Z. S. Musayev, K. M. M mm dov, M. S. Z rb L yev su eht yatlarin nteqras yali dar olunmasi

216
Suyun t l batçıya çatdırılmasının tam d y ri özünd  tam iqtisadi 
d y ri v  insanların sa lamlı ının qorunması v  ekosisteml rin mühafiz si
il  ba lı olan ekoloji d y ri birl dirir. Tam iqtisadi d y r suyun 
çatdırılması v  idar  edilm sinin d y rind n, s rmay
rcl rind n, istismar 
v  sa lanılma 
rcl rind n, el c  d  iqtisadi f allı ın d yi m si il
laq dar 
olan iqtisadi 
rcl rd n ibar tdir. 
Suya iqtisadi  mt  kimi ba maqla, ona olan t l batı v   t l batçıya
çatdırılmasını asan yolla tarazla dırmaq olar. K skin su çatı mamazlı ı
raitind  onun ekstensiv istifad sinin davam etdirilm si yol verilm zdir. 
Bel  hallarda suya olan t l batı m hdudla dırmaqla onun idar  edilm sin
köm k ed  bil c k operativ iqtisadi konsepsiya v  vasit l rin z ruriliyi
übh sizdir.  
              
3.7. Az rbaycanda su ehtiyatlarının idar  etm  strukturları
 v  milli su qanunvericilikl ri 
Az rbaycanda su ehtiyatları dövl tin mülkiyy tind  olub, onların
istifad si v  mühafiz sinin idar  olunması v  su münasib tl rin 
nizamlanması Az rbaycan Respublikasının qanunlarının
sasında q bul 
edilmi  normativ-hüquqi s n dl r  uy un olaraq h yata keçirilir.  
Milli s viyy d  su ehtiyatlarının istifad sinin mühafiz sinin monito-
rinqini Elmi t dqiqat v  dig r m s l l ri öz s lahiyy tl ri da ilind
mü t lif t kilatlar yerin  yetirir. Bu t kilatlar arasında koordinasiya 
Az rbaycan Respublikası Nazirl r kabineti t r find n aparılır. 
Az rbaycan Respublikası Su M c ll si v  onunla b lı q bul edilmi
qanunvericilik aktlarına sas n dövl t mülkiyy tind  olan su obyektl rinin 
istifad si v  mühafiz si sah sind  dövl t idar etm sininin öz s lahiy tl ri
da ilind  Meliorasiya v  Su T s rrüfatı Açıq S hmdar C miyy ti, Ekolo-
giya v  T bii S rv tl r Nazirliyi yerin  yetirir. 

---

217
Meliorasiya v  Su T s rrüfatı Açıq S hmdar C miyy tinin  sas 
v zif si su ehtiyatlarının idar  edilm si, yerüstü suların istifad si v
mühafiz sin   n zar t, suların istifad  uçotu, meliorasiya v  su t s rrüfatı
sisteml rinin istismarını, el c   d  sel v  da qınlara qar ı mübariz
t dbirl rinin aparmaqdır. 
Meliorasiya v  Su T s rrüfatı Açıq S hmdar C miyy ti meliorasiya 
i l rinin sifari çisi, h m d  istismar t dbirl rinin icraçısı kimi çı ı  edir, 
sah d  iqtisadi islahatları t min edir, sudan istifad y  v  onun mühafiz sin
dövl t n zar tini h yata keçirir, onun sosial inki afının sas istiqam tl rini
mü yy nl dirir.  qtisadi normativl r, hesabat ili respektiv üçün proqnozlar 
hazırlayır. Bakı, Sumqayıt
h rl rinin, Ap eron yarımadasının v
respublikanın
imal rayonlarının su t chizatı il   m
ul olan Az rsu
s hmdar C miyy ti respublika  halisinin su t chizatı v  ya ayı
m nt q l rinin kanalizasiyala dırılması m s l l ri il  m
ul olur. 
çm li su m nb l rinin keyfiyy t monitorinqi is   S hiyy  Nazirliyi 
t r find n h yata keçirilir. Yanacaq v  Energetika Nazirliyinin tabeçiliyind
f aliyy t göst r n «Az renerji» S hmdar C miyy ti hidroenergetika 
siyas tinin aparılmasına v  icrasına cavabdehdir. 
Az rbaycan Respublikasında su obyektl rinin istifad si v
mühafiz si il  ba lı hüquqi münasib tl r Az rbaycan Respublikasının «Su 
M c ll si» qanunu  sasında öz h llini tapır. M c ll d  eyni zamanda su 
obyektl rinin istifad si v  mühafiz si sah sind  idar etm nin iqtisadiyyatın
inki afı v
traf mühitin qorunması, halinin keyfiyy tli su il   t chizatı,
inzibati  razi prinsipl ri il  hövz  prinsipinin uzla dırılması onun  sas 
üstünlükl rind n biridir. 
Eyni zamanda su il  ba lı «Meliorasiya v  irriqasiya haqqında» 
(1996), «Su t chizatı v  tullantı suları haqqında» (1999), «Hidrometeorolo-
giya f aliyy ti haqqında» (1998), « traf mühitin mühafiz si haqqında» 
(1999), « traf mühit

---

218
dair informasiya almaq haqqında» (2002), «Hidrote niki qur uların
t hlük sizliyi haqqında» (2002) v  dig r su il  ba lı Az rbaycan 
Respublikasının Qanunları q bul edilmi dir. 
Az rbaycan
traf mühit  dair 14 Beyn l alq Konvensiyaya, o 
cüml d n «Transs rh d su a ınlarının v  beyn l alq göll rin mühafiz si v
istifad sin  dair Konvensiya»ya (17 mart 1992, Helsinki) qo ulmu   v  14 
mart 2000-ci il tari ind  onu ratifikasiya etmi dir. Hazırda Az rbaycan 
transs rh d çayların su ehtiyatlarının istifad si v  mühafiz si sah sind
beyn l alq su yurisdiksiyasına saslanmı  dövl t siyas ti aparır.
3.8. Az rbaycanda su ehtiyatlarının inteqrasiyalı
idar  edilm sin  keçid 
Dünyanın ks r ölk l ri, o cüml d n d  Az rbaycan üçün bir q d r
yeni, arasık silm z v  ço a
li proses olan su ehtiyatlarının inteqrasiyalı
idar  edilm si ölk d  onun t tbiqi üçün siyas tçil rin, su t s rrüfatı
müt
ssisl rinin v  suya mara ı olan mü t lif t kilatların i tirakını t l b
edir. Hazırda su probleml ri il   m
ul olan r hb r i çil rin v
müt
ssisl rin bu konsepsiya üzr  bilik v  tanı lı ı ço  da yüks k deyildir. 
Lakin keçmi  SSR  respublikalarında, el c  d  Az rbaycanda keç n
srin 50-80-ci ill rind  böyük z hm t v  külli miqdarda v sait hesabına, 
b zi hallarda te niki h llin  gör
arici ölk l rd n heç d  geri qalmayan su 
t s rrüfatı infrastrukturu (su anbarları, magistral kanal v  kollektorlar, su-
varma v  meliorasiya sisteml ri v  s.) yaradılmı dır. M hz bu ill rd  su v
torpaq ehtiyatlarının kompleks (inteqrasiyalı) metodların t tbiqi v  inki afı
sasında m nims nilm si, suya q na tedici proqramlar da il edilm kl  irri-
qasiya v  drenaj sisteml rinin inki afı n tic sind  qazanılmı  sosial t r qqi 
suya olan ço a
li maraqların kombin

---