Z. S. Musayev, K. M. M mm dov, M. S. Z rb L yev su eht yatlarin nteqras yali dar olunmasi

219
edilm sinin s m r liliyini v  mümkünlüyünü göst rmi dir. Praktiki olaraq 
keçmi  sovet dövründ  respublikalar az v  ya ço   d r c d  idar etm nin 
inteqrasiyalı inki afı sah sind  mü yy n t crüb l r ld  etmi l r, hansı ki, 
bunlar bu gün bütün dünya ölk l ri üçün q bul edil n olubdur. Bu dövrd
aparılan yüks k s viyy li t hsil su t s rrüfatı müt
ssisl rin 
hazırlanmasına v  bu sah d  yüks k i tisaslı kadr potensialının
yeti dirilm sin  imkan yaratmı dır. Bununla bel , sas n t s rrüfatlararası
s viyy d  idar  olunmasına ba mayaraq, s m r li idar  olunan bu sistemd
su istehlakçılarının r y v  t klifl rinin, el c  d  t bi tin t l bl rinin n z r
alınmaması v  bir – birini t krarlayan idar çilik sistemi o dövrün  sas 
çatı mayan c h ti olmu dur. 
Az rbaycanda 1990-cı il  q d r su ehtiyatlarının kompleks istifad si
v  mühafiz si, t bi tin kompleks mühafiz si, Meliorasiya v  su t s rrüfatı
obyektl rinin yerl dirilm si v  tikintisi v  dig r s eml r hazırlanmı dır. 
Bu s eml r sas n 2010- cu il   q d r olan dövrl ri hat  etm kl  keçmi
SSR  – d  hazırlanan s eml rin t rkib hiss si kimi eyni metodika  sasında
hazırlanırdı. Bu s eml rin
sas çatı mayan c h tl rind n biri su 
istifad çil rin v  t bi tin dayanıqlı v
dal tli su il  t min edilm si, suvar-
ma kanallarının tikintisind  suya q na tedici te nologiyaların t tbiqin  az 
diqq t verilm si, el c   d  ayrı-ayrı t bii iqlim zonaları üzr  su t s rrüfatı
balanslarının hazırlanmaması olmu dur. 
SSR  da ıldıqdan sonra müst qillik dövrünü ya ayan Az rbaycan 
keçid dövründ  onun sosial-iqtisadi sah l rind , o cüml d n d  su 
t s rrüfatı sah sind  aparılan islahatlar n tic sind  mü yy n müsb t
n tic l r  nail olmu dur. 
Respublikada meliorasiya v  su t s rrüfatının dayanıqlı inki afını
t min etm k üçün Meliorasiya v  Su T s rrüfatı Açıq S hmdar c miyy ti
t r find n «1996-2010-cu ill r üzr  meliorasiya v  su t s rrüfatının inki af
Konsepsiyası», habel  «Torpaqların meliorativ c h td n ya ıla dırılması
v  su t s rrüfatında lazımi  raitin yaradılması üçün  

---

220
investisiya proqramı» hazırlanmı dır. Proqram meliorasiya v  su 
t s rrüfatının idar  edilm sinin  sas prinsipl rini v  idar etm  strukturunun 
t kmill dirilm sini, meliorasiya v  su t s rrüfatı obyektl ri üz rind
mülkiyy t formalarının d yi dirilm sini, suvarma sistemi idar l rinin 
t dric n t s rrüfat hesabına keçirilm sini v  dig r m s l l ri hat  edir. 
Respublikanın bazar iqtisadiyyatına keçm si, aqrar islahatların
aparılması torpaq üz rind  yeni mülkiyy t formalarının yaranması su 
obyektl rinin istifad si v  mühafiz si sah sind  münasib tl rin köklü 
sur td   d yi m sin   g tirib çı armı dır. Aqrar s naye kompleksl rinin bir 
hiss si olan meliorasiya v  su t s rrüfatında islahatlar torpaq islahatı il
birlikd , kompleks  kild  aparılır.
Öt n müdd t rzind  islahatların normativ-hüquqi bazası yaradılmı ,
bir sıra praktiki t dbirl r i l nib h yata keçirilmi dir. Meliorativ fondların
inventarizasiyası aparılmı , Öz ll dirm  Proqramına   sas n dövl t
mülkiyy tind  sa lanılan v  su istifad çil rinin istifad sin  veril c k ob-
ektl r mü yy nl dirilmi dir.
dar etm   i inin t kmill dirm k üçün 
idar etm nin yeni  sasnam si hazırlanmı   v   t sdiq olunmu dur. 
sasnam y  gör  bazar iqtisadiyyatına uy un daha çevik yeni strukturlar 
yaradılmı dır. 
Respublikada 1996-cı ild n ba layaraq aparılan islahatlar 
n tic sind   l
v edilmi  kol oz, sov oz v  dig r k nd t s rrüfatı
mü ssis l rinin  v zin  kiçik torpaq istifad çil ri formala mı , onların
suyun keyfiyy tin   t l bl ri d yi mi , su bölgüsün   v  istifad sin   n zar t
mür kk bl l mi dir. Eyni zamanda ölk d  formala an yeni iqtisadi 
münasib tl rin t l bl rin  uy un olaraq 1996-cı ild   q bul edilmi
«Az rbaycan Respublikasında sudan pullu istifad  qaydaları haqqında 
sasnam » t sdiq edilmi   v  1 yanvar 1997- ci ild n ba layaraq suvarma 
suyundan pullu istifad y  keçirilmi dir (1-ci m rh l ). 

---

221
3.9. Su resurslarının idar  edilm sind  informasiya-
kommunikasiya te nologiyalarının t tbiqi 
M lumdur ki, az rbaycan Respublikasının prezidenti c nab lham 
liyevin 24 noyabr 2003-cü il tari li «Az rbaycan Respublikasında sosial-
iqtisadi inki afın sür tl ndirilm si t dbirl ri haqqında» f rmanında v  11 
fevral 2004-cü il tari li «Az rbaycan Respublikası regionlarının sosial-
iqtisadi inki afı Dövl t Proqrammı»nda (2004-2008-ci ill r) haliy  kom-
pleks regional  idm tl rinin ya ıla dırılması sah sind  qar ıya mühüm 
v zif l r qoyulmu dur. H min v zif l r, görül c k t dbirl r respublikada 
sosial-iqtisadi inki afın sür tl ndirilm sin   t minat verir. T m li etibarlı
kild  qoyulmu  sosial-iqtisadi baza bundan sonra daha da 
möhk ml n c kdir. 
F rmanda yeni istehsal sah l rinin yaradılmaı, öz l sektorun v  qey-
ri-neft sah l rinin inki afı.
sizliyin l
vi v  yo sullu un aradan 
qaldırılması kimi z ruri pro leml rin h lli yolları göst rilir. Az rbaycanın
k nd t s rrüfatı istehsalının inki afının sür tl ndirilm sind  su resurslarının
s m r li istifad  olunması m s l l ri üsusi yer tutur. Su resurslarnın ölk
miqyasında idar  edilm sinin dövl t  t nziml nm si, bu resursların
m hdudlu u
raitind , üsusi  h miyy t k sb edir. 
Müasir dünyada bu v  ya dig r sah nin inki afına t sir ed n mühüm 
amill rd n biri d , h min sah y  informasiya-kommunikasiya 
te nologiyalarının n   d r c d  nüfuz etm sidir.
qtisadiyyatın bütün 
sah l rind , elmd  v  idar çilikd , habel  bütün dig r sah l rd informasiya-
kommunikasiya te nologiyalarının t tbiqi amili, bir t r fd n inki ayın
z ruri 
rtin  çevrilmi , dig r t r fd n is  bu sah nin inki afının mühüm 
göst ricil rind n biri hesab edilir. 
Heç d   t sadüfü deyil ki, inki af etmi  ölk l rd  dövl t idar çiliyi
elektron üz rind  qurulur. Odur ki, müasir  

---