Xix əsr azərbaycan şERİ antologiyasi

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Bəxt mənə yar olub Ģahi-Süleyman bu gün,

 

 

Sayə salıb üstümə ol Ģəhi xaqan bu gün.

 

 

Gördü ki, mən durmuĢam zarü həzin dərdnak,

 

 

Görmək ilə aĢiqə eylədi ehsan bu gün.

 

 

Mən fəqiri görcəyin qıldı təbəssüm rəvan,

 

 

Könlümü Ģad eylədi Yusifi-Kənan bu gün.

 

 

Yetər ki, bəyzadəmiz babasını görməyə,

 

 

GetmiĢ idi naz ilə sərvi-xuraman bu gün.

 

 

QayıdıĢı ol zaman yolda mənə rast olub,

 

 

Etdi bazar əhlini əmrinə fərman bu gün.

 

 

Bar xuda eyləsin dövlətini müstədam,

 

 

Yavəri olsun anın xaliqi-yəzdan bu gün.

 

 

Ağlama zar, ey Kərim, Ģükr elə allıhana,

 

 

Rəyin ilə dövr edər gərdiĢi-dövran bu gün.

 

 

* * *

 

 

Bəxti-nafərcam tək açılmadı qarə sabah,

 

 

Ki, deyəm hali-dilim yari-cəfakarə sabah.

 

 

Məni rüsva elədi bəxti-siyahim gecələr,

 

 

Ki, neçün gəlmədi bir dəm eləyə çarə sabah.

 

 

Usanıb zülm binasından, edib Ģərmü həya,

 

 

Eyləmə sineyi-əfkarımı sədparə, sabah!

 

 

Yataram hicr dəmində, elərəm ahü fəğan,

 

 

Nəlur izhar edəsən halımı ol yarə, sabah!

 

 

Nə uzun oldu fəraqın gecələr, gəlmədi sübh,

 

 

Yazığam, ruzi-vüsalə yetir, ol karə sabah.

 

 

 

 

 

 

118

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

Mənə ol qədr təğafül elədi munca zaman,

 

 

Az qalıbdır ki, olam dərbədər, avarə, sabah.

 

 

Kərimin kimsəsi yoxdur ki, deyə, hali-dilin;

 

 

Həmdəm ol bir neçə dəm mən kimi qəmxarə, sabah.

 

 

QOŞMALAR

 

 

Fələyin əlindən qılan ahü zar,

 

 

Biri mənəm, biri, yarəb, kim ola?

 

Güli-ruxsarına çəkən intizar,

 

 

Biri mənəm, biri, yarəb, kim ola?

 

 

Ey gözləri cəllad, qaməti mövzun,

 

 

Bu qədər bəndəni eyləmə dilxun,

 

SərgəĢteyi-aləm, halı digərgun,

 

 

Biri mənəm, biri, yarəb, kim ola?

 

 

Kərimin könlünü eyləmə viran,

 

 

Zülümdən usanıb, halına bir yan,

 

Hicran ələmindən didəsi giryan.

 

Biri mənəm, biri, yarəb, kim ola?

 

 

* * *

 

 

Gözəllərin Ģahı, Ģuxü nazənin,

 

 

YetiĢibdi hökmün külli-cəhanə,

 

Bilirsənmi necə yaxĢı yaraĢır,

 

 

ZərəfĢan kəmərin, incə miyanə.

 

 

Gəlməyib dünyaya sən kimi dilbər,

 

 

Gülbərg-ləblərin yaquta bənzər,

 

Dolanım baĢına, ey pəripeykər,

 

 

Zülfimə sübhlər eyləmə Ģanə.

 

 

PəriĢan tellərin ald ı qərarım, 

Mayiləm hüsnünə, sevgili yarım. 

ÇeĢmi-siyah ımsan, lalə üzarım, 

Olayım mən heyran sən kimi canə.

 

 

 

119

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

ġahibazi-aləm mən səni billəm, 

DüĢübən torpağa yolunda ölləm, 

Daneyi-xalının qurbanı ollam, 

Qəbul eyləyəsən, Ģahi-zəmanə.

