Yönetim kurulu başkan
Yüklə 6,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.fARKINDALIK ÇALIŞMALARI
- 3.HİZMETE HALKIN ULAŞIMINI KOLAYLAŞTIRMAK
65 6. Türk
Tıbbi Onkoloji
Kongresi Kanser Kontrolü ve Erken Tanı yılını sağlıklı yaşam ve hareket yılı olarak ilan etmiş ve yıl boyunca haraketli yaşamı desteklemek amacı ile ülke genelinde etkinlikler düzenlemiştir. Bu etkinliklerde halkın dikkatini çekerek bazı yerlerde vatandaşların da katılımı ile farkındalık sağlanmıştır. Türkiyede kanser önleme programı çerçevesinde • Asbest Stratejik Eylem Planı • Radon Haritalandırması ve Kontrol Programı • HPV Haritalandırması ve Önleme Programı • Solaryum, Cep Telefonu Yönetmeliği • Kanserojen Maddeler Raporları • Bölgesel Raporlar • Kanser Raporları planlanmıştır.
Kanser Daire Başkanlığımızın en son resmi verilerine göre ülkemiz- de yaklaşık 170.000 yeni kanser olgusu teşhis edilmektedir. T.C.’de erkeklerde en sık görülen kanserler akciğer, prostat, kolorektal kan- serler olarak sıralanırken kadınlarda meme, tiroid ve kolorektal kan- serler olarak görülmektedir. Hastalıkların erken tanısında iki ayrı yol vardır. İlki hastalığın erken belirtilerini yakalamak, ikincisi ise hastalığın daha belirti dahi ver- mediği kişileri yakalamaktır. Belirti vermeden hastalığı olan kişileri yakalamak için tarama programları uygulanmaktadır. Toplumda kan- ser taranması için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından belirlenmiş standartların karşılanması gerekmektedir. Bunlar: • Taranan kanser toplum için önemli bir sağlık sorunu olmalıdır. • Taranacak kanserin tanınması için latent veya erken semptomatik bir dönemi bulunmalıdır. • Hastalıkla ilgili tüm klinik seyrine dair yeterli bilgi olmalıdır. • Tarama sonucunda bulunan hastaların iyileştirilmesi için uygun te- davi yöntemi olmalıdır. • Hastalıkların teşhisi ve tedavisi için gerekli tüm alt yapı (personel, ekipman vb) olanakları yeterli olmalıdır. • Tarama için kullanılacak olan testlerin toplum tarafından kabul görmesinde sıkıntı olmamalıdır. • Ayrıca testler toplum taramasında kolaylıkla uygulanabilir bir yön- temle yapılmalıdır. • Testlerin sensitivite ve spesifikliği olabildiğince yüksek olmalıdır. • Tarama sürekli bir işlem olmalıdır. • Toplum katılımı yüksek olmalıdır.
Bir tarama programında toplum katılımını etkileyen en önemli fak- törler: • Taraması yapılmakta olan hastalığın ne olduğunun bilinmesi, • Taraması yapılmakta olan hastalığın sağlığa zararının kişi tarafın- dan kabul edilmesi, • Taraması yapılan hastalığa kişinin de yakalanabileceğini kabul et- mesi,
• Tarama sonucunda eğer hastalık tespit edilirse hastalığa karşı ön- lemler alınacağına • Bu durumun hastalık sürecini etkileyeceğine dair inancının olması, • Tarama programlarının hedef gruba uygun olması, • Sağlık personelinin tarama programına karşı tutumu, • Tarama programlarının maliyeti önemlidir.
Kanser hastalıklarının her bir tipinin kendine göre etyolojisi, risk fak- törleri, tanı ve tedavi yöntemleri vardır. Bu yüzden erken tanı ve ta- rama stratejileri de kanser tiplerine göre değişmektedir. Bazı kanser tipleri için (örneğin meme, kalın bağırsak, serviks, gibi) erken tanı ve tarama önerilirken bazı kanser tipleri için önerilmemektedir. Ülkemizde kanser taramaları Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) tarafından yapılmaktadır. KETEM’ler “Erken teşhis hayat kurtarır!” prensibiyle yola çıkarak meme, serviks ve ko- lorektal kanserler ile ilgili tarama programları yürütmektedir. Halen ülkemizde toplam 197 KETEM mevcut olup, bunların 23 tanesi de ge- zici araçtır. KETEM’lerde çeşitli yöntemler ile (mektup, telefon) kadın- lar davet edilerek taramaları yapılmaktadır. Bu bağlamda toplumsal katılımı artırmak için: 1.EĞİTİM • Afiş ve broşürler ile tanıtım • Eğitim materyalleri hazırlama • Sağlık personelinin hizmet içi eğitimlerine ağırlık verilmeli. • Halk, okul eğitimleri
• Ulusal medya kampanyaları • Sivil toplum kuruluşları (medya, dernekler, toplum liderleri vb.) ile işbirliği yapmak. • Resmi kurumlar (MEB, Aile ve Sosyal Pol. Bakanlılğı, Diyanet İşle- ri, belediyeler vb.) ile işbirliği 3.HİZMETE HALKIN ULAŞIMINI KOLAYLAŞTIRMAK • Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarına (ASE) ulaşmak hedef- lenmeli.
Eğitimli personel ile kişilerin kabul edeceği tarama yöntemleriyle doğru ve zamanında sonuç vererek, tarama sonrası şüpheli çıkan ki- şilerin yönlendirileceği teşhis merkezleriyle koordine olarak kaliteli ve güvenilir bir hizmet verilmesi mümkündür. Başarılı bir tarama programı yürütülebilmesi için tarama ve tarama sonrası teşhis birbirinden ayrılmaz süreçlerdir. Bu nedenle 81 ilde bu- lunan genel sekreterlikler bünyesinde teşhis koordinasyon birimleri oluşturulmuştur. Tarama sonrası pozitif çıkan olgular bu merkezlere yönlendirilmektedir. Toplum tabanlı taramalarda hedef nüfusun 70’ine ulaşılması gerekir. Bunun yolu aile hekimlerinin programa entegrasyonudur. 66 6. Türk
Tıbbi Onkoloji
Kongresi Kanser Kontrolü ve Erken Tanı Ülkemizde aile hekimi, aile bireylerinin ikametlerine yakın olup hizmet verdiği toplumu her yönüyle tanıyan, aynı zamanda ailenin bütün bireylerinin sağlık durumlarını, yaşama koşullarını, dolayısıyla koruyucu sağlık uygulamalarının ve sağlık eğitimlerini bireylere nasıl uygulanacağını en iyi bilen kişidir. Aile hekimliği ile ülkemizde bireyle- rin yaşadıkları ve çalıştıkları yerlerde koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edici yönleriyle sağlık hizmeti sunmak temel hedeftir. Aile Hekimleri kanser tarama programında, • Programın topluma anlatılmasında, aktarılmasında ve katılımın arttırılmasında • Programa katılacak olan hedef nüfusun davet edilmesinde, • Tarama sonuçlarının hedef nüfusa iletilmesinde, anahtar fonksiyona sahiptir. Bu nedenlerle Aile Hekimleri tarama programlarının mutlaka bir parçası olmalı ve Aile Hekimleri bu konu- da desteklenmelidir. Sonuç olarak; toplumun KETEM’lerle ilgili farkındalığın artırılması gerekmektedir. Başvuranların sağlık davranışları, bireysel riskleri de- ğerlendirilmeli, davranış değişikliklerine yönelik danışmanlık eğitim hizmetleri,medya etkinlikleri çok boyutlu biçimde planlanmalıdır. Bu- nun için halk eğitimlerine ağırlık vermekle birlikte sağlık personeline hizmet içi eğitimlerle özellikle aile hekimleri ve ASE ulaşmak hedef- lenmelidir. Ayrıca tarama sonuçlarının doğru tespiti için ileri teşhis gerektiren olguların sevk edileceği merkezler ile birinci basamak arasında bilgi alışverişinin düzenlenmesi yapılan taramaların değerlendirilmesi ve ileriye dönük planlama için büyük önem taşımaktadır.
1. Kanser Daire Başkanlığı, Kanser Kayıt Birimi 2. CancerFactsandFigürs, AmericanCancerSociety, 2012 3. Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet-Etkililik Projesi 2004 4. Yazıhan, Yılmaz 2007 5. CancerFactsandFigürs, AmericanCancerSociety, 2006 6. National Center forHealthStatisticsStaff. Health, U.S.with urban andruralhealthchartbook, 2001. Hyattsville, Md: National Center forHealth Statistics,2001 7. Familialbreastcancer: collaborativereanalysis of individual data from 52 epidemiologicalstudiesincluding 58,209 womenwithb- reastcancerand 101, 987 womenwithoutthedisease.Lancet 2001; 358:1389–99. 8. Reynolds T. Decliningbreastcancermortality: what’sbehind it? jNatlCancerInst 1999;91:750 –3 9. IARC, Cervix Cancer Screening. IARC Handbook of Cancer Pre- vention. Vol. 10. 2005, Lyon: IARC Press. 311. 10. Sankaranarayanan, R., et al., HPV screening for cervical cancer in rural India. N Engl j Med, 2009. 360(14): p. 1385-94. 11. Sağlık Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı 2006-2008 yılları Türkiye Kanser İnsidansı, www.kanser.gov.tr. 12. Colorectal cancer: Epidemiology, risc factors and protective fac- tors. www.uptodate.com. 13. Hatipoğlu A.Kanserde Erken Tanı ve Tarama Problemleri. Edt: Tuncer M, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M. Türkiye’de Kanser Kontrolü, Ankara, 2009 14. Tuncer M. Ulusal Kanser Kontrol Programı Global Çerçeveden Ül- kemizdeki Kısa, Orta ve Uzun Vadeli Aksiyon Planı. Edt: Tuncer M, Özgül N, Olcayto E, Gültekin M. Türkiye’de Kanser Kontrolü, Ankara, 2009 15. Türkiye’de Kanserle Mücadele Konusunda Rol Alan Kurumsal Yapıların ve Dünyadaki İyi Ülke Uygulamalarının İncelenmesi T.C. Sağlık Bakanlığı, TEPAV -Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı, 2008.
Yüklə 6,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|