Z. Ə. Cavadova

40 

 

arxasındakı  əyalətlərinin  statistika,  etnoqrafiya,  topoqrafiya  və  maliyyə 

baxımından təsviri" adlı 4 cildlik kitabda çap edilmişdi. Bu təsvirdə göstərilirdi ki, 

1836-cı  ildə  Car-Balakən  camaatlığı  ilə  birlikdə  İlisu  sultanlığında  yaşayan 

əhalinin ümumi sayı 46680 nəfər idi (28, s. 23). 

XIX  əsrin  50-ci  illərində  Car-Balakən  dairəsinin  əhalisi  haqqında  olan 

məlumatlar  nisbətən  ardıcıl  və  dəqiqdir.  1854-cü  il  yanvarın  1-nə  olan  məlumata 

görə Car-Balakən dairəsində 128 kənd, 10489 ev vardı (17, s. 842). 

XIX əsrin 50-ci illərinin sonunda isə Car-Balakən dairəsinin əhalisinin sayı 

aşağıdakı kimi idi. 

 

Cədvəl 2. 

 

İllər 

1858 

1859 

1861 

1862 

 

Zaqatal

ada  

Dairə

də 

Zaqatal

ada 

Dairə

də 

Zaqatal

ada 

Dairə

də 

Zaqatal

ada 

Dairə

də 

Əhali

nin 

sayı 

360  

h. 

5660 

h. 

387  

h. 

5240 

h. 

324  

h.  

5253 

h. 

329  

h. 

5250 

h. 

 

1858-ci ildə əhalinin ümumi sayı 56600 nəfər idisə, 1859-cu ildə bu rəqəm 

52400  nəfərə  enmişdi.  Əhalinin  sayının  azalması  şərqi  Qafqaz  fəth  edilən  zaman 

Dağ  mahalının  yeni  yaradılan Dağıstan  əyalətinin tərkibinə  qatılması  ilə  əlaqədar 

idi.  1858-ci  ildə  əhalinin  52600  nəfəri  müsəlman,  3697  nəfəri  provoslav 

(xristianlaşdırılmış ingiloy), 166 nəfəri erməni idi. 

1871-ci ildə isə Zaqatala dairəsinin əhalisinin sayı və etnik tərkibi aşağıdakı 

kimi idi. 

 

Cədvəl 3 (128, c. 23). 

 

 

İl 

Muğallar 

Avar və saxurlar 

İngiloylar 

 

1871 

Kişi 

Qadın 

Kişi 

Qadın 

Kişi 

Qadın 

6530 

5642 

18892 

15518 

5295 

4925 

Cəmi 

12172 

34410 

10220 

 

Beləliklə,  1830-cu  ildən  1871-ci  ilə  qədər  Car-Balakən  camaatlığı  və  İlisu 

sultanlığının əhalisinin sayı aşağıdakı kimi olmuşdur. 

 

İllər 

Əhalinin sayı 

1836 

46680 nəfər 

---

41 

 

1846 

68716 nəfər 

1858 

56600 nəfər 

1859 

52400 nəfər 

1861 

52530 nəfər 

1862 

52500 nəfər 

1871 

56802 nəfər 

 

§ 2. Şəki əyalətinin əhalisi 

 

XIX əsrin əvvəlində Şəki xanlığının  əhalisi  haqqında ilk  məlumat 1804-cü 

ilə  aiddir.  Aktlarda  göstərilir  ki,  1804-cü  ildə  Şəki  xanlığında  15000  ev,  75  min 

əhali  yaşayırdı  (42,  s.  953)  1805-ci  ildə  xanlığın  Rusiyanın  tabeçiliyinə  keçdiyi 

zaman isə 20 min evin olması qeyd edilir. Bu rəqəmlər bir qədər ziddiyyətli olsa da 

Şəki xanlığında əsrin əvvəlində 20 minə qədər evin olması şübhə doğurmur. Car-

Balakən camaatlığından və İlisu sultanlığından fərqli olaraq Şəki əyaləti əhalisinin 

siyahıya alınması nisbətən dəqiqdir. Faktlarla tanışlıq göstərir ki, bu rəqəmlər bir-

biri ilə kəskin ziddiyyət təşkil etmir. 

