Qubad İbad oğlu (Bayramov) Özəlləşdirmə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Bank ikinci mərhələdə həmin məbləği növbəti iş günündən gec olmayaraq Gürcüstan Milli Bankının xüsusi hesabına köçürür. Hərrac başa çatdıqdan sonrakı üç gün ərzində banka daxil olmuş ərizələrin reyestrini aparmaq və onu Dövlət Əmlakının İdarəedilməsi Nazirliyinin yerli orqanına göndərmək tapşırığı verilir. Üçüncü mərhələdə Milli Bank hərraclar başlayan gündən qurtaranadək digər banklardan daxil olmuş informasiyaları toplayır, sistemləşdirir və hərracın başa çatmasından ötən 15 iş günü ərzində həmin məlumatları reyestrə işləməklə Dövlət Əmlakının İdarəedilməsi Nazirliyinə göndərir. Dördüncü mərhələdə - Dövlət Əmlakının İdarəedilməsi Nazirliyində yaradılmış xüsusi komissiya Milli Bankdan aldığı məlumatları 10 gün ərzində sistemləşdirərək, hərracların yekun nəticələrini müəyyənləşdirir. Nəticələri əks etdirən reyestrə hərrac iştirakçıları barədə informasiyalar, müəssisənin səhmini almaq üçün daxil olmuş ərizələr, qoyulmuş məbləğ və hər konkret ərizədə göstərilən məbləğə düşən səhmlər haqqında məlumatlar daxil edilir. Beşinci mərhələdə Dövlət Əmlakının İdarəedilməsi Nazirliyindən alınmış reyestrlər əsasında səhmdar cəmiyyətin rəhbərliyi formalaşdırılır. Əlavə olaraq qeyd edək ki, hərracın iştirakçısı həm fiziki, həm də hüquqi şəxs, eləcə də xarici alıcı da ola bilər. Xarici alıcılar eyni proseduranı yaşadıqları ölkənin müvəkkil banklarında da apara bilərlər. Hərraclara çıxarılmış səhmdar cəmiyyətlərin səhmləri onun iştirakçıları arasında müvafiq hesaba qoyulmuş məbləğə proporsional surətdə bölüşdürülür. Bir ərizəyə düşən səhmlərin miqdarı aşağıdakı formul üzrə hesablanır. N0=Nv x V0/Vv Burada, N0 - konkret səhmdar cəmiyyət üzrə bir ərizəyə düşən səhmlərin miqdarıdır. Nv - hərraca çıxarılmış səhmdar cəmiyyətin səhmlərinin ümumi sayıdır. V0 - konkret bir iştirakçının-ərizəçinin həmin səhmdar cəmiyyətin səhmlərinə görə banka qoyduğu vəsaitin məbləğidir. Vv- həmin səhmdar cəmiyyətin səhmlərinə görə bütün ərizəçilərdən daxil olmuş vəsaitin ümumi məbləğidir. Əgər N0-vahiddən böyük olaraq tam ədədi ifadə etmirsə, onda vergüldən sonrakı rəqəmlər atılır və 1 ərizəyə vahidə bərabər olan sayda səhm verilir. N0- vahiddən kiçik olduğu halda isə qalıq səhmlərin miqdarı həddində səhmin verilməsi nəzədrə tutulur. "Sıfır" hərracları zamanı diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də iştirakçıya və ya alıcıya gələcəkdə müəssisənin profilinin saxlanılması ilə əlaqədar heç bir şərtin qoyulmamasıdır. * "Sıfır" hərraclarının keçirilməsi bank sisteminin fəaliyyətindən də əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Gürcüstan praktikası göstərdi ki, bank sisteminin dəqiq və sürətli fəaliyyəti özəlləşdirmənin bu istiqamətli nəticələrinin müvəffəqiyyətində mühüm rol oynayır. Postsovet məkanında ilk dəfə olaraq Gürcüstanda sınaqdan keçirilən, sonradan isə Ukraynada tətbiq olunan "sıfır" hərraclarının Azərbaycanda gedən özəlləşdirmə prosesində də tətbiqi fikrimizcə, onun tempinə müsbət təsir göstərə bilər. MDB məkanına daxil olan digər ölkələrdə özəlləşdirmə prosesi hələ də davam edir. Moldova və Tacikistanda dövlət mülkiyyətinin islahatı başa çatmaq üzrə olsa da, Özbəkistan və Ermənistanda bu istiqamətdə islahatlar nisbətən asta templə aparılır. Türkmənistan və Belarus isə dövlətsizləşdirməyə ehtiyatlı mövqeyi ilə seçilir. Türkmən iqtisadçıları bunu ölkə əhalisinin təsərrüfat təfəkkürü, mentaliteti və Türkmənistan iqtisadiyyatının dövlət mülkiyyətinin əsasında əldə etdiyi uğurlu nəticələrlə izah edirlər. Lakin bütün bu arqumentlərə baxmayaraq Türkmənistanda da özəlləşdirmə bir vasitə olaraq, əsasən kiçik müəssisələrin dövlətsizləşdirilməsi prosesində sınaqdan keçirilmiş, ölkənin əsas fondlarının üçdə birinə sahiblik hüququ özəl bölməyə verilmişdir. * Belarusda isə mülkiyyətdə struktur islahatları son iki ildə əhatə dairəsini genişləndirməklə yanaşı, həm də sürətini artırmışdır. Burdada başlıca olaraq ticarət və xidmət sferası müəssisələri dövlətin inhisarından çıxarılaraq, əvvəlcə kommersiyalaşdırılmış, sonradan isə dövlətsizləşdirilmişdir. Belarusun özəlləşdirmə islahatlarına əvvəllər ciddi önəm verilməməsi isə daha çox ölkə prezidentinin mühafizəkar mövqeyi, əhalisinin isə sosialist stereotiplərindən tamamilə yaxa qurtara bilməməsi ilə izah edirlər. Prosesin son dövrlər vüsət alan nisbətən sürətli gedişi isə siyasi, sosial və sistemli dəyişiklər məqsədi ilə deyil, daha çox kiçik özəlləşdirmədə effektiv mexanizmlərin axtarılması ilə arqumentləşdirilir. Nəhayət, fikrimizi Rusiyada və MDB-nin digər dövlətlərində özəlləşdirmənin Şərqi və Mərkəzi Avropa özəlləşdirmə prosesindən fərqli cəhətləri üzərində yekunlaşdıraq. Ntic Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə almaqla Rusiyada, MBD-də və Şərqi, eləcə də Mərkəzi Avropa ölkələrində özəlləşdirmənin gedişi və nəticələri ilə bağlı başlıca olaraq, aşağıdakı fərqləri qeyd etmək olar. Birincisi, MDB dövlətləri arasında Rusiya həm miqyas nöqteyi nəzərindən, həm də özəlləşdirmənin tempinə görə Şərqi və Mərkəzi Avropa ölkələrini xeyli qabaqlamışdır ki, bu da bazar infrastrukturunun sürətlə formalaşması, yeni mülkiyyətçilər sinfinin əmələ gəlməsi baxımından əhəmiyyətli hesab oluna bilər. İkincisi, Rusiyada dövlət əmlakının bölgüsünün bütün vətəndaşlar arasında aparılmasına baxmayaraq, bu prinsip Şərqi və Mərkəzi Avropa ölkələrinin özəlləşdirmə həyatına ümumən şamil olunmamışdır. Üçüncüsü, Şərqi və Mərkəzi Avropa ölkələrinin əksəriyyətindən fərqli olaraq Rusiyada özəlləşdirmənin birinci mərhələsində iqtisadi deyil, hakim nomenklaturanın şəxsi maraqlarına Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|