14
ed
ə bilməmişəm:
Cism
ən
uzaq olsam da,
Sanıram yanımdasan,
Kövr
ək duyğularımda,
Qanımda, canımdasan,
Görm
əyəsən duman, çən,
V
ətən, Vətən, can Vətən!
Nur kimi gözümd
əsən,
K
əlməmdə, sözümdəsən.
El
ə bil özümdəsən,
Eşqimdə bir zirvəsən,
V
ətən, Vətən, can Vətən…
Yen
ə təkrar edirəm getdiyim yolu istər piyada, istər
qatarla, ist
ərsə də təyyarə, gəmi və ya avtomobillə gedim
m
ənim üçün fərqi olmayıb. Elə Vətənin sərhədlərini keçən
andan
heç bir neç
ə saniyyə keçməmiş sevimli anamız-Vətən
üçün b
ərk darıxmağa başlayıram. Bu məqamlarda özümü çox
pis, sanki
yalqız hiss edirəm. Elə bil havam çatışmır. Nəfəs
almağa çətinlik çəkirəm.
Cavan vaxtlarımda bu iş üçün özümü bərk danlayırdım.
Deyirdim ki, y
əqin cavanam hələ ömrün tufanını, boranını və
şaxtasını görməmişəm. Hələ çoxlu çətinliklə üzləşməmişəm.
B
ərkə-boşa düşüb hələ tam bərkiməmişəm. Ancaq yaşa
dolduqca m
ənə bəlli oldu ki, narahat olmağım, həyəcanlan-
mağım və özümü günahkar saymağım əbəs yerə imiş. Okean-
la
rın suyu tükənər, lakin Vətən məhəbbəti ürəklərdən silinib
tük
ənə bilməz. Bu mümkün olası iş deyil. Özü də Vətən mə-
h
əbbəti adlanan anlayış çox mürəkkəb və dərin məsələdir. O,
cavana, qocaya baxmaz. Bir d
ə ki, məhəbbət adlı həmin ali
hiss insanın qanına-canına keçməsin. Keçəndən sonra yalnız
15
F
ələk oğlu Fələk etibarsız ölümün köməyi ilə həyatı əbədi sön-
dür
əndən sonra onu insanın canından (ruhundan) çıxarda bilər.
Bu anda
Roma natiqi, şairi və siyasi xadimi Mark Tuli
Siseronun (106-43) h
ələ bir
neçə min il bundan əvvəl
v
ətənpərvərlik mövzusunda söylədiyi bir kəlamı yadıma
düşdü. O, Vətən haqqında belə deyib: “…Ya Vətənin rifahi
üçün yaşamalı, yaxud da onunla birlikdə məhv olmalısan.”
Q
əlbi Vətən eşqi, torpaq sevgisi ilə döyünən Azərbaycanın
dövl
ət xadimi və yazıçı – publisisti Nəriman Nərimanov isə
mill
ət və Vətən haqqında alovlu vətənpərvərlik
hissləri ilə
cilalanmış belə bir gözəl fikir söyləyib: “Siz ata- babalarınızın
müq
əddəs yerlərinə o vaxt Vətən deyə bilərsiniz ki, onun
sahibi olasınız”.
V
ətən sevgisi haqqında danışarkən böyük rus yazıçısı
İ.S.Turgenevin (1818- 1883) adı çəkilən mövzu ilə həmahəng
s
əslənən belə bir qüvvətli ifadəsini də söyləmək lap yerinə
düşər: “Vətəndən
kənarda xoşbəxtlik yoxdur, hər kəs doğma
torpaqda kök salmalıdır”.
Lap indinin özünd
ə hər dəfə xaricdə səfərlərdə olarkən
V
ətən üçün darıxıb burnumun ucu göynəyən zamanlarda dahi
alman
şairi və mütəfəkkiri İ.B.Götenin “Qürbət Vətən ola
bilm
əz”. kəlamını yadıma salıb müvəqqəti təsəlli və rahatlıq
tapıram.
XI-XII
əsrlərin canlı yadigarı olan, Azərbaycan şifahı xalq
ədəbiyyatının ən qədim yazılı abidəsi “Kitabi Dədə Qorqud”
dastanılarından başlanan dövrdən
bu günümüzədək Vətənə,
torpağa olan sevginin gücü yüz dəfələrlə artıb. Bir müqəddimə
v
ə 12 boydan ibarət Oğuz tayfaları dilində yazılmış bu əsəri
oxuduqda onun x
əmirinin mayasının bütünlüklə Vətənə və
torpağa olan məhəbbətdən və sevgidən yoğurulduğunun şahidi
oluruq.
Gözümüzd
ə sanki hündür dağlardan uca, ən dərin
okeanlardan da d
ərin canlanır böyük və əzəmətli Vətən
sevgisi. Bu
əzəməti görməyən, onun ucalığını hiss etməyən
16
t
ək-tək bədbəxt kəslər həqiqətdə bir zərrə belə kor insan-
dan seçilmirl
ər. Onlar ağ, qırmızı, yaşıl, göy, mavi, sarı və
dig
ər rəng çalarlarını ölənəcən qara rəngdə görməkdə
davam edirl
ər. “Qozbeli qəbir də düzəltməz” adlı bir atalar
sözü il
ə fikrimi sizə daha geniş izah etməyə çalışacağam:
HAŞİYƏ. Yeniyetmə və gənclik illərində atalar sözləri ilə
yaxından maraqlanar, lazım gəldikdə onlardan
bəzilərini bir
neç
ə dəfə təkrarlayıb yadımda saxlayardım. Sonralar yavaş-
ya
vaş yaşa dolduqca söz və söhbətlərimdə də yeri gəldikcə
m
ən vaxtıkən öyrəndiyim bu sözlərdən istifadə etməyə başla-
dım. Artıq məndə uzun illər davam edən bu adət get-gedə vər-
di
şə çevrilərək bəlkə də ətimə, qanıma hopdu. Çox istifadə et-
diyim atalar söl
ərindən biri də “Qozbeli qəbir də düzəltməz”
ifad
əsi idi.
Biologiya d
ərsliklərindən məlumdur ki, insan adlı bəşər
övladında onurğa 32-33 fəqərədən ibarətdir. Onun 5 şöbəsi
var. İnsan şaquli vəziyyətdə hərəkət
etdiyinə görə onun onur-
ğası “S” işarəsini xatırladır. Bu əyrilik insanın boyun və bel
hiss
əsinin arxaya dönməsinə və insanın uzun müddət şaquli
v
əziyyətdə dayanmasına şərait yaradır. Həm də onurğada bu
t
əbii əyrilik olmasaydı insan yeriyəndə, qaçanda və ya tulla-
nanda yaranan t
əkanları zəiflətmək mümkün olmazdı. Mən bu
söhb
ətimizdə isə qeyri normal onurğa əyriliyindən söhbət
açacağam.
Ensiklopedik
lüğətdə onurğa əyrilyi (yəni qozbellik)
insanlarda ox skeletinin
ən əsas hisəsi sayılan onurğanın
normal konfiqurasiyasının dəyişməsi nəticəsində yarandığı
qeyd edilir.
Bu da sonda insanda qam
ətin pozulmasına gətirib
çıxardır. Həmin xəstəlik bir çox potoloji proseslərdən qaynaq-
lana bil
ər. Bunlara ana bətni daxilində qeyri-normal inkişaf,
uşaq bağçasında, məktəbdə və ya evdə məşğələlər vaxtı
uşaqların düzgün oturmamaları və s. səbəb ola bilər. Yaşlı
adamlarda is
ə oturaq işdə çalışan, uzun müddət hərəkətsiz