Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 217 əhval-ruhiyyəsini konkretləĢdirir. Ona görə də tərcüməçinin ―fəsəli‖ sözünü saxlamayıb onun tərcüməsini verməsini (scones) qəbahət saymaq olmaz. Fikrimizcə, bundan ideya məzmununa da elə bir ciddi xələl dəymir. Çünki, ―fəsəli‖ realisiyasının tərcüməsi Ģairin fikrini tərcümədə əks etdirir. Bununla belə ―fəsəli‖ sözünü saxlayıb izahat vermək də mümkün idi. Ġ. Səfərlinin ―NiĢanlı qız‖ Ģeirində də realiya iĢlədilmiĢdir: Tər-təmizdir, baca Ana yuxa salır saca. TutmuĢ tamam ev-eĢiyi Zəfəranlı plov iyi. Qladus Evans həmin bəndi belə tərcümə etmiĢdir: Ġn and out, the house is clean and neat, Mother’s baking scones on the greedle-sheet, All the rooms are filled with fragrant spice- Saffran-flavoured pilaff, lamb and rice. (70, 418). Sətri tərcüməsi: Ġçəri və çöl, ev təmiz və səliqəli Ana tavada kökə biĢirir Bütün otağı bürüyüb xoĢ qoxusu Zəfəranlı plovun, quzu ətini və düyünü. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 218 218 Orijinalda iĢlədilmiĢ ―plov‖ sözü saxlanmıĢdır. Lakin ―sac‖, ―tava‖ kimi, ―yuxa‖ isə ―kökə‖ kimi verilmiĢdir ki, bu da milli koloriti qorumamaq, orijinaldan uzaqlaĢmaq deməkdir. Qabilin ―Yarpaqlar tökülür‖ Ģeirinə baxaq: -ġeĢ-qoĢa! -Pənc-cahar! Nərd atır qocalar Bir Ģəhər bağında -Bu, dü-bir! -Bu, sələr! ġeri Qladus Evans tərcümə etmiĢdir: ―Six and six‖ ―Five and five‖ Old men playing Nardi Ġn the city park, Ġn outumn time ―And here is one-one‖ ―And there is three-three!‖ (70, 478). Sətri tərcüməsi: ―Altı vı altı!‖ ―BeĢ və beĢ!‖ Qoca adamlar nərd oynayır ġəhər parkında www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 219 Payız vaxtı ―Və buyur bir-bir!‖ ―Və buyur üç-üç!‖ Məlum olduğu kimi, nərd oyunu və nərd sözü ġərqə məxsusdur və Qərb dillərində bunu əvəz edən söz yoxdur. Ona görə də tərcüməçi haqlı olaraq ―Nərd‖ sözünü saxlamıĢ, Ģeirin sonunda isə izahat vermiĢdir: ―Qədim mənĢəli ġərq oyunu‖. Lakin tərcüməçi bu sözü orijinalda olduğu kimi ―nərd‖ yox, ―Nardi‖ Ģəklində vermiĢdir. Bu isə Ģeirin bir-baĢa orijinaldan yox, rus dilindən tərcümə edilməsi ilə əlaqədardır. Çünki, ―nərd‖ rus dilində «нарды» kimi yazılır və görünür tərcüməçi də bunu əsas götürmüĢdür. Fikrimizcə, nərd oyununun vacib elementlərindən olan ―ĢeĢ- qoĢa‖, ―pənc-cahar‖, ―dü-bir‖, ―sə‖ kimi ifadələr də tərcümədə ―altı-altı‖ ―ġeĢ-qoĢa‖dakı koloriti özündə əks etdirə bilməz. Digər tərəfdən tərcüməçi bu ifadələrin bəzisini yanlıĢ tərcümə etmiĢdir. Məsələn, ―pənc-cahar‖, ―beĢ-dörd‖ olduğu halda ―beĢ və beĢ‖ kimi, ―dü-bir‖ (iki-bir) ―bir-bir‖ kimi, sonrakı bənddəki ―ĢeĢ-cahar‖ (altı-dörd) isə ―üç və dörd‖ kimi verilmiĢdir. Bütün bunlarla yanaĢı, ―Azərbaycan poeziyası antologiyası‖ kitabında verilən Ģeirlərin çoxunda realiya bildirən sözlər olduğu kimi saxlanmıĢ, kitabın sonunda belə sözlərin izahı verilmiĢdir. Belə ki, ―axund‖ ―aĢıq‖, ―saz‖, ―bəy‖, ―div‖, ―kəbə‖, ―müfti‖, ―surə‖, ―Ģeytan‖ kimi 60-a yaxın sözün izahı göstərilmiĢdir. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 220 220 Ümumiyyətlə, spesifik realiya bildirən sözlərin tərcüməsinin müqayisəli araĢdırılması aĢağıdakı nəticəyə gəlməyə imkan verir. Realiyalar əsasən üç cür tərcümə edilə bilər. Birincisi, transliterasiya yolu ilə tərcümə. Bu zaman orijinalda iĢlənən realiya tərcümə edilən dilin hərfləri ilə verilir. Ikincisi, realiyanı əvəz edən yeni söz, yaxud söz birləĢməsi yaratmaq yolu ilə tərcümə. Üçüncüsü, tərcümə edilən dildən orijinaldakı realiyaya mənaca yaxın olan sözdən istifadə yolu ilə tərcümə. Bu zaman realiyanı izah edən, onun mənasını uyğun Ģəkildə çatdıran söz və ya ifadə verilir. Realiyanın transliterasiya yolu ilə verilməsi orijinaldakı spesifik çaların saxlanmasına xidmət edir. Ona görə də bu tərcümə variantı daha geniĢ yayılmıĢdır. Azərbaycan poeziyasından ingiliscəyə edilən tərcümələrdə bu variantın tətbiq edilməsi ayrı-ayrı Ģairlərin əsərlərinin milli çalarını saxlamağa kömək etmiĢdir. Azərbaycan dilindən ingiliscəyə tərcümələrdə bu prinsipdən geniĢ istifadə olunmasının əhəmiyyəti böyükdür. Əvvəla, bu yolla Azərbaycan dilində iĢlənən spesifik realiyalar ingilis dilində iĢlədilib daha geniĢ yayılmaq imkanı qazanır. Digər tərəfdən realiyaların ingilis dilində verilməsində müəyyən ənənə formalaĢır ki, bu da gələcək tərcüməçilərin iĢini asanlaĢdıra bilər. 3.5. Poetik tərcümədə məna təhrifləri Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|