‘zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Yüklə 79,22 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə137/160
tarix24.12.2017
ölçüsü79,22 Kb.
#17347
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   160

Fransiya  m atbuoti  XX  asrning  birinchi  yarmida  jadal  sur’atlar  bilan 
rivojlandi.  Yevropada  ravnaq  topayotgan  m atbaachilik  fransuz  matbuotini 
yanada  yuksaltirishga  zamin  yaratdi.  Biroq  Ikkinchi  jahon  urushi  bu 
mamlakatni  ham   chetlab  ojtmadi.  Urush  qanchalik  tajovuz  qilmasin, 
yurtda  m atbuot  taraqqiyoti  uchun  kurash  besam ar  ketmadi.  Buni  aynan 
o'sha  yillarda  tashkil  etilgan  qator  gazeta-jurnallar  faoliyati  misolida  ham 
ko'rish  mumkin.
Fransiya  m atbuotida  yetakchi  o ‘rinlardan  birini  egallab  kelayotgan 
«Le  Figaro»  (Figaro,  1826-yilda  asos  solingan)  kundalik  gazetasi  qatoriga
XX  asrning  birinchi  yarmida  o ‘nlab  nashrlar  qo‘shildi.  Yo‘nalishlari 
turlicha  b o lg a n   gazeta-jurnallarda  turfa  dunyoqarashlar  o ‘z  aksini  topardi. 
«Figaro»  gazetasi  fransuz  siyosiy  kuchlarning  o*ng  tomonini  qo‘llab- 
quwatlashga  yo'naltirilgan  bo'lsa,  1903-yilda  tashkil  etilgan  «Les  Echos» 
(Eko)  gazetasi  fransuz  tadbirkorlariga,  sanoat  va  savdo  doiralariga  xizmat 
qilar  edi.  U nda  asosan  shu  sohalarga  oid  reklamalar,  birja  ma’lumotlariga 
keng  o ‘rin  berilardi.  Siyosiy  mavzulami  yoritishda  gazeta  ijodkorlari  sanoat 
va  savdo-sotiq  borasida  Fransiya  bilan  yaqindan  aloqa  qiladigan  davlatlar 
faoliyatiga  alohida  to 'x talar edilar.
1904-yiIda  tashkil  etilgan  «L’Humanité»  (Yumanite)  gazetasi  1920- 
yildan  e’tiboran  Fransiya  komfirqasi  markaziy  qo'mitasining  nashriga 
aylantirildi.  Bu  gazeta  safiga  1933-yilda  FK Pning  dehqonlar  gazetasi  — 
«La  Terre»  (Terr),  1948-yilda  «Yumanite»ning  shanbalik  soni  —  «Yuma- 
nite-dimansh»,  1945-yilda  «France  nouvelle»  (Frans  nuvel)  gazetalari  q o ‘- 
shildi.
AQSH,  Angliya  davlatJarida  boMgani  kabi  bu  mamlakatdagi  nashrlar 
tahririyatlarida  ham ,  aw alo,  ijodiy  muhit  yetarli  darajada  shakllantirilishiga 
alohida  e’tibor  qaratilgandi.  Ya’ni,  sanoqligina  xodim  ishlaydigan  biroita 
tahririyat  yo‘q  edi.  M odom iki,  biror  tahririyat  ommaga  axborot,  m a’naviy 
ozuqa  berish  m as’uliyatini  zimmasiga  olgan  ekan,  unda  ijodiy  kuch  yetarli 
darajada  b o iish i  zarurligini  fransuz  noshirlari  e ’tibordan  chetda  qoldirmas 
edilar.
Hatto  OAVni  eng  zarur  axborotlar  bilan  ta ’minlab  turish  maqsadida
1944-yilda  Parijda  tashkil  etilgan  «Frans-Press»  axborot  agentligida  ham  2 
ining  xodim,  jum ladan,  700  nafar  muxbir  faoliyat  ko'rsatardi.  G aze- 
talarning  tahririyatlarida  yana  yuzlab  ijodiy  xodimlar  faoliyat  ko‘rsatishini 
hisobga  olsak.  m azkur  gazetalar  nechogMi  serm azm un  bo‘lishini  tushunish 
qiyin emas.
1923-yilda  Parijda  ilg'or  fikrli  adiblar  tom onidan  tashkil  etilgan 
«Yeurope»  (Yerop)  oylik jurnalida  asosan  fransuz  adabiyoti va san'atiga  oid 
asarlar,  shuningdek,  xalqaro  maydonda  yuz  berayotgan  qîziqarli,  muhim 
voqea-hodisalar  haqida  maqolalar yoritilardi.
Xristian  dinining  Rim  papasi  mazhabidagi  katoliklar fransuziar orasida 
ham  kam  emasdi.  Ô ‘sha  katoliklar  bu  davrda  bir  nechta  nashrga  asos 
solishdi.  Shulardan  biri  1925-yilda  Parijda  tashkil  etilgan  «La  France 
catolique»  (Frans  katolik)  gazetasi  b o iib ,  unda  e ’ion  qilingan  katoliklar 
hayotiga  oid  rang-barang  materiallar,  diniy-m a’rifiy  mavzudagi  maqolalar
www.ziyouz.com kutubxonasi


goho  bahs-munozaralarga  sabab  b o la rd i.  0 ‘sha  davrdayoq  gazeta  70  ming 
nusxa  atrofida  chop  etilgani  uning  muxlislari  qanchalik  ko‘p  boiganidan 
darak  beradi.  1934-yilda  Parijda  tashkil  etilgan  «La  France-m onde 
catolique»  (Frans-mond  katolik)  jum ali,  katoliklaming  1941-yilda  chiqa 
boshlagan  yana  bir  yangi  nashri  —  «Témoignage  Ç retien»  (Temuanyaj 
kreten)  gazetasi  ham  shu  yo‘nalishdagi  mavzularni  yoritish  orqali  ko'plab 
muxlislariga ega bo‘ldi.
Ikkinchi jahon  urushi  davom  etayotganiga  qaram asdan,  Fransiyada  bir 
nechta  gazeta-jurnal  tashkil  etilgani  e ’tiborga  molikdir.  «France  d'abord* 
(«Frans  d'abor»)  gazetasi  1941-yilda  frontdagi  qo‘shinlar  va  partizanlar 
Milliy  kengashining  nashri  sifatida  maydonga  chiqdi.  G azeta  urush 
yillarida  fransuz  xalqini  fashist  bosqinchilariga  qarshi  kurashga  chorladi. 
Unish  poyoniga  yetgunga  qadar  mahalliy xalq  uni  q o im a - q o i  o'qib bordi.
1944-yilda  esa  Parijda  «Telegramme  de  Brest»  («Telegramm  de 
brest»),  «La  tribune  des  nations*  («Tribyun  de  nason»),  «L’Oise  liberee» 
(«Uaz  libéré»),  «Ouest-France»  («Uest-frans»)  gazetalari  chiqa  boshladi. 
0 ‘sha  yili  Parijda  tashkil  etilgan  «France-Soir»  («Frans-suar»)  gazetasi  bir 
milliondan  ortiq  nusxada  chiqib  turdi.  Siyosat  bobida  ko‘proq  hukumat 
tutgan  yo‘lni  qo‘llab-quwatlaydigan  bu  tungi  gazeta  sahifalarida  asosan 
mamlakat  polisiyasi  faoliyatiga  oid  turli  materiallar,  h ar  xil  qiziqarli 
suratlar,  maroqli  hajviyalar,  ko'ngilochar  asarlarga  keng  o ‘rin  berilardi. 
Tabiatan  oqko'ngil  fransuzlar  orasida  bunday  mavzularga  qiziqadiganlar 
ko‘pchilikni  tashkil  etishi  bois  mazkur  gazetaning  muxlislari  tobora  ortib 
bordi.
Fashizm  ustidan  g ‘alaba  qozonilgan  1945-yilda  mam lakatda  yana  bir 
qator  yangi  nashrlar  paydo  b o ‘ldi.  «France  nouvelle»  (Frans  Nuvel), 
«Force  ouvrière»  (Fors  uvrier),  «L’Unite  paysanne»  (Yunite  peyzan) 
gazetalari,  «Les  Temps  modernes»  (Tan  m odem ),  «L’E cho  de  la  presse  et 
de  la  publicité»  (Eko  de  lya  press  e  de  lya  pyublisite),  «L’Information 
radical-socialiste»  (Enformatson  radikal-sotsialist),  «L’Usine  nouvelle» 
(Yuzin  nuvel)  jum allari  shular  jumlasidandir.  U lar  qatoriga  1948-yilda 
q o ‘shilgan  «Sud-Ouest»  (Syud-U est),  1950-yilda  asos  solingan  «France- 
observateur»  (Frans-observater),  «L’Information»  (Enform atson)  gazetalari 
ham  ommalashib  ketdi.  Bu  gazetalar  sahifalalarida  m amlakat  ichki  va 
tashqi  siyosatiga,  adabiyot  va  san’atga oid  xilma-xil  m ateriallar  yoritilardi.
Ko'rinib  turibdiki,  ilg‘o r  fikrli  fransuz  ziyolilari  mam lakatning  o ‘sha 
davrdagi  og'ir  iqtisodiy  sharoitida  ham  matbuotni  ravnaq  toptirish  yolida 
tinm ay  izlanganlar  hamda  inuayyan  maqsadlariga  erishganlar  ham.  Bu  esa, 
o ‘z  navbatida,  Fransiyaniiig  barcha  sohalarda  beqiyos  darajada  rivojlanib 
ketishiga  xizmat  qildi. 
.
.
.
Yaponiya  matbuoti  uchun  XX  asming  birinchi  yarmi  o'ziga  xos 
yuksalish  davri  bo'ldi.  Matbaachilik  sohasidagi  yangi-yangi  yutuqlar  nashr 
ishlarini  yanada  ravnaq  toptirishga  imkon  yaratdi.
Mo'jizalarga  boy  bo’lgan  bu  kunchiqar  m am lakat  matbuoti  haqida 
so’z  yuritganda,  aw alo,  taraqqiyot  bosqichida jahon  ahlini  hayratga  solgan 
ayrim  manzaralarga  nazar  tashlash  maqsadga  muvofiqdir.  Ba’zi  muta-
www.ziyouz.com kutubxonasi


Yüklə 79,22 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   160




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə