Yöneticiler İçin Yeni Bir Bakış İKİNCİ abdülhamid han'in liderlik sirlari

II. Abdülhamid Han'ın Liderlik Sırları
Mehmet AYDIN
Mehmet AYDIN
II. Abdülhamid Han'ın Liderlik Sırları
VATAN-MİLLET SEVGİSİ
Eniriniz altındakileri sevmedikçe onlara hizmet edemezsi-
niz.
II. Abdülhamid Han milletini çok severdi. Hele ne sebepten
olursa olsun herhangi birine zarar gelmesine asla gönlü razı olmaz-
dı. Vatan ve milletin selameti için gece gündüz çalışır, uykusuz ka-
lır gerektiğinde hayatını feda ederdi. Bu hususta kıza Şadiye Sultan
şunları anlatır;
"Babam, milletini delicesine severdi. (Ahmetcik) (Mehmet-
çik) sözlerini kullandığı vakit öz evlatlarından bahsediyormuş gibi
yürekten sevgisi derhal yüzünden okunurdu. Babamın saltanatı za-
manında yalnız bir tek harp hatırlıyorum. O da Yunan harbidir. Bu
benim çocukluk zamanıma rastlamıştır. Hatırladığıma göre, harem-
deki dairelere top top bezler getirilip dağıtılmıştı. Yaralı askerler
için gecelikler dikilirdi. Hizmetkarlarımızla beraber sabahın erken
saatlerinden, gece uyku saatine kadar dikiş makinelerimizin başın-
da, bizden istenilen sayıda giyeceği yetiştirmeğe çalışırdık. Bu
hummalı faaliyet bütün muharebe müddetince devam etti. Ben de
çamaşırlara düğme dikerdim. Aklımca büyük iş gördüğümü sanır-
dım.Babam aramıza gelip
-Aferin evlatlarım, Allah vatanımızı düşmanlardan muhafaza
buyursun! derdi.
Biz bu sözlerden kuvvet ve şevk alırdık, zaman kaybolmasın
diye gözümüzü iğnemizden ve makinemizden ayırmaksızın onu
dinlerdiki. Vatan! Vatan! Babam bunu bizlere ne kadar çok söyle-
mişti." (48)
İMAN KUVVETİ
II. Abdülhamid Han'ın en önemli sırlarından biri kuvvetli
imana sahip olmasıydı. 33 yıllık saltanatı boyunca gücünü bu
iman kuvvetinden aldı.
Sultan'ın meşhur bir sözü vardı: "DİN VE FEN" Osmanlı dev-
letinin bu ikisine de sahip olması gerektiğini ifade eder ve İslam ale-
minin bu iki ziynetle ziynetlenmesini isterdi.
Ülkeyi kalkındıracak tek unsurun eğitim, onun da temelinin
din olduğunu sık sık tekrar ederdi. Osmanlı devletinin bekası ve
güçlenmesi İslamiyetin yükselmesine bağlı olduğunu, yeterli din
eğitiminden mahrum insanların sadece şöhsi menfaatleri tatmin için,
çalışan egoistlerden oluşacağını ve memleketin de bundan zarar gö-'
receğini belirtirdi.
II. Abdülhamid Han, Osmanlı devletini ayakta tutan -yegane,
gücün İslamiyet olduğuna inanmakta, devlet ve millet selametinin
ancak güzel dinimiz olan İslamiyeti tam ve doğru olara^k yaşaması-
na bağılı olduğunu bildirmektedir. Çocuklarına v.e etrafındaki insan-
lara da düşmanların oyununa gelinmemesi, dinsiz, ahlaksız insan-
lardan uzak kalınması gerektiği, İslamiyetin ilerlemeye- mani olma-
dığı aksine ilerlemenin anahtarı olduğunu söylemekte ve yazmak-
tadır. Bu hususta çeşitli zamanlarda, özel sohbetlerinde-,, halka açık
yerlerde beyan ettiği görüş ve düşünceleri;
Yeniden Canlanmak için Avrupa Medeniyetini taklit değil,
gücümüzün esası olan İslamiyete dönmektir.
"İmparatorluğumuz, din, iman ülkesidir. ve öyle kalacaktır.
Eğer din anlayışı yıkılırsa, İmparatorluğmuz'un sonu gelmiş demek-
tir." "Kendi programımızı tatbik etmeliyiz. Ve her şeyden evvel İs-
lamiyetin gösterdiği yolda gitmeliyiz. Hiçbir padişah başka türlü ha-
reket edemez ve etmemelidir." "Eğer yeniden canlanmak, eski kuv-
vetimizi bulmak, eski büyüklüğümüze erişmek istiyorsak bize bu
kudreti vermiş olan, Avrupa'nın sözümona medeniyetini taklit et-
mek değil, bilakis kudretimizin esasrolan İslamiyet'e dönmektir.
"Kainatın yaratıcısı olan Allahu tealaya hamd olsun. İlahi, yalnız sa-
na kulluk ederiz, yalnız senden yardım dileriz. Bizi doğru yola eren-
lerin, yollarını şaşırmayanların gittiği yola götür. " (49)
"Bizi yükselten, dinimize karşı duyduğumuz büyük aşk-
tır"
II. Abdülhamid han, İslamiyete saldıranları sevmez, İslamiyet
ilerlemeye manidir diyenlere de şu cevabı verirdi;
"Avrupalılar, bizi küçültmek veya kötülemek istedikleri zaman
Müslümanları taassublukla suçlarlar. Diğer mezheplerden olanlara.
35

