Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 20 20 tərcümələrin sayı da ilbəil artır, bu sahədə peĢəkar mütəxəssilər nəsli yetiĢir. Əvvəldə haqqında söhbət açdığımız tərcümə nümunələri, habelə son illər edilən tərcümələr belə deməyə əsas verir ki, Azərbaycan poeziyasının ingilis dilinə tərcüməsi sahəsində müəyyən ənənə formalaĢmıĢdır. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan poeziyasının ingilis dilinə tərcüməsi problemlərinə dair çoxsaylı tədqiqatlar aparılmıĢ, elmi məqalələr yazılmıĢdır. Lakin ingilis dilinə tərcümədə milli koloritin qorunması problemi ayrıca tədqiq olunmamıĢdır. Ona görə də monoqrafiyada ―Kitabi-Dədə Qorqud‖ dastanının ingilis dilinə tərcümə variantları təhlil olunmuĢ, milli koloritin saxlanılması problemləri, Ģəxs adlarının translitersiyası və s. məsələlər ön plana çəkilmiĢdir. Qeyd edək ki, dastanın ingilis dilinə bir neçə tərcümə variantı mövcuddur. Xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinin dünyada öyrənilməsi və təbliği üçün bu tərcümələrin əhəmiyyəti böyükdür. Dastanda iĢlənən xüsusi adların - Ģəxs adları və toponimlərin daĢıdığı milli koloritin tərcümədə saxlanılması bütövlükdə dastanın qavranılması baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Ona görə də "Kitabi-Dədə Qorqud"un ingilis dilinə tərcüməsində xüsusi adların verilməsi probleminin tədqiqi vacib və aktual məsələdir. Məlumdur ki, Azərbaycan ədəbiyyatı nümunələrinin ingilis dilinə tərcüməsinin ayrı-ayrı problemləri müxtəlif illərdə tədqiqata cəlb edilsə də, belə tərcümələrdə xüsusi adlar və onların daĢıdığı milli koloritin saxlanılması problemləri ayrıca öyrənilməmiĢdir. "Kitabi-Dədə Qorqud"un öyrənilməsi sahəsində də çoxsaylı elmi tədqiqatlar aparılmıĢ, lakin dastandakı xüsusi adların ingilis dilinə tərcüməsi xüsusi www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 21 tədqiqat obyekti olmamıĢdır. Ona görə də bu əsərdə "Kitabi- Dədə Qorqud" dastanında iĢlənən xüsusi adların ingilis dilinə transliterasiyası problemləri təhlil olunmuĢ, bu zaman adların daĢıdığı milli koloritin saxlanılması məsələlərinə xüsusi diqqət yetirilmiĢdir. Tədqiqat zamanı "Kitabi-Dədə Qorqud"un ingilis dilində üç tərcümə variantından istifadə edilmiĢdir. 1971-ci ildə Moskvanın "Proqres" nəĢriyyatmda ingilis dilində çap olunmuĢ "Azərbaycan poeziyası antalogiyası" (kitabda dastanın müqəddiməsi və bir boyu verilmiĢdir), 1972-ci ildə Londonda buraxılmıĢ "The Book of Dede Korkut" və ABġ-da çap olunmuĢ "The Book of the Oghuz Peoples or Legends Told and Sung by Dede Korkut" nəĢrləri üzərində müqayisəli təhlil aparılmıĢ, eposla bağlı, xüsusən dastanda iĢlənən xüsusi adlarla əlaqədar mövcud nəzəri mülahizələrə nəzər salınmıĢ, xüsusi adlarm tərcümə variantları müqayisəli Ģəkildə təhlil olunmuĢdur. Bundan baĢqa Azərbaycan və ingilis poeziyasının qarĢılıqlı tərcüməsində milli koloritin saxlanması məsələlərinə hər iki dilin orijinal və poetik nümunələrinin orijinalının və tərcüməsinin müqayisəli təhlili vasitəsilə aydınlıq gətirilmiĢdir. Müasir Azərbaycan Ģerinin ingilis dilinə tərcümə nümunələri tədqiq edilmiĢ, bu tərcümələrdə milli koloritin və realiyaların qorunması məsələsi araĢdırılmıĢdır. Bunun üçün tərcümələr orijinalla müqayisəli Ģəkildə təhlil olunmuĢ, bəzi hallarda bir Ģerin bir neçə tərcümə variantı müqayisə edilmiĢdir. Ayrı-ayrı Ģairlərin əsərlərinin ingilis dilinə tərcümələri, bu tərcümələrdə Azərbaycan milli koloritinin saxlanılması ilk dəfə hərtərəfli tədqiqata cəlb edilmiĢdir. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 22 22 I fəsil. “Kitabi – Dədə Qorqud” dastanının xarici dillərə tərcüməsi Azərbaycan ədəbiyyatı nümunələrinin xarici dillərə, xüsusən də dünyada geniĢ yayılmıĢ ingilis dilinə tərcüməsi zəngin mənəvi sərvətlərimizin tanınması və öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Çünki bu, həm də bütövlükdə Azərbaycanın tanınmasına, Azərbaycan ədəbiyyatının və mədəniyyətinin təbliğinə imkan yaradır. Ona görə də ədəbi nümunələrimizin ingilis dilinə tərcüməsi, eləcə də bu tərcümələrlə bağlı tədqiqatlar aparılması aktuallığını itirmir. Xalqımızın ən böyük ədəbi abidəsi olan "Kitabi-Dədə Qorqud"un əcnəbi dillərə tərcümə problemlərinin tədqiqi bu cəhətdən xüsusi önəm kəsb edir. Çünki "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanı Azərbaycan xalqının, qədim Oğuzların, bütün türk dünyasının yaradıcı dühasının ən böyük və ən mükəmməl ədəbi-mədəni abidəsidir. Bu dastan xalqın həyatının epik lövhələrini, onun əxlaq və mənəviyyatını, davranıĢ mədəniyyətini əks etdirir, oxucuya humanizm, vətənpərvərlik, qəhrəmanlıq kimi keyfiyyətlər, sevgidə sədaqət, ata anaya hörmət və ehtiram duyğuları aĢılayır. Dastanın elm aləminə məlum olduğu 200 ilə yaxın dövr ərzində bütövlükdə "Kitabi-Dədə Qorqud" və ya onun ayrı- ayrı boyları bir çox xalqların dillərinə tərcümə olunmuĢ, haqqında çoxsaylı tədqiqat əsərləri yazılmıĢ, bu abidənin motivləri əsasında Bakıda film çəkilmiĢdir. Alman, rus, türk, Ġtaliya, ingilis, fransız və s. xalqların alimləri dastanın yaranması, Dədə Qorqudun Ģəxsiyyəti, abidənin dili və s. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|