Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 221 Bədii tərcümənin müqayisəli təhlili zamanı orijinaldakı milli özünəməxsusluğun saxlanması da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Orijinalın milli özünəməxsusluğu poetik forma, milli kolorit, realiyalar və s. kimi elementlərlə yanaĢı, özünü həm də əks olunan məna çalarında göstərir. Hər bir xalqın ədəbiyyatında o xalqa məxsus bənzətmələr, müqayisələr, mübaliğələr və s. kimi bədii vasitələrdən istifadə olunur. Lakin bir xalqın dilində geniĢ iĢlənən bənzətmənin baĢqa xalqın dilinə olduğu kimi (hərfi) tərcüməsi çox vaxt anlaĢılmazlıq yaradır. Müasir Azərbaycan Ģairlərinin əsərlərində belə bədii vasitələrdən geniĢ istifadə edilir. Xüsusən xalq danıĢıq dilindən bəhrələnən Ģairlərin iĢlətdiyi ifadələr Ģeirdə milli kolorit yaratmaqla yanaĢı, obrazın dəqiq təsvirinə xidmət edir, onun xarakterini açır. Belə bədii vasitələrin tərcümədə saxlanmaması çox vaxt mənanın təhrif edilməsinə gətirib çıxarır. Məna təhrifi isə milli koloritin, milli özünəməxsusluğun aradan çıxması deməkdir. Mirzə Əli Möcüzün ―Canlı cənazə‖ Ģeirini ingilis dilinə çevirən Daryon Rotenberq orijinalda verilmiĢ mənanı təhrif etmiĢdir. ġair yazır: Mən tapdalaram uĢaqları Arvad dönər itə Arvad mənə yaman, mən ona Silləvu-təpik. Ġngiliscəsi: www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 222 222 I begin to thrash the children and Khanum acts like a mad dog, Khanum starts scolding me; her, too, I kick and flog. (70, 248). Sətri tərcüməsi: Mən uĢaqları döyməyə baĢlayanda Xanım dəli it kimi hərəkət edir. Xanım mənimlə dalaĢmağa baĢlayır. Onu da təpikləyib qamçılayıram. Əslində tərcüməçi orijinalda ifadə olunan məzmunu olduğu kimi saxlamağa çalıĢmıĢdır. Lakin ―arvad‖ sözünü ―xanım‖la əvəz etməsi mənanı təhrif edir. Məlum olduğu kimi Azərbaycan dilində ―xanım‖ sözü müsbət mənada iĢlənir. M.Ə.Möcüzün ―arvad itə dönür‖ ifadəsindəki ―itə dönmək‖ idiomunu tərcüməçi ―it kimi hərəkət edir‖ Ģəklində vermiĢ, demək olar ki, fikri çatdıra bilmiĢdir. Lakin əgər söhbət ―arvadın itə dönməyindən‖ gedirsə, bu misrada müsbət məna axtarmaq əbəsdir. ġairin kobud müqayisəsi bunu göstərir. Ona görə də tərcüməçi burada ―xanım‖ sözünü iĢlətməklə təzadlı fikir yaratmıĢdır. Belə ki, orijinaldakı ―itə dönmək‖ ifadəsi ―xanım‖ sözü ilə heç cür uyuĢmur. Ona görə tərcüməçi ―xanım‖ yox, ―arvad‖, ―həyat yoldaĢı‖ kimi sözlərdən istifadə etməli idi. M.Ə.Sabirin ―Bakı fəhlələrinə‖ Ģeirində dövlətli fəhlələri lağa qoyur, müəllif isə onları hər cür hüquqdan məhrum edən bu zülmkarları satira atəĢinə tutur. Sabirin dilində dövlətlinin www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 223 istehzası, riĢxəndi qabarıq surətdə nəzərə çarpır və müəllif bu istehzanı həm də öz mövqeyindən yeni istehza obyektinə çevirir. ġerin gücü də məhz bundadır. Tərcümədə isə biz, əksinə, dövlətlinin istehzasının deyil, Ģikayətinin Ģahidi oluruq ki, bu da bütövlükdə Ģeirin məzmununu dəyiĢir. ―Əkinçi‖ Ģeirində mülkədar əkinçidən nəyin bahasına olursa- olsun borcunu kobud Ģəkildə tələb etdiyi halda, tərcümədə hər misranın sonunda iĢlənən ―bədbəxt‖ sözündən belə çıxır ki, bir tərəfdən dövlətli əkinçinin halına yanır, bir tərəfdən də borcunu istəyir: Söz açma mənə çox çalıĢıb, az yeməyindən Canın bə cəhənnəm ki, ölürsən deməyindəm, Mən gözləmənəm buğda çıxar ver bəbəyindən, Çəltik də gətir, arpa da, buğda da, əkinçi Yoxsa soyaram lap dərini, adə, əkinçi. Ġngiliscəsi: Don’t try to explain that from hunger you’re dying, writch! You’ll never persuade me, so no use trying, wretch! Pay what you are due-don’t tell me you can’t lying, wretch! Bring me barley and wheat, and rice, ploughman! Or I’ll take off your skin a trice, ploughman! (70, 221). Sətri tərcüməsi: Ġzah etməyə çalıĢma ki, sən acından ölürsən, bədbəxt www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi ġəhla Nağıyeva. Bədii tərcümə: nəzəriyyə və praktika 224 224 Sən məni inandıra bilməzsən, çalıĢmağın faydası yoxdur, bədbəxt Borcunu ödə, demə ki, bacarmıram – yalançı bədbəxt Arpa da gətir, buğda da, düyü də, əkinçi Yoxsa dərini bir anda soyaram, əkinçi. Ümumiyyətlə, Sabirin özünəməxsus yaradıcılıq üslubu tərcüməçilər üçün həmiĢə çətinlik yaratmıĢdır. Bu və ya digər ifadənin, hətta adi bir sözün belə yerində iĢlədilməməsi Sabir ideyalarının təhrifinə gətirib çıxarır. Elə buna görədir ki, ―Sabirin Ģeirləri rus dilinə də haqqında danıĢdığımız məna təhrifləri ilə tərcümə olunmuĢdur‖ (101, 17). AĢıq Ələsgərin ―DüĢərsən‖ qoĢmasının tərcüməsinə baxaq: Bizə satmaginən iĢvə-nazını Zimistana döndərərəm yazını Soyaram libasın, allam sazını Yal-quyruğu yoluq yola düĢərsən. Yuçin Felçenhorun tərcüməsi: Do not be proud and do not raise your nose, You do not know which way the wind now blows, For I may strip you of your gaudy clothes, With tail plucked short, in trouble you will get. (70, 627). Sətri tərcüməsi: Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|