Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti «iqtisodiyot» fakul`teti

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA`LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI

BERDAQ NOMIDAGI QORAQALPOQ DAVLAT UNIVERSITETI

«IQTISODIYOT» FAKUL`TETI

«BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT» KAFEDRASI

DAKga himoyaga yuborilsin fakultet dekani ___________ dots. K. Kudiyarov «___» ______________ 2023 y.

5230900 - «Buxgalteriya hisobi va audit» ta’lim yo‘nalishi 4 - kurs talabasi

Jumaniyozov Sardorbekning


«Fermer xo‘jaliklarida pul mablag‘lari hisobi va ularning tahlili xususiyatlari»
mavzusida

BITIRUV MALAKAVIY ISHI

DAKga himoyaga tavsiya etiladi kafedra mudiri: ___________ Z.Tajekeev «___»_________ 2023 y.

Talaba: _________________ S. Jumaniyozov Ilmiy rahbar: _______________________ dots. S. Sitmuratov

Nukus – 2023

Mundarija
	Kirish	3
I-Bob.	Fermer xo‘jaliklari pul mablag‘lari hisobi va tahlilining nazariy asoslari	7
1.1.	Fermer xo‘jaligida buxgalteriya hisobini tashkil qilishning umumiy qoidalari va vazifalari	7
1.2.	Fermer xo‘jaliklarida buxgalteriya hisobining oddiy soddalashtirilgan shakli	12
1.3.	Pul mablag‘lari hisobini yuritishning ahamiyati va maqsadi	15
II-Bob.	Fermer xo`jaliklari pul mablag`lari va hisob-kitoblar hisobi	25
2.1.	Kassa operatsiyalarini hisobga olish va boshqa schyot operatsiyalarini hisobga olish	25
2.2.	Valyuta schyoti operatsiyalarini hisobga olish	35
2.3.	Fermer xo‘jaliklarida majburiy ajratmalar va to‘lovlarning hisobi	42
III-Bob.	Fermer xo`jaliklarida buxgalteriya hisobini yuritish tahlilining o`ziga xos xususiyatlari	51
3.1.	Fermer xo‘jaliklarida ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va mahsulotlar tannarxini kalkulyatsiya qilishning o‘ziga xos xususiyatlari.	51
3.2.	Fermer xo‘jaliklarida buxgalteriya hisobini yuritishni takomillashtirish masalalari	63
	Xulosa va takliflar	67
	Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati	69

Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Qishloq xo`jaligi mamlakatimiz iqtisodiyotida yetakchi o`rinni egallaydi. Mamlakatda ishlab chiqarilayotgan yalpi ichki mahsulotning salmoqli qismi shu sohada yetishtiriladi. Aholining 60 foizdan ortiq qismi qishloqda yashaydi. Shuning uchun sohani rivojlantirish masalasiga mamlakatimiz mustaqilligining dastlabki kunlaridanoq katta e'tibor berila boshlandi, ya'ni qishloq xo`jaligini rivojlantirish va uning samaradorligin oshirish maqsadida qator Qonunlar, Farmonlar va Qarorlar qabul qilindi, natijada ushbu sohada ular o`z samarasini bera boshladi. Shular orasida Prezidentning 2019 yil 24-oktabrda «O`zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligini rivojlantirishning 2020 — 2030-yillarga mo`ljallangan strategiyasini tasdiqlash to`g`risida» qabul qilgan farmoni qishloq xo`jaligini rivojlantirishda muhim rol' o`ynaydi. Mazkur Farmon qishloq xo`jaligida mahsulot ishlab chiqaruvchilarning asosiy sub'ekti sifatida fermer xo`jaligini rivojlantirishni ustivor yo`nalish deb belgilab berdi. Shundan keyin fermer xo`jaliklari soni ham, ulardagi ishlab chiqarish hajmi ham keskin o`sdi va o`sib bormoqda. Hozirgi kunda fermer xo`jaliklari mahsulot ishlab chiqarish bo`yicha haqiqatda ustuvor yo`nalishga aylandi. «Mamlakatimizda o`tgan 2022 yili 6 mln 800 ming tonna g`alla, 3 mln 500 ming tonnaga yaqin paxta, 8 mln 200 ming tonnadan ortiq sabzavot va poliz qariyb 3 mln tonna bog`dorchilik mahsulotlari yetishtirildi».
Ushbu ma'lumotlardan ko`rinib turibdiki, fermer xo`jaliklari yildan-yilga o`sib, taraqqiy etib, iqtisodiyotda salmoqli o`rinni egallab bormoqda.
Fermer xo`jaliklarida ishlab chiqarishni yanada samarali rivojlantirish uchun ularning faoliyatining barcha tomonlarida sodir bo`lgan va bo`layotgan jarayonlar va ularning natijalarini har taraflama chuqur o`rganish natijasida ularning pul mablag`lari hisobini yuritish hamda ulardan samarali va to`g`ri foydalanish bo`yicha yo`l-yo`riqlarni ko`rsatish zarur. Ushbu dolzarb muammolarni o`rganish uchun «Fermer xo`jaliklarida pul mablag`lari hisobi va ularning tahlili xususiyatlari» mavzusini tanlab olgan edik.