Yerel Dış Politikanın temelleri

Yerel Dış Politikanın temelleri   107
tablo 3
ulusal ve Yerel Dış Politikalar arasındaki ilişki Durumları
olağan 
Millî menfaatler dairesi dâhilinde ilişki
istisnaî 
Millî menfaatler dairesinin ihlal 
edildiği durumda ilişki (anomali)
Ulusal ve 
yerel dış 
politikalarının 
örtüşmesi
Ulusal ve yerel 
dış politikalarının 
ayrışması
Ulusal dış politika 
tercihlerinin millî 
menfaatleri ihlal 
etmesi 
(ulusalın 
çatışması)
Yerel dış 
politika 
tercihlerinin 
millî 
menfaatleri 
ihlal etmesi 
(yerelin 
çatışması)
Hükümetin 
belirlediği 
stratejik yöneliş 
ile yerel 
yönetimlerin 
yönelişlerinin 
aynı konulara 
veya bölgelere 
odaklanmaları 
halinde örtüşme 
söz konusu olur. 
Hükümetin 
belirlediği 
stratejik yöneliş 
ile yerel 
yönetimlerin 
yönelişlerinin 
farklı konulara 
veya bölgelere 
odaklanmaları 
halinde ayrışma 
söz konusu olur.
Hükümetin 
belirlediği stratejik 
yönelişin millî 
menfaatleri 
tehlikeye atması, 
yerel yönetimlerin 
ise bunu 
desteklememesi 
veya buna karşı 
çıkması halinde 
çelişki/ çatışma 
durumu ortaya 
çıkar.
Yerel 
yönetimlerin 
dış 
politikasının 
millî 
menfaatleri 
tehlikeye 
atması, ulusal 
yönetimin 
ise buna 
karşı çıkması 
halinde çelişki/ 
çatışma 
durumu ortaya 
çıkar.

---

108  Yerel Dış Politikanın temelleri
Bu tespitler Şekil 3’te yerleştirilerek yorumlanacaktır.
Şekil 3: Ulusal ve Yerel Dış Politikalar Arasındaki İlişki Durumları (Çizim: Murat Daoudov) 
 
Ulusal 
DP
 
 
Yerel 
DP
 
 
Ulusal 
DP
 
 
Millî menfaatler 
dairesi 
Örtüşme 
Ayrışma  
Yerelin çatışması  
Ulusalın çatışması 
Yerel 
DP
 
 
Yerel 
DP
 
Şekil 3: Ulusal ve Yerel Dış Politikalar Arasındaki İlişki Durumları 
(Çizim: Murat Daoudov)
Örtüşme durumu, yerel-ulusal dış politika ilişkisi açısından ideal 
bir durumdur. 
Ayrışma,  ulusal  dış  politikanın  belirli  bir  dönemdeki  yönelişi  ile 
yerel yönetimin (veya bazı yerel yönetimlerin) yönelişleri arasındaki 
farkı ifade etmektedir. Ancak bu durumda yerel yönetimler, egemen-
lik-şartlı  aktörler  olarak  yine  millî  menfaatler  dairesinde  hareket  et-
mekte, yani millî menfaatleri çiğnememektedir. 
Ulusal dış politikanın tercihleri zamana bağlı olarak farklılık gös-
terebilir,  zira  seçimlerle  işbaşına  gelen  hükümetler  farklı  hedefleri 
koyabilir  veya  mevcut  olanlardan  vazgeçebilir.  Misalen,  Türkiye’de 
hükümetin belirli bir dönemde stratejik hedef olarak Avrupa Birliği ile 
entegrasyonunu öncelemesine karşın, ülkenin doğu veya güney-doğu 
sınırlarındaki  belediyelerin  İran’ın  veya  Suriye’nin,  ya  da  mesafece 
daha uzakta bulunan Pakistan’ın veya Hindistan’ın yerel yönetimleri 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   109
ile yoğun işbirliği geliştirmeleri, millî menfaatleri zedelemez. Zira o 
ülkelerin  toplumları  ile  de  barış,  dostluk  ve  işbirliği  içinde  olmanın 
uzun  vadeli  millî  menfaatler  ile  örtüştüğü  savunulabilir.  Federal  ül-
kelerde veya bölgeli üniter devletlerde eyaletin veya bölgenin dış po-
litikası, üniter devletteki bir yerel yönetime nazaran kendi ulusal dış 
politikası ile daha sıkça ayrışabilir. 
Çatışma durumları, ulusal veya yerel aktörden en az birinin millî 
menfaatler  dairesinin  dışına  çıkması  halinde  meydana  gelmektedir. 
Ulusalın çatışması, daha önce zikredilen örnekler ışığında hükümet-
lerin bazı siyasetlerinin veya stratejik kararların millî menfaatleri göz 
ardı ettiği veya tehlikeye soktuğu durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu 
kararları tasvip etmeyen yerel yönetimler karşıt bir kampanya yürü-
tebilir,  bazı  ürün  veya  etkinlikleri  boykot  edebilir,  ulusal  yönetimin 
haksız  girişimlerinin  mağduru  olarak  görülen  aktörlerle  dayanışma 
sergileyebilir.  Söz  konusu  çatışma  durumunun  sadece  siyasî  ve  gü-
venlik eksenli konularda değil, çevre alanında da vuku bulabileceği 
ilerleyen kısımda somut bir örnekte görülecektir. 
Yerelin çatışması, bazı yerel yönetimlerin yürüttüğü dış politikala-
rın millî menfaatlerle ve bunları savunan ulusal dış politika ile çeliş-
mesi durumunda ortaya çıkmaktadır. Bu çatışmanın siyasî veya ikti-
sadî gibi farklı dinamikleri olabilir. Siyasî dinamikler ülke içi “siyasî 
çatışma” durumunda ortaya çıkabilir. Misalen, ayrı bir devlet kurmak 
isteyen  veya  ülke  içinde  daha  fazla  özerklik  talep  eden  bir  yörenin 
yerel yönetimleri ile ulusal yönetim arasındaki çekişme halinde, dış 
ilişkiler alanı bu çekişmenin bir başka sahnesi olabilir. Söz konusu ye-
rel yönetimler, kendi çıkarlarını paylaşan, emellerinde müttefik olarak 
gördükleri  yabancı  ülke  yönetimleri,  onların  yerel  yönetimleri  veya 
uluslararası aktörler ile, ulusal yönetimin iradesi ve kontrolü dışında 
ilişki geliştiriyor olabilir. Bu durum, merkez-çevre çatışmasının yük-
sek olduğu durumlarda federal ülkelerde veya bölgeli üniter devlet-
lerde  bağımsızlık  veya  aşırı  özerklik  talep  eden  eyalet/bölgenin  dış 
politikasında meydana gelebilir. 
Yerelin  çatışması  durumu,  ekonomik  gerekçelerle  de  ortaya  çı-
kabilir. Ulusal yönetimin dengeli ekonomik gelişim politikası ile çe-
lişir  bir  şekilde,  bir  bölgenin  yönetimi  yabancı  yatırımlar,  “marka 
şehir” ve turizmi çekme stratejisi gibi iktisadî imkânları sadece kendi 
bölgesine celbetmek, yurt-içi “rakip” bölgeleri saf dışı bırakmak ve 

---