Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 10. 07. 2009-cu IL tarixli
Yüklə 2,71 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qənirə Pirquliyeva QAFQAZ ARXEOLOGİYASI Dərslik
- K.X.Məmmədov dosent, tarix elmləri namizədi Avşarova İ.N., Pirquliyeva Q.Ə. Qafqaz arxeologiyası.
- © «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2010 3 MÜƏLLİFLƏRDƏN
- ÖN SÖZ
| 1 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ TƏHSİL NAZİRLİYİ BAKI DÖVLƏT UNİVERSİTETİ İradə Avşarova Qənirə Pirquliyeva QAFQAZ ARXEOLOGİYASI Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 10.07.2009-cu il tarixli 920 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir. BAKI-2010 2 Elmi redaktor: Q.S.İsmayılzadə tarix elmləri doktoru, professor Rəyçilər: V.H.Əliyev AMEA-nın müxbir üzvü, t.e.d., professor K.X.Məmmədov dosent, tarix elmləri namizədi Avşarova İ.N., Pirquliyeva Q.Ə. Qafqaz arxeologiyası. Dərslik. Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2010, 248 s. Oxucuya təqdim etdiyimiz bu kitab Qafqazın maddi mədəniyyət abidələrinin ən parlaq nümunələrinin təsvirinə və analizinə həsr olunmuşdur. Ümumiləşdirici xarakter daşıyan bu əsər əslində 150 ildən artıq bir zaman ərzində arxeologiya elminin Cənubi Qafqazdakı nailiyyətlərinin təsnifatıdır. Yaşadığımız məkanda ilk dəfə araşdırılan arxeoloji abidələr dövrü xronologiyaya uyğun olaraq öyrənilmişdir. Kitabın ərsəyə gəlməsində həm Azərbaycanın məşhur arxeoloq- alimlərinin uzun illər apardıqları araşdırmaların nəticələrindən, həm də keçmiş Sovet məkanında ərazimizdə öyrənilən maddi mədəniyyət qalıqları ilə bağlı ən maraqlı elmi mülahizələrdən istifadə olunmuş, həmçinin XXI əsrin əvvəllərində aparılan elmi tədqiqatların ilkin nəticələrindən müəyyən qədər istifadə edilmişdir. Kitab tarixçilər, o cümlədan dissertantlar, magistr və bakalavr pillələrində təhsil alan tələbələr və ümumiyyətlə arxeologiya elmi ilə maraqlananlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bütün oxucularımıza əvvəlcədən təşəkkür edir, bütün irad və təkliflərini aşağıdakı ünvana çatdırmaqlarını xahiş edirik. p_qanira@hotmail.com i_avsharova@hotmail.com A 5030209080 - 013 013 - 2010 M - 658(07) - 013 © «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2010 3 MÜƏLLİFLƏRDƏN Məlumdur ki, arxeoloji materiallar bəşər tarixinin uzun bir dövrünü öyrənmək baxımından çox mühüm mənbələr sayılır. Oxuculara təqdim olunan bu dərslikdə Qafqazın qədim dövr tarixinə həsr edilmiş ümumiləşdirici əsərlərdən, monoqrafiyalardan və bir çox elmi məqalələrdən istifadə olunmuşdur. Bildiyimiz kimi, Qafqazın təbii şəraiti ən qədim dövrlərdən insanların bu ərazilərdə məskunlaşması üçün zəmin yaratmışdır. Arxeoloji qazıntılar nəticəsində aşkar olunmuş qədim yaşayış məskənləri və qəbir abidələri ərazisində yaşayan insanlar öz inkişaflarında ibtidai cəmiyyətdən başlayaraq tarixin bütün inkişaf mərhələlərini keçmişlər. Əsərdə Qafqaz ərazisində yaşayan qədim insanların həyat tərzi, məşğuliyyəti, sənətkarlığı, təsərrüfat həyatı və Yaxın Şərq ölkələri ilə iqtisadi-mədəni əlaqələri barədə məlumat verilmişdir. Dərslikdə zəngin illüstrativ materiallar, şəkillər və tablolar da öz əksini tapmışdır. Arxeologiya elmində istifadə olunan metodlar, o cümlədən ən yeni informasiya texnologiyalarının imkanlarından nə dərəcədə bəhrələnməyin üsulları xüsusi bir mövzuda göstərilmişdir. Bununla da keçən 150 ildə arxeologiya elminin Qafqazdakı bütün abidələri gənc tarixçilər, arxeoloqlar və qədim dövrlə maraqlananlar üçün dərslikdə kifayət qədər araşdırılmışdır. 4 ÖN SÖZ İki yüzillikdən artıqdır ki, Qafqazın arxeoloji abidələri, Qafqaz arxeologiyası diqqət mərkəzindədir. Qeyri-adi coğrafi mövqeyə, zəngin və əlverişli təbii şəraitə, tükənməz yerüstü və yeraltı sərvətlərə malik olan bu diyar saysız-hesabsız minillikləri əhatələyən uzun bir yol keçmiş, bəşəriyyətin mədəni-tarixi inkişafında əsaslı rol oynamışdır. Şərqlə Qərbin yol ayrıcında yerləşən, onları qırılmaz tellərlə bir-birinə bağlayan Qafqaz məkanı özündə sulu çayları və gölləri, hüdudsuz dənizləri, qarlı dağ silsilələrini, münbit torpaqlı ovalıqları və vadiləri, geniş düzləri cəmləşdirməklə yüksək fiziki coğrafi ehtiyatlara malik olmuş, qədim dövrlərdən mövcud cəmiyyətlərin iqtisadi ictimai və mədəni inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Arxeoloji materialla müəyyən edilmişdir ki, Qafqaz, o cümlədən onun tarixi hissəsini təşkil edən Azərbaycan ərazisi antropogenezin erkən ocaqlarından biri olmuş, sonrakı tarixi mərhələlərdə ilkin əkinçilik mədəniyyətlərinin, yüksək sivilizasiyalara və siyasi qurumların - ilk dövlətlərin yaranma mərkəzlərindən birinə çevrilmişdir. Paleolit dövrünə aid mağara düşərgələri, tunc dövrünün qədim yaşayış yerləri və zəngin qəbir abidələri, ilkin şəhər mərkəzlərinin qalıqları, misilsiz qayaüstü təsvirlər dediklərimizə əyani nümunələrdir. Qafqaz arxeologiyasının keçən dövr çərçivəsindəki kəşfləri ümumilikdə ümumbəşər tarixinin qanunauyğun inkişaf xüsusiyyətlərini üzə çıxarmaqla yanaşı ayrı-ayrı qədim mədəni mərkəzlərin səciyyəvi xüsusiyyətlərini müəyyən etməyə imkan vermişdir. Coğrafi və tarixi şəraitin məcmuu Qafqazın ayrı-ayrı qədim mədəniyyətlərinin xarakterində və inkişaf tərzində daha parlaq şəkildə əks olunmuşdur. Bəşər tarixinin ən qədim, xüsusən yazıya qədərki, tarixinin öyrənilməsində Qafqaz arxeologiyasının əhəmiyyəti xüsusilə danılmazdır. Təqdirəlayiq haldır ki, Bakı Dövlət Universitetində Qafqaz arxeologiyası ilə bağlı xüsusi kursların keçirilməsi tarixi diyarın elmi əhəmiyyətini daha parlaq şəkildə əks etdirir. Bu zəmində universitetin dosenti tarix elmləri namizədi İradə Avşarova və AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri namizədi Qənirə Pirquliyevanın Qafqaz arxeologiyasına aid birgə hazırladıqları dərslik xüsusilə diqqətəlayiqdir. Tələbələr üçün nəzərdə tutulan bu dərslik geniş arxeoloji materiallar əsasında yazılmışdır. Müəlliflər əsərdə Qafqazın daş dövründən tutmuş orta əsrlər daxil olmaqla bütün tarixi abidələrinin geniş icmalını vermiş və hər bir abidənin səciyyəvi xüsusiyyətlərini, eləcə də elmi dəyərini diqqətə çatdıra bilmişlər. Yüklə 2,71 Kb. Dostları ilə paylaş:
|