 

 

Cəmalın artıqdır Ģəmsü qəmərdən, 

Yolunda keçmiĢəm can ilə sərdən, 

Biçarə Kərimi salma nəzərdən, 

Əgərçi kafərəm, gəldim imanə.

 

 

* * *

 

 

Ey ağalar, könlüm çapdı ələmlər,

 

 

Sultanım, sərdarım, ağam gəlmədi.

 

Dərdü qəm tapdağı olmuĢam həmin,

 

Göz qaldı yollarda, sonam gəlmədi

 

 

Fəraqü hicrində qalmıĢam həzin, 

O Ģ ahibazımın çəkərəm qəmin, 

Bu dərdlə ölməyim olubdu yəqin, 

Üstümə gözləri alam gəlmədi.

 

 

HəmiĢə ahlardır virdü əzbərim,

 

 

Bilirmi halımı Ģahü sərvərim,

 

Yazıqlar halına, biçarə Kərim,

 

 

Can çıxınca dedin: "Balam gəlmədi".

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

120

 

---

____________________Milli Kitabxana______________________

 

 

ƏNDƏLİB QARACADAĞİ

 

 

XIX  əsr  Azərbaycan  şerində  həm  klassik  poeziya,  həm  də  şifahi  xalq 

ədəbiyyatı

 

üslubunu  davam  etdirən  istedadlı

 

şairlərdən  biri

 

Əhdəlib

 

Qaracadağidir.  Onun  doğum  və  ölüm  tarixi  haqqında  dəqiq  məlumat  yoxdur. 

Əsərlərindən  müəyyənləşdirmək  olur  ki,

 

Əndəlib  Qaracadaği  XIX

 

əsrin

 

əvvəllərində Cənubi Azərbaycanın Qaracadağ mahalında,

 

Əhər qəsəbəsində 

anadan olmuşdur. Uşaqlıq illərini doğma yurdda keçirmiş, gənc yaşlarında isə 

Şimali  Azərbaycana  gəlib  bir  müddət

 

İrəvan  xanlığında  mirzəlik  etmişdir. 

Xanlıq

 

Rusiyaya  birləşdirildikdən  sonra,  o,  mayor  Şubinin  yanında  katib 

vazifəsində işləmişdir.

 

 

Şairin

 

şəxsiyyəti  və  yaradıcılığı

 

uzun  zaman  elin  aləminə  naməlum 

qalmışdır.

 

Onun  haqqında  ilk  d  əfə  ədəbiyyatşünas  Həbibulla  Səmədzadə 

məlumat  vermiş,  sonralar  əsərlərinin  bir  qismi  toplanıb  nəşr  edilmişdir. 

Burada  verilən  nümunələr  "Yazıçı"  nəşriyatının  çap  etdiyi  "Cənub  ulduzları" 

(1984) kitabından götürülmüşdür.

 

 

QƏZƏLLƏR

 

 

SərgəĢtə könlümün yenə min müddəası var,

 

 

Qovğalı baĢımın nə bəlalı bəlası var.

 

 

Bir dəm Ģikəstə könlüm açılmaz, səbəb nədir?

 

 

Gəl gör zəmanənin yenə bir macərası var.

 

 

Namehribani gör, küsüb əğyar ilən gəzər

 

 

Yarəb, kimin bu tərzdə bir bivəfası var?!

 

 

Sərrafi-əql ləli-ləbin müĢtərisidir,

 

 

Can nəqdini nisar qılıbdır, bəhası var.

 

 

Vəhm eylə, tərk qıl belə sevdanı, ey fələk,

 

 

Kim, bir xətərli mərhələdir, çox cəfası var.

 

 

Tənha bilib vücuduma qəsd etmə, ey könül,

 

 

Yüz min bəlayi-dövr kimi aĢinası var.

 

 

Ey Əndəlib, naleyi-bicadan əl götür,

 

 

Gəl gör, bu gülĢənin nə əcayib səfası var.

 

 

 

 

121

 

---