---

II. Abdülhamid Han'ın Liderlik Sırları
Mehmet AYDIN
36
sözde tatbik ettiğimiz kanlı zulümleri kastederler. Fakat Hıristiyan-
lar'in bizde olunca taassup dedikleri, kendilerine gelince vatan sev-
gisi diye adlandırdıkları aşk aynı aşk değil midir? Onların vatanları
için duydukları hissi, biz dinimiz için duymaktayız. Düşmanlarımız
buna taassup diyorlar. Müslümanlar dinleriyle hakikaten iftihar et-
melidirler. Mü'minlerin ateşli bir aşk ile bağlı oldukları Hazreti Mu-
hammed'dir (sallallahu teala aleyhi ve sellem) doktirini, insanlar
arasındaki eşitliğe inanan, zayıfları koruyan, iyiliğe kıymet veren,
kanunlara hürmeti emreden bir dindir. Dogmatik fikirleri, sembolle-
ri, batıl itikatları kabul etmez. Bizi yükselten, dinimize karşı duydu-
ğumuz büyük aşktır. Dinimizin terakkiye (ilerlemeye) mani olduğu-
nu söylemek gülünçtür ve hakikate gözünü kapamak demektir. (50)
II.Abdülhamid Han, Allahu tealanın emretti ibadetleri elinden
geldiğince yerine getirir, beş vakit namazı zamanında kılar, abdest-
siz yere basmazdı. (51)
Bir çok kere kendisi imam olmuştur. Saltanatı süresince ağır
hastalığı sebebiyle yalnız bir Cuma namazını terke mecbur kalmış-
tır. Ramazan aylarında sıhhati bozulmuş olduğu halde dahi oruçla-
rını tutmuş yememiştir. (52)
II. Abdülhamid han içki içmez, içenleri sevmez ve hoş görmez
Saray'a da sokulmasına müsaade etmezdi.
"Vicdan hürriyetine dünyada en çok müslümanlar hürmet
göstermişlerdir"
"Bizi müsamahakar olmamakla itham edenler ancak cehaletle-
rini isbat ederler. Memleketimiz dahilindeki diğer din ve mezhepler-
den olanları, Müslümanlığı kabuletmeye mecbur etseydik, din fark-
lılıklarından doğan birlik eksikliği için bugün bu kadar üzülmezdik.
Halen dahi diğer dinde olanlara fazla hak ve imtiyaz vermeye de-
vam ediyoruz. "Vicdan hürriyetine dünyada en çok müslümanlar
hürmet göstermişlerdir. Dünyanın hiçbir milleti bizim kadar misa-
firperver değildir. Memleketlerinden sürülen pek çok kişiye barın-
cak yer vermişizdir. Nitekim Rusya ile harpetmeyi bile göze alarak,
Polonyalılar'ı kabul etmedik mi?" (53)
Mehmet AYDIN
II. Abdülhamid Han'ın Liderlik Sırlan
II.Abdülhamid Han Ehl-i sünnet itikadında bir Müslüman di.
Zaten Osmanlı devleti de İslamiyeti bozmaktan, islamiyete hurefa
ve yalanlan karıştırmaktan korumaya çalışmış, İslamiyete bidat, sa-
pık düşünceleri karıştırmaya çalışanlara karşı mücadele etmiş, dün-
ya insanlığına Ehl-i sünnet itikadını yaymışlardır. II. Abdülhamid
Han da buna çok riayet etmiş, itikat ve iman birliğinin korunmasına
çok gayret sarfetmiştir. Bilhassa Yayımlanan Kur'an-ı Kerimlerin
hatasız olarak yayınlanmasına çok dikkat etmiş, hatalı olanların top-
latmış ve uygun bir şekilde kaldırmıştır. Yayınlanacak olan Kur'an-
j,Kerim ve diğer dini kitaplar bir kurulca incelenir uygun olanları-
pn yayınlanmasına müsaade edilirdi. II.Abdülhamid Han'ın bu
^hassasiyetini milleti tahrik için kullananlar da çıkmış Şultan'ın dini
mt.
 (54)
Son Patişah Sultan Vahdettin Han Saray'da bulunan Fuad
OflHİ'vfV "Rpnim siilalpmHf» hir tane- V>ilf>  H i n c i m wr.Wnr " Aa
;
;;Turkgeldi'y
feiştir.
 (55)
'Benim sülalemde, bir tane bile dinsiz yoktur. " de-
p Abdülhamid Han, tasavvuf ehli, Şeriatın emrettiği doğrultuda 37
hareket eden ve bu emirlerin dışına çıkmayan bir veliyi kamil idi. •
';• Şeriatın emirlerine uymayan hiçbir işi yapmaz ve yapılmasına da ra-
Ei olmazdı. İngiliz yazar Joan Haslip;
||l "Hiç bir yabancı devletin tazyiki, Abdülhamid'i Kur'an'ın ve
Şeriatın eniklerine uygun olmayan bir reformu yapmaya ve imtiya-
H vermeye asla mecbur edemezdi." (56)
f Başka bir Avrupalı yazar şunları anlatır: "Padişah, Ramazan
ayında, dini vazifelerini çok ciddi şekilde yerine getirir, bu ayda
r hiçbir hıristiyan huzura kabuledilmezdi. Bu kaide yalnız sefirlere
değil, padişahın, Mister Tomson, Banker Zarifi ve hususi hekimi
Mavvroyani gibi en yakın dostlarına bile tatbik edilirdi." (5?)
dir.
MUHASEBE
Kararlar, gönül terazisinden tartıldıktan sonra verilmeli-
II. Abdülhamid Han, doğru ve tam dini itikada sahip bir Müs-
lüman idi. İbadetlerine çok ehemmiyet verir, beş vakit namazını

---