Yönetim kurulu başkan

57

6. Türk 

Tıbbi Onkoloji

 

Kongresi

Fertilite Koruma ve Gebelik

canlı oosit elde edildiği görülmüştür (%85 vs.%65), bu yöntemlerin 

kıyaslanmasında hastalarda fertilizasyon oranları vitrifikasyon yönte-

minde daha iyi bulunmuştur (%79 vs %74).

• İmmatür

 Oosit: İnsitu olarak ve eksize edilmiş ovarian do-

kudan elde edilebilir. İmmatür oosit invitro olarak matür hale 

getirilir  ve  araştırma  aşamasında  bir  konudur.  Bu  nedenle 

dondurma  yöntemleri  diğer  yöntemler  kadar  emniyetli  ol-

mayabilir. 

c. Tüm over ve pedikülün dondurulması: Tüm overin vasküler ya-

pıyla beraber dondurulması  folikül kaybının önüne geçebilir, ancak 

bu yöntemi rutin uygulamaya koyacak yöntemler halen tam olarak 

geliştirilmemiştir. 

d. Ovarian doku dondurulması: Ovarian dokunun dondurulduktan 

sonra heterotropik implantasyon (abdominal duvar, önkol, göğüs 

duvarına implantasyon gibi) veya ortotropik implantasyon (kalan 

ovarian dokuya implantasyon gibi) şeklinde implantasyonu müm-

kündür. Çok hızlı kemoterapi gereksinimi olanlar veya prepubertal 

kızlar bu yöntemin en önemli adaylarıdır. Yumurta ihtiva eden foli-

küller ovarian dokunun dış kısmındaki 1 mm’lik alanda yer almak-

tadır.  Bu  nedenle  sadece  bu  alandan  alınan  parçaların  dondurul-

ması yeterli olur. Ovarian dokunun mutlaka kemoterapiden önce 

alınması gerekir. Bir çalışmada kemoterapi sonrası alınan örnek-

lerde kemoterapi öncesi alınan örneklerle kıyaslandığında primor-

dial folikül sayısı daha düşük bulunmuştur (5.4±1.3 vs 9.6±2.2). 

 

Hasta seçimi: Bazı merkezler Edinburg kriterlerine sıkı bir şekilde 

bağlı kalarak hasta seçimini yapmaktadırlar. Buna göre 35 yaş altında 

olan ve kemoterapi ile %50 den fazla ovarian yetmezlik ihtimali olan 

hastalar  ovarian  kriyoprezervasyonuna  alınmaktadırlar.  Bazı  mer-

kezler de bu sıkı kurallara uymayarak hasta endeksli düşünmekte ve 

kişiye özgü çözüm yolları sunmaktadır. 

Ovarian kriyoprezervasyonun uygun olmadığı durumlar:  Over kan-

serleri veya BRCA1 ve BRCA 2 gibi genetik mutasyonlarda, ayrıca overe 

olan metastatik kanserlerde ovarian doku dondurulması uygun değildir.

Overin  doğal  fonksiyonlarının  korunması:  Radyoterapi  alacak 

olan hastalarda özellikle overin bulunduğu alanlar ışınlanacaksa rad-

yasyon  onkoloğu  mutlaka  fertilite  koruyucu  cerrahi  konusunda  uz-

manlaşmış bir hekimle beraber çalışmalıdır. Overin laparoskopik yer 

değiştirlmesi ve radyoterapi alanından uzaklaştırılması, overin koru-

yucu kurşun levhalarla korunması  veya overin vasküler yağılarıyla 

beraber  radyoterapi  alanı  dışında  bir  yere  ototransplantasyonu  gibi 

yöntemler overin korunmasını sağlayabilir. 

GnRH  agonistlerinin  kullanımı:  Bu  yöntemle  fertilitenin  korunması 

çok tavsiye edilen bir yöntem değildir, çünkü bu yöntemin gerçekten 

etkili olduğu tam olarak gösterilememiştir. Ancak kriyoprezervasyo-

nun uygun olmadığı kadınlarda (teknik imkansızlıklar, zaman kısıtlılı-

ğı, kansere bağlı nedenler ve kişisel nedenler nedeniyle) GnRH ago-

nistleri  kullanılabilir.  GnRH  analoglarının  ovarian  fonksiyonları  nasıl 

koruyabileceğine dair tam olarak bir bilgi yoktur. Ancak ovarian fonk-

siyonları azaltarak toksinlerin overe daha fazla etkileli olmasını en-

gellediği varsayılmaktadır. Ancak 10 randomize çalışma sonuçlarına 

göre kemoterapi alan hastalarda GnRH analoğu alanlar almayanlarla 

kıyaslandığında ovarian fonksiyonların tekrar geri gelme oranı %68 vs 

%60 olarak bulunmuştur.   

Yumurta veya embriyo bağışlanması ovarian yetmezliği olup uterusu 

intakt olan hastalar için uygulanabilecek alternatif seçeneklerden biri 

olabilir. Gelecekte uterus transplantasyonları, başka bir kişinin overi-

nin transplantasyonu gündeme gelebilir.

1. ERKEK fERTİLİTESİNİNİN KORUNMASI İLE İLGİLİ 

YÖNTEMLER: 

a. Ejekülasyonla çıkarılan spermlerin dondurulması: Bu yöntem 12 

yaşından itibaren erkeklerde rahatlıkla uygulanan bir uygulamadır. 

11-14  yaşları  arasında  %81,  15-17  yaşları  arasında  %91,  18-20 

yaşları arasında % 95 başarı sağlamıştır. Ejekülasyon sorunu olan-

larda transrektal elektroejekülasyon yapmak mümkündür.

 

b. Epididim sperm aspirasyonu veya testiküler sperm ekstrak-

siyonu:  Ejekülatla  sperme  ulaşılamadığı  durumlarda  uygulanan 

bir yöntemdir. Mikrocerrahi teknikler kullanılarak bir çalışmada 20 

olgudan 9 olguda sperm elde edildiği görülmüştür. Bu spermeleri 

oositin içine intrastoplazmik olarak yerleştirmek ve gebelik elde 

etmek mümkündür.   

c. Testis prezervasyonu: Henüz deneysel aşamada bir yöntemdir. 

Yöntemlerin geliştirilmesiyle beraber prepubertal çocuklar için dü-

şünülebilir

d. Donör Sperm kullanımı: Spermi hiçbir surette elde edilemeyen ol-

gularda etik kaygıları da içinde barındıran zor bir konudur.

 Fertil oldu-

ğu bilinen sağlıklı erkek vericiden alınan sperm dondurularak saklanır. 

Ancak ülkemizde donasyon yasal değildir.

SONUÇ

•  Gonotoksik tedavi alacak bütün hastalar fertilite koruyucu işlem-

ler için ilgili branşlara konsülte edilmelidir. 

•  Çocuk  doğurma  çağında  olan  bir  kadın  için  en  emniyetli  yöntem 

embriyo dondurulmasıdır. 

•  Embriyo  dondurulması  uygun  değilse  matür  oosit  dondurulması 

tercih edilecek en akıllıca yöntemdir.

•  İmmatür oositlerin invitro matürasyonu deneysel bir yöntemdir ve 

fertilite oranları daha düşüktür.

•  Ovarian doku prezervasyonu deneysel bir yöntemdir ve nadir kul-

lanılır. 

•  GnRH analoglarının kullanımının faydası gösterilememiştir. Bu ne-

denle tavsiye edilebilecek bir tedavi seçeneği değildir.

•  Postpubertal erkekler için sperm prezervasyonu en yaygın kulla-

nılan yöntemdir. 

KAYNAKLAR

1.  The Practice Committee of the American Society for Reproduc-

tive  Medicine.  Fertility  preservation  in  patients  undergoing  go-

nadotoxic therapy or gonadectomy: a committee opinion. Fertil 

Steril 2013; 100:1214.

2.  Loren AW, Mangu PB, Beck LN, et al. Fertility preservation for 

patients with cancer: American Society of Clinical Oncology clini-

cal practice guideline update. j Clin Oncol 2013; 31:2500.

3.  The Ethics Committee of the American Society for Reproducti-

ve  Medicine.  Fertility  preservation  and  reproduction  in  patients 

facing gonadotoxic therapies: a committee opinion. Fertil Steril 

2013; 100:1224.

4.  Das M, Shehata F, Moria A, et al. Ovarian reserve, response to 

---