Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 195 Üzərində milli əlamət olmayan atalar sözlərinin, zərbi məsəlləri isə ekvivalent yolu ilə tərcümə etmək faydalıdır. Ġngilis dilində ―lələyi oxĢar quĢlar bir yerdə toplaĢır‖ ifadəsinin azəri dilinə ―su axar çuxurunu tapar‖, yaxud ―taylı- tayını tapmasa, günü ah-vayla keçər‖ kimi tərcümə etmək olar. Çünki onlarda heç bir limitləndirici ünsür yoxdur‖ (56). Frazeoloji birləĢmələrin tərcüməsi ilə əlaqədar konkret təsnifat təklif edən mütəxəssislər də var. 1) xarici dilli obrazın tamamilə saxlanması; 2) obrazlılığın bir qədər dəyiĢdirilməsi; 3) obrazlılığın tamamilə dəyiĢdirilməsi; 4) obrazlılığın çıxarılması. (100, 145). Frazeologizmlərin tərcüməsi zamanı tərcümə edilən dildə həmin birləĢmələrin iĢləndiyi kontekstə daha çox uyğun gələn qarĢılığını tapmaq, frazeoloji birləĢmənin ayrı-ayrı hissələrini dəyiĢdirmək, yaxud tərcümə edilən dildə iĢlənən müvafiq frazeoloji birləĢmə ilə əvəz etmək praktikası da tətbiq olunur (104, 195). Deməli, frazeoloji birləĢmələrin tərcüməsi ilə bağlı konkret resept, konkret qayda yoxdur. Bütün hallarda kontekstdən çıxıĢ edərək bu və ya digər birləĢmənin uğurlu tərcüməsinə nail olmaq lazımdır. Bütün bu deyilənlərdən sonra Azərbaycan poeziyası nümunələrinin ingilis dilinə tərcüməsi zamanı frazeoloji birləĢmələrin çevrilməsi praktikasını araĢdıraq. Abdulla ġaiqin ―Dağlar sultanı‖ Ģeirinin aĢağıdakı bəndinə baxaq: Çomaq əldə dolaĢır, dağı, daĢı, www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 196 196 Qoyun, quzu, köpək, tütək yoldaĢı, Azacıqdır aĢı, ağrımaz baĢı Bu xoĢbəxtə hər nə desən yaraĢır. Avril Pimən həmin bəndi aĢağıdakı kimi tərcümə etmiĢdir: With his staff the shepherd strolls mountains, valleys. A truss of firewood is all he carries Except his flute: sheep are only his worries And wisdom gleams in all his saws and sallies (70, 273). Sətri tərcüməsi: Əlində çomağı dağları, dərələri dolaĢır Bir qucaq odundur onun daĢıdığı Tütəyindən baĢqa qoyunlardır onun qayğısı Onun atalar sözlərində, replikalarında müdriklik var. ġair çobana həsr etdiyi bu Ģeirdə onun qayğısızlığını ön plana çəkmək üçün ―Azacıq aĢım, ağrımaz baĢım‖ zərb-məsəlini ―Azacıqdır aĢı, ağrımaz baĢı‖ Ģəklində iĢlətmiĢdir. ġeirdə zərbi-məsəlin və ya atalar sözünün belə cüzi dəyiĢikliklə verilməsi təbiidir. Lakin tərcüməçi, görünür, bu ifadənin qarĢılığını tapa bilməyib, yaxud mənasını dərk etməyib və ―onun atalar sözlərində, replikalarında müdriklik var‖ misrası iĢlətmiĢdir. ―Azacıq aĢım, ağrımaz baĢım‖ məsəlini ingilis dilinə hərfi tərcümə etmək mümkün deyil. Çünki bu məsəl sırf Azərbaycan danıĢıq dilinə məxsus birləĢmədir. Lakin həmin məsəl özündə konkret milli əlamət saxlamır. Ona görə də www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 197 tərcüməçi məsəlin mənasını ingilis dilində verməli idi. Frazeoloji birləĢmələrin tərcüməsi ilə əlaqədar bu da məqbul yoldur. Əslində Ģair bu misranı iĢlətməklə çobanın müdrikliyindən yox, onun qayğısızlığından söhbət açmıĢdır. Ona görə də bizə elə gəlir ki, tərcüməçi ―Azacıqdır aĢı, ağrımaz baĢı‖ misrasını aĢağıdakı kimi verə bilərdi: He satisfies with the portion he is given. Abdulla ġaiqin ―NiĢanlı qız‖ Ģeirində də zərbi-məsəl iĢlədilmiĢdir: Heyvan kimi sərvəttək satıldım, Suçlu kimi zindana atıldım, Ey taleyim, etmə gəl mənə naz. Qan qusmağa neylərəm qızıl tas! Bu parçanı Avril Pimən aĢağıdakı kimi tərcümə etmiĢdir: Like a beast, for gain I have been traded Like a felon, sentenced and disregarded Oh fate, why should you mock at me, and scoff Tending a gold spittoon when blood I cough? (70, 269). Sətri tərcüməsi: Heyvan kimi qazanc üçün mən satıldım Cani kimi məhkum olundum, alçaldım. Ah tale, istehza edib gülürsən? www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 198 198 Mən qan öskürdüyüm vaxt mənə qızıl tas verərək... Göründüyü kimi, zərbi-məsəlin tərcüməsi düzgün verilmiĢdir. Bu məsəl ―Günüm ah-vayla keçəcəksə, var-dövlət nəyimə lazımdır‖- mənasında iĢlənir. Bu baxımdan bu ifadə ingilis dilində aĢağıdakı kimi verilsə daha da uğurlu olardı: ―I wouldn’t like to have any wealth, if I don’t make myself at home‖. Sətri tərcüməsi: Əgər mən özümü rahat hiss etmirəmsə, heç bir var-dövlət istəmərəm. Ənvər Əlibəylinin ―MəĢəl‖ Ģeirini ingilis dilinə Doryen Rotenberq çevirmiĢdir: ―Süleymana qalmayan dünya Sənə də qalmayacaq‖ Deyilən bir məsəl var. DolaĢar dodaq-dodaq, Bu düzdür... Biz gedəcəyik ancaq Dünya yenə də Ġnsanlara qalacaq Ġngiliscəsi: ―This world that didn’t become Suleiman’s will never be yours‖ either Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|