Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

f
ərqi ondadır ki,qoyulan problemin həqiqi həyati nümunələrinin real şəraitlərini simyula-
siya etm
ək üçün daha böyük səylər edilir. Başqa sözlərlə,onlar rol oynamalarından daha 
da can
lıdırlar. Məsələn,tələbə əsil rəhbər polis işçisi ilə və ya ictimaiyyətin üzvü ilə sim-
yulasiya m
əşğələsində üz-üzə gələ bilər və burada nəzərdən keçirilən dilemma polis işçi-
sin
ə  təklif edilən  rüşvətdir.Ekspertlər  simyulasiyaların  hazırlanmasında məsləhətçi rolu 
oynaya bil
ər və iştirakçıların verdiyi töhvələrlə bağlı tənqid və təkliflərini verə bilərlər. 
Simyulasiya
nın daha çox canlı təbiətli olması, təcrübə öyrənilməsini daha güclü və uzun 
müdd
ətli edir. Simyulasiyaları təşkil etmək və aparmaq, başqa dəyişim yaradan vasitələr-
l
ə müqayisədə daha çox səylər tələb edir. 
Taktiki q
ərar vermə oyunları/ssenari əsasında qurulan təlim
237
  
 
Bu yüks
ək reallıqla baş verən simyulasiya formasıdır və xüsusi olaraq polis işçilərinin 
ça
lışdığı psixoloji mühitə fokuslanır.  
Bu cür ya
naşma ciddi hadisələrə reaksiyalar verməkdən ötrü, işçilərə təlim vermək zə-
rur
ətindən  geniş  şəkildə  inkişaf  etmişdir.O,qiymətləndirmə  və  qərar vermənin  qeyri-
texniki v
ərdişlərinə fokuslanır və polis işçilərinin nə etmək haqqında qərar vermələri üçün 
stresli  v
əziyyətlər canlandırır.O,həmçinin,məşğələyə  təklif  və  tənqidi fikirlərlə  bəra-
b
ər,idarənin işçilərinin ustalığının artmasına praktiki imkanlar vasitəsilə şərait yaradır. 
 Taktiki q
ərar vermə oyunları/ssenarisi əsasında qurulan təlim yanaşmasında alti mər-
h
ələ vardır: 
1.
 
M
əqsədin müəyyənləşdirilməsi. Məşğələnin əsas fokusu nədir və oynanı-
lan 
əsas rollar hansılardır? 
 
2.
 
Dilemmala
rın seçilməsi. Ciddi hallar seçin,o cümlədən,yer,sərtlik,hadisə-
nin m
ərhələsi və mümkün olan resurslar. Dilemmanın həlli üçün bir neçə müm-
kün yolun oldu
ğunu və qeyri-texniki təcrübələrin bu şəraitdə praktikadan keçmə-
sini t
əmin etməli. 
 
3.
 
Söhb
ət mövzusu olan ekspertlərdən təkliflər. Vəziyyətin diqtə etdiyi amil-
l
ər haqqında məlumat,uyğun  texniki informasiyalar  və  seçilmiş  dilemma üçün 
mümkün ssenari inki
şafı trayektoriyaları.  
 
4.
 
Ssenari fonu yara
dılması. Bu yuxarıda deyilən fikirləri bir yerə yığır, la-
kin ora şübhə  doğuran və çaşdırıcı məlumatları da salır. O, həmçinin müəyyən 
la
zımlı məlumatları gözdən qaçırır.  
 
323 

---

5.
 
Ssenarinin ha
zırlanması,o cümlədən,materiallar və tamaşaçı obrazı ya-
ra
dılması. Ssenari yazılı formada hazırlanmalıdır. İştirakçıların məşğələ zamanı 
n
ə edəcəkləri haqqında aydınlıq olmalıdır:məsələn,başqalarına brifinq vermək və 
ya q
ərar vermə prosesinin və atılan addımların hesabatını vermək. 
 
6.
 
İfa etmə kriteriyasının müəyyənləşdirilməsi. Konkret davranışların uyğun 
v
ə ya uyğunsuz kimi sinifləşdirilməsi haqqında uyğun addımların sxemi qurulma-
lıdı. Sxem xüsusi vərdişlərin göstərilməsinə fokuslanmalıdır,nəinki “düzgün ca-
vab” konsepsiya
sına. 
  
Beyin h
əmləsi 
238
 
M
əqsəd, çox az zaman müddəti ərzində,mövzular və ya fənnlər üzrə çox sayda müxtə-
lif v
ə hətta problem doğuran ideyalar irəli sürməkdir. Bu texniki metod qrup şəklində dü-
şüncəyə qarşı çıxmaq və iştirakçıların əvvəlki dövrlərdə keçdikləri təlimlərdə və ya öz iş 
mühitl
ərində rast gəlmədikləri yeni ideyaları nəzərdən keçirmələrinə sövq etməkdir.   
H
əm də qrupları konkret problemlər və ya məsələlər üzrə yeni ideyalar ortaya qoyma-
ğa həvəsləndirərək,ideyaları mövzulara çevirməyə imkan verir və mövzulardan çıxan mə-
s
ələləri müzakirə edir.  
İştikraçılara bərabər münasibət göstərilməlidir və rütbələrin fərqliliyi ideyaların yara-
dılması və ya ortaya qoyulmasına təsir etməməlidir. Yeni ideyaları və çox zaman gərgin-
lik yaradan v
ə problemli perspektivləri boğmamaqdan ötrü,başqalarının töhvələrinin tən-
qid edilm
əsindən qaçınmalıdır. Məsələlər haqqında yeni düşüncə yollarının ortaya qoyul-
ma
sı  və problemlərə baxışın və onların həllinin yeni yolları bu məşğələdə uğurlu nəticə 
üçün açar sa
yılır.  
Bu iş normalda aparıcı-yönəldici olmasını tələb edir və o hər kəsin ədalətli olaraq öz 
töhv
əsini verməyini və kiminsə verilən töhvələrin yazılı şəkildə qeydə almasını və ya baş-
qa vasit
ələrlə hesabatını təmin edir. Bu o deməkdir ki,bu qrup özünün iclaslarının daimi 
hesaba
tını saxlayır. Məhdud zaman(on və on beş dəqiqə) bu məşğələ üçün ayrılmalıdır. 
Apa
rıcı-yönəldicidən başqa, beyin həmləsi qruplarında başqa təcrübəsi olan birisinin di-
g
ər  iştirakçıların  siyahısına salınması  faydalı  olur,çünki onlar müzakirələrə  təzə,kənar 
nöqteyi n
əzər gətirirlər.  
İştirakçıların  imkanlarının  müzakirələr zamanı  məhdulaşdırmamaqdan ötrü  beyin 
h
əmləsi qrupları çox da geniş olmamalıdır(maksimum 10 və 15 nəfər)..İdeya ortaya qoy-
ma m
ərhələsinin sonunda,ideyalar qrup tərəfindən nəzərdən keçirilməlidir və ideyalar ağ 
lövh
ələr və ya plakatlardan istifadə edilərək mövzu başlıqlarını təqdim edərək mövzulara 
çevrilm
əlidir. İlkin ideya ortaya qoyma mərhələsinin yekununda hər bir qrupun nümayən-
d
əsi öz qruplarının beyin həmləsi səylərini daha geniş qrupa təqdim edir. 
324 

---