Ġsraġl elyazov elxan həSƏNLĠ leyla həSRƏtova

 
Cədvəl 4.2.
Dəmir yolunun 
kateqoriyası 
Əyrinin radiusu, m 
Təklif 
olunan 
Buraxıla bilən 
Ağır 
Ģəraitlərdə 
Xüsusi 
ağır 
Ģəraitdə 
AzDY QSC-
nin razılığı 
ilə 
Sürətli
4000...3000 
2500 
1200 
800 
Xüsusi yük gər-
ginlikli
4000...2500 
2000 
1000 
600 

---

I 
4000...2000 
1500 
1000 
600 
II 
4000...2000 
1500 
800 
400 
III 
4000...1200 
800 
600 
350 
IV:4.1.Ümumi 
Ģəbəkə xətləri 
üçün 
2000...1000 
600 
350 
200 
4.2. Dalan yollar
2000...600 
500 
200 
200 
4.3. BirləĢdirici 
yollar
2000...350 
250 
200 
200 
Radius ardıcıl olaraq ∞-dan əyrinin R-radiusuna qədər azaldılmalıdır. 
QarĢılıqlı əyrilər arasında düz sahə ən azı 30-150 m olmalıdır ki, o da yolun 
dərəcəsindən və əyrinin istiqamətindən asılı olaraq müəyyən olunur. 
Yolun uzununa profili əyrinin elementi, mailliyin dikliyi və məsafədən asılı 
olur. ġəkildən göründüyü kimi maillik yoxuĢa qalxan zaman qatarın hərəkətinə 
əlavə müqavimət yaradır (ġəkil 4.3).

---

i
Q
tg
Q
Q
W
i







3
10
sin


i
– mailliyin dikliyidir, ‰
Mailliyin dikliyindən qatarın kütləsi çox Q asılıdır, ona görə də dəmir 
yolu layihələndirilərkən çalıĢırlar ki, onun qiymətini əhəmiyyətli dərəcədə 
azaldılsın. 
Dəmir yolunun uzununa profilinin maillikləri mində birlə ölçülür. 
Profilin üfüqi elementini meydança, qonĢu elementlərin sərhədlərini 
profilin sınması, qonĢu sınmalar arasındakı məsafəni-elementin uzunluğu -l 
adlandırırlar.
Yeni dəmir yolunun layihələndirilməsində rəhbər maillik layi-
hələndirilən rayonun relyefinə və daĢımaya tələbatdan asılı olaraq texniki-
iqtisadi hesablamalara əsasən təyin edilir.
Mürəkkəb topoqrafik Ģəraitdə, mənzilin uzunluğunda az olmayan 
məsafədə maillik, rəhbər maillikdən yüksək olarsa bir neçə lokomotivdən 
istifadə olunur.
Uzununa profilin elementinin uzunluğu qatarın uzunluğunun yarısından 
çox olmalıdır.
Uzununa profilin miqyası müfəssəl və ixtisarla profilə görə müxtəlif 
olur. Dəmir yolu planı təsvirinin əsas miqyası 1:2000, müvafiq 
əsaslandırma olarsa miqyaslar 1:5000 və 1:1000 ola bilər.
Müfəssəl uzununa profil bir qayda olaraq üfüqi 1:10000, Ģaquli 1:200 
profillərə bölünür.
Uzununa profildə yolun oxu boyu torpaq səthi xəttini və layihələndirilən 
torpaq yatağı qaĢının xəttini layihə xəttini keçiririk. Mövcud rels baĢlığı 
yüksəkliyindən layihələndirilən xəttin torpaq yatağı qaĢı yüksəkliyinə keçid 
pilləvari göstərilir.
Layihə xəttindən yuxarıda stansiya, ötmə və sovuĢma məntəqələrinin 
iĢarəsi, onların adları, aralarındakı məsafə, yol keçidi, onların dərəcələri, su 

---

ötürücü qurğuların tipləri və açıqlıqları, yerüstü və yeraltı qurğuların və 
tökmələrin iĢçi yüksəklikləri göstərilir. Layihə xəttinin aĢağısında 
layihələndirilən 
xəttin 
keçid 
nöqtələri xəttini, qazmaların iĢçi 
yüksəkliklərini, su ötürücü qurğuların iĢarələri, yeraltı mühəndis qurğular 
göstərilir.
Uzununa profilin altında yerləĢdirilən cədvəldə yolun açılmıĢ
planı, layihələndirilən yolun oxu, yerin vəziyyəti, bölgü məntə- 
qələri göstərilir.
Mühəndis-geoloji xassələri qrafasında qrunt təbəqələrinin mexaniki-
fiziki xüsusiyyətləri təsvir edilir.
Eninə profilinin tipi qrafasında-torpaq yatağı, tip profilinin nömrəsi, 
fərdi eninə profillər tətbiq edildikdə-bu profilə daxil olan əsas iĢçi cizgi 
rəsmlər komplekslərinin nömrələri plan qrafasında düz hissələrin 
uzunluqları və əyrilərin elementləri, dönmə bucaqlar, radiusları, 
cəmləĢdirilmiĢ tangenslər, dairəvi və keçid əyrilərinin uzunluqları göstərilir.
Uzununa profil elementlərinin uzunluqları 1 m-dək, torpaq yüksəklikləri, 
layihə və iĢçi yüksəkliklər 1 sm, reperlərin yüksəklikləri 1 mm dəqiqliklə 
qeyd edilir [10,26].