliy-
y
ətlərinə  qarşı  yox,təhlükə  doğuran sahələrə  fokuslanmağa  meyllidir. Təşkilat boyu bir 
çox riskl
ərin olduğu halda və potensial olaraq təşkilatın bütün sahələrinə və polis işçiləri-
n
ə təsir etdiyi halda,korrupsiyanın daha çox yüksək riskləri xüsusi coğrafi zonalarda,xid-
m
ət növlərində və peşəkar təcrübə səviyyələrində rast gəlinir. Qiymətləndirmə və riskləri 
azaltma m
əqsədləri üçün bunlar təhlükə zonalarıdır və onlar da əsas fokus nöqtələri olma-
lıdır.. 
M
əsələn,bir çox ölkələrdə yol və sərhəd polisi birlikləri müntəzəm şəkildə yol postla-
rında ictimaiyyətə əziyyət verirlər və bu vəziyyət təbii ki,polis dürüstlüyü ilə bağlı ictimai 
qavra
yışı dəyişir.Beləliklə,bu sahə qiymətləndirmə aparmaq üçün faydalı sahə ola bilərdi.  
Mü
əyyən formada risk qiymətləndirmə matrisası faydalı ola bilərdi. O müxtəlif forma-
larda ola bil
ər
227
.  Xüsusi t
əhlükəli zonaları  və  onunla  bağlı  risklərin səviyyəsini  ayırd 
etm
ək baxımından, qiymətləndirmə vəsaiti aşağıdakı məsələləri gözdən keçirə bilər. 
Polis korrupsiya
sı kontekstində,uyğun xəbərlərin həcmi tez-tez baş verən hadisə xə-
b
ərlərinə və ya hər hansı polis şöbəsi ilə və ya xüsusiləşmiş polis birliyi ilə bağlı rəsmi şi-
kay
ətə isnad edir. Texnologiyanın tətbiqi,ciddi zərər vurma imkanları yaradır (məsələn,si-
lah
lı polis xüsusi birliyi) və ya polis məlumat bazasına girmək imkanları ilə bağlı riskləri 
əhatə edir. Gələn faydanın təbiəti tez-tez mühüm dərəcədə dəyişir və ona görə də, hər kəs 
öz  motivasiya gücünü  v
ə onunla bağlı iştahını ölçüb biçməlidir. Narkotik daşınmasında 
315 

---