1824-cü il siyahıya alınmasına görə Şəki əyalətində 272 kənd, 84517 nəfər 

əhali  yaşayırdı.  Əyalətdə  8  mahal-Şəki,  Ərəş,  Ağdaş  Padar,  Alpout,  Qutqaşın, 

Xaçmaz və Bum mahalı var idi. Ən böyük mahal Şəki mahalı idi. Bu mahalda 89 

kənd, 7463 ev və hər iki cinsdən olan 33797 nəfər əhali yaşayırdı. 

 

Cədvəl 5.  

 

Şəki mahalı 

 

№ Kəndlər 

Evləri

n sayı 

Əhalisini

n sayı 

№ Kəndlər 

Evlərin 

sayı 

Əhalisi

nin 

sayı 

1.Canaqbulaq 

46 

210 

43. Əlyar 

62 

268 

2. Carxana 

19 

75 

44.Çaykəndi 

27 

102 

3. Qaradeyin 

14 

54 

45. Hacallı 

26 

111 

4. Savalan 

14 

45 

46.Ahpelikənd 

119 

500 

5. Kürd 

56 

289 

47. Cumakənd 

124 

607 

6.Calut 

232 

1048 

48.Bollukənd 

30 

139 

7.Qarabaldır 

55 

226 

49.Aydınbulaq 

31 

111 

8.Yaqutlu 

13 

71 

50.Fazıl 

30 

123 

9.Salıbəy 

23 

104 

51. Fəxralı 

62 

286 

10.Köçəri oba 

59 

264 

52.Qaraqoyunlu 

102 

548 

11.Zərrab 

61 

254 

53. Mürsəluşağı 

10 

54 

---

42 

 

12.Celyan 

25 

92 

54.Köçəri 

Mahmud 

ağa 

7 

26 

13.Vartaşın 

656 

3103 

55.Köçəri Aslan bəy 

6 

7 

14.Köçəri 

Haputlu 

24 

117 

56.Köçəri 

Uruk 

Sərkər 

3 

12 

15.Muxas 

132 

561 

57. Küngüt 

404 

1814 

16.Kinkənd 

35 

151 

58.Qaraməryəmli 

14 

45 

17.Otman 

28 

100 

59.Yasamal 

10 

48 

18.Daşağıl 

227 

1002 

60.Çayqırağı 

28 

112 

19.Şahabbas 

37 

156 

61.Zəyzid 

304 

1382 

20.Köçəri 

Böyük Haputlu 

80 

360 

62.Hüseyn 

32 

139 

21.Malax 

37 

127 

63.Oyrat 

10 

48 

22.Məlikyar 

15 

66 

64.Ərəbşəkili 

100 

443 

23.İbrahimkənd 

31 

136 

65.Qudula 

80 

391 

24.Kəldək 

114 

461 

66.Qaradağlı 

90 

12+ 

25.Bayan 

32 

210 

67.Babaratma 

36 

247 

26.Oraban 

10 

58 

68.Qaratelli 

57 

51 

27.Xanqaraqob

u 

22 

73 

69.Göynük 

538 

3433 

28. İpıkli 

4 

15 

70.Layısqı 

195 

987 

29.Qaraqobu 

18 

55 

71.Baş Şabalıq 

39 

194 

30.Göybulaq 

134 

642 

72.Aşağı Şabalıd 

118 

808 

31.Güllüdax 

18 

73 

73.Aşağı İnçə 

123 

574 

32.Cəfərabad 

117 

375 

74.Yuxarı İnçə 

133 

561 

33.Çıraqlı 

35 

157 

75.Qaraçı 

28 

106 

34.Göybəyli 

34 

134 

76.Biləcik 

350 

1576 

35.Köçəri 

Axullu 

7 

33 

77.Oxut 

230 

1034 

36.Şirinbəyli 

14 

62 

78.Küdürlü 

15 

58 

37.Baş Dəhnə 

201 

927 

79.Topbağı 

12 

42 

38.Suçma 

51 

246 

80.Əhmədbəyli 

14 

65 

39.Kiçik Dəhnə 

186 

794 

81.Cəyirli 

11 

54 

40. Bulaq 

156 

630 

82.Dodu 

63 

368 

41.Tərəkəmə 

12 

50 

83.Kiş 

274 

1269 

42.Məclis 

52 

249 

84.Şin (ləzgi kəndi) 

61 

303 

85.Sarıqaya  

5 

22 

88.Mirzəcəmilli 

8 

38 

86.Binələr 

78 

372 

89.Məmmədzamanlı 

21 

100 

87.Salbanlar 

28 

123 

---