Yazıçı-publisist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü m əsləhətçi redaktor
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
146 olunur. Lakin m əktəbdə oxumağa başlayanadək uşaq bağça- sında təlim almayan uşaqlar ilk vaxtlarda yuxarıda göstərilən v əzifələri icra etdikdə böyük çətinliklə üzləşməli olurlar. Kiçik yaşlı uşaqların məktəbdə yeni təlimə başlaması ilə əlaqədar olaraq onların həyatında yeni bir səhifə açılır. Uşaqların hərəkətində, eləcə də davranışında bir sıra ciddi d əyişiliklər baş verir. Bu dəyişiliklər əsas etibarı ilə bunlardan ibar ətdir: Bu m ərhələdə kiçik yaşlı uşaqların təkcə öz valideynləri qarşısında deyil, müəllimləri, eləcə də şagird yoldaşları qarşısında şəxsi məsuliyyət hissi çoxalmağa başlayır. Kiçik yaşlı uşaqlar artıq dərk etməyə başlayırlar ki, onlar məktəb- d əki davranışlarına, (hər bir hərəkətlərinə) və oxuduqları dər- sin keyfiyy ətinə görə hər gün müəllim və valideyn qarşısında hesabat verm əyə borcludurlar. Ona gör ə də kiçik yaşlı uşaqlar təkcə təlim-tərbiyəsinə gör ə deyil, eləcə də hər bir hərəkətinə görə məsuliyyət daşı- yırlar. Onlar məktəbdə nizam-intizam qaydalarının özləri tərə- find ən pozulması ilə əlaqədar baş verən hər hansı bir hadisə bar ədə müəlliminə, həm də valideyininə məlumat və hesabat verm əlidirlər. Lakin m əsələ təkcə bununla bitmir. Kiçik yaşlı uşaqların m əktəbdə təhsilinin və tərbiyəsinin canlanması, daha da ah əngdar vəziyyətdə getməsi üçün onların valideynlərinin də üz ərinə bir sıra mühüm əhəmiyyət kəsb edən vəzifələr düşür. Bu v əzifələrə aşağıdakıları aid etmək olar: - Valideynl ər çalışmalıdır ki, 6-10 yaşında olan məktəb yaşlı uşaqları ilə evdə ciddi və kobud şəkildə deyil, mehriban, mülayim v ə səmimi davransınlar; - Evd ə öz uşaqlarına doğru danışmağı öyrətsinlər. Qoy valideynl ər uşaqlarının məktəbdəki təhsili, əxlaqı və davranışı bar ədə hər gün elə uşağın özündən dəqiq məlumat almağa səy göst ərsinlər; 147 - M əktəbli uşaq ev tapşırığını dəqiq və vaxtında yerinə yetirm əyə çətinlik çəkdikdə onu çox danlamaq olmaz. Tapşırığı yerin ə yütirə bilməmək üstündə uşağı söymək, döymək, yaxud ona dig ər formada fiziki və mənəvi işgəncə vermək valideyn- l ərə qadağan edilir. Uşağın ev tapşırığını yerinə yetirdiyi zaman ç ətinliyi olarsa ona təcili kömək əlini uzatmaq lazım- dır. Uşağın çətinlik çəkdiyi tapşırığı ucadan oxuyub, onun yerin ə yetirilməsinə qoyulan tələbləri yavaş-yavaş uşağa izah etm ək lazımdır. Bu anlarda valideynlər özlərində xüsusi səbr v ə dözüm nümayiş etdirməlidirlər. Uşağa qışqırmaq, çığır- bağır salmaq yolu ilə deyil, ona mehribançılıq göstərmək və sakit t ərzdə başa salmaq yolu ilə köməklik göstərilməlidir. - Valideynl ər bilməlidir ki, onların kiçik yaşlı məktəbli uşaqlarla evdə və digər yerlərdə kobud davranışları, pedaqoji t əlimə zidd hərəkətləri uşaqların əsəb sistemini poza bilər. Valideynl ərdən aldığı həyacan, qorxu və stressin nəticəsində g ələcəkdə həmin uşaqların yalan danışmasına və digər mənfi hallara (uşağın qorxudan evdən qaçmasına, get-gedə təhsildən soyumasına, məktəbdən yayınmasına, pis yola düşməsinə, özün ə qəst etməsinə və s. ) şərait yarada bilər. -Bir sözl ə valideynlər başa düşməlidir ki, təlim- tərbiyə prosesi zamanı (dərsi bilmədiyi üçün “2” qiymət alması, yaşıdları ilə dava-dalaş salması, evdə və ya məktəbdə ehtiyatsızlıq üzündən pəncərənin şüşəsini sındırması və digər) uşağın yanında hay-küy salmaq və ona hədə-qorxu gəlmək olmaz. Söym ək və döymək yolu ilə uşaqların təlim-tərbiyəsində heç bir müsb ət dəyişilik əldə etmək mümkün deyil. Yalnız valideynl ər özlərini sakit və həlim aparmaqla, uşağı asta-asta başa salmaq və bilmədiklərini ona öyrətmək yolu ilə onlarda olan pis c əhətlərin yavaş-yavaş aradan qaldırılmasına nail ola bil ərlər. - Valideynl ərin özləri də bu sahədə müəllimlər kimi xüsusi dözümlülük nümayiş etdirməyi bacarmalıdırlar. Lakin 148 onlar bu işdə nəzarət funksiyasının rolunu azaltmaq, uşağı özbaşına və nəzarətsiz buraxmaq kimi mənfi hallara yol verm əməlidirlər. Ata-analar kiçik yaşlı uşaqlarına qarşı t ələbkarlıq hissini get-gedə azaltsalar və bu işi öz axarına buraxsalar onda 3 aydan sonra bu uşaqlar nəinki “3”, heç “2” qiym ət almağa belə müvəffəq olmayacaqlar.Dərsdən soyumaq, m əktəbdən uzaqlaşmaq halları baş qaldıra bilər. Özü d ə həyatda hələ bərkiməmiş həmin uşaqlar onları bir addımlıqda izləyən və gözləyən çətin tərbiyə alan və pis v ərdişlər burulğanında çapalayan yaşca böyük uşaqlara qoşulacaqlar. Ancaq yenə təkrar edirəm: Valideynlər kiçik yaşlı məktəbli uşaqlarına gündəlik yüksək nəzatət və t ələbkarlıqla yanaşı onlara qarşı öz qayğısını, sevgisini və diqq ətini heç vaxt azaltmamalıdırlar. Günl ər və aylar ötdükcə kiçik yaşlı məktəbli uşaqlar həm fiziki, h əm zehni cəhətdən get-gedə inkişaf edirlər. Bu kiçik fidan balalar günd ən-günə məktəbdə təkcə əqli cəhətlərini deyil, h əm də öz zehni bilikləri və bacarıqlarını nümayiş etdirirl ər. Bu zaman onlara dərs deyən müəllimin biliyi, savadı, psixoloji hazırlığı, təşkilatçılığı və sinfi idarə etmək bacarığı kiçik yaşlı məktəblilərin köməyinə gəlir. Müəllimin bu sah ədə borcu, onun üzərinə düşən məsul vəzifələr heç də valideynin v əzifələrindən geridə qalmır. Bu vəzifələrin bir hiss əsi bunlardır: -D ərs zamanı sinifdə, eləcə də digər ictimai yerlərdə və t ədbirlərdə öz biliyi, bacarığı sayəsində özünü və sinfi yüksək s əviyyədə idarə etməsi, şəxsi müsbət keyfiyyətləri, davranışı və mehriban münasib əti ilə, kiçik yaşlı şagirdlərinin gözündə mü əllim nüfuzunu yüksəlmək; -D ərs dediyi şagirdlərdə özünəinam hissinin çoxaldılma- sına nail olmaq; - Şagirdlərdə Vətənə məhəbbət, torpağa sevgi hisslərini aşılamaq. Vətənpərvərlik duyğuları sağlam və ideal olan Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|