1 Ramiz Də
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
66 üstündə tikilmiş körpülər vardı, evlərin əksəriyyəti qırmızı daşdan tikilmişdi. Bundan əlavə, mərkəz hündür pilləkənli piramidalar ilə əhatə olunmuşdu. Həmin piramidalardan ən hündürü mərkəzi meydanda (Tyankes) yerləşirdi. Bu piramidada aşağından yuxarıya kimi şimaldan, cənubdan, şərqdən və qərbdən gələn pilləkənlər ucalırdı. Bundan əlavə, şəhərin mərkəzində gözəl arxitektura uslubuna malik yaraşıqlı saraylar və məbədlər tikilmişdi. Şəhərin özü üç göl ilə əhatə olunmuşdu (Teskoko, Çalko və Xoçimilko gölləri). Anauak (Meksika) hökmdarı Montesumanın sarayı dünyada ən gözəl saraylardan biri sayılırdı. Onun dövləti yüksək sivilizasiya mədəniyyətinə malik olan dövlətlər sırasında idi. Çapultepek sarayı alçaq yüksəkliyin zirvə- sində yerləşirdi. Həmin yüksəkliyin ətəyini Teskoko gölü- nün suları yuyurdu. Montesumanın bağları hər adamı valeh edirdi. Orada fəvvarələr, kiçik şəlalələr, gölməçələr, xoş ətirli güllər, saysız-hesabsız quşlar və heyvanlar vardı. Orada əkilən kedra (çinar) ağaçları çox nəhəng idi. Onların ən irisinin dövrəsi iyirmi iki addım idi. Hazırda başqa tikililər kimi Montesumanın da bağları darmadağın edil- mişdir. Konkistadorların törətdiyi dağıntılara baxmayaraq, nəhəng çinarlar hələ də Çapultepekdə yüksəlir. Bilirsiniz,
67 imperatorun ən sevimli ağacı indiyədək oradadır və onun gövdəsinin dövrəsi təxminən altmış fut uzunluğundadır. Camaata dəqiq məlumatlar çatdırılmayıb. Biz onları adam yerinə qoymurduq. Halbuki onlar yüksək mədəniy- yətə malik olan bir dövlət qurumuşdular. Onlar da bizim kimi təqvimdən və Günəş saatından istifadə edirdilər. Asteklər bizdən güclü olsaydılar, sözsüz ki, biz onları təh- qir edə bilməz və yalnız diplomatik əlaqələr yaradılmasını istərdik. Sadəcə olaraq Kortes Meksikaya ayaq basanda o vaxt Montesuma bir çox hindu tayfaları ilə ədavət aparırdı və hamı demək olar ki, ondan üz döndərmişdi. Onlar da öz azadlıqları uğrunda müharibədə birləşmədilər. Bir sözlə, onlar da bizim kimi insandırlar və bizim kimi də yüksək mədəniyyətə malik olan adamdırlar. Hindular haqqında belə bir təkzibi nə Filipp, nə də ki, Xuan gözləyirdi. Bu sözləri qoca səyyah elə bir tərzdə söylədi ki, sanki hər iki qardaşı hinduların qarşısında borclu çıxarmaq istəyirdi. Ümumiyyətlə, qoca sərt mövqedən çıxış etmişdi. O, bununla bütün konkistadorları və imperiyanın xarici siyasi xəttini tənqid etmişdi. Belə sözlərin üstündə onu sözsüz ki vətən xaini kimi edam edə bilərdilər. Bu təkzib Xuandan çox Filippə təsir etmişdi. Filippin rəngi birdən-birə dəyişdi. Rodriges bütün bunları hiss edə bilməzdi, çünki o, həddindən artıq qoca olduğuna görə
68 gözü yaxşı görmürdü, həm də ki, söhbət zamanı Filippin tərəfinə nəzər salmamışdı. Rodriges optimist idi, həqiqəti söyləyəndə heç kimdən çəkinmirdi. Qonaqlara həmişə hörmət edən Migel kapitan Filippin nə hala düşdüyünü görürdü və qılıncının efesini sağ alinin baş barmağı ilə sıxa- sıxa özünü bilməməzliyə vurdu. Filippin yanında sakitcə oturan həyat yoldaşı ərinin necə pərt olduğunu görürdü və onun xasiyyətinə bələd olduğundan ərinin coşmaması üçün onun sol qolunu əli ilə sıxıb, mənalı gözləri ilə ondan təmkinli olmasını xahiş etdi. Görünür, o, çox ciddi adam idi və əbəs yerə söz götürən deyildi. Migel qılınçının efesini sıxa-sıxa qaşlarının altın- dan bir anlığa Mursiyaya nəzər saldı və onların baxışları bir anlığa toqquşdu. Mursiya da ərinin bu hərəkətindən narahat idi. Migel qızışan bu söhbəti soyutmaq üçün giley-güzarla dedi: - Nə olar ki, onlarda elə sivilizasiya olub? Yerli əhalinin özü ki, mədəniyyətdən uzaq idi və adicə davranış qaydasını bilmirdi. Həm də ki, kim güclüdürsə, o da qalib gəlir. Vaxtilə misirlilər də güclü sivilizasiyaya malik idilər və fironlar bütün dünyaya meydan oxuyurdular, indi isə həmin sivilizasiyadan və ya imperiyadan nə qalıb? Heç bir şey. İndi onlar Osmanlı türk imperiyasının əsərəti altındadırlar. Ya da ki, götürək elə finikiyalıları. Finikiyalılar öz zəmanə-
69 lərində ən güclü döyüşçü varisi sayılır və bütün qonşu dövlətlərə meydan oxuyurdular. İndi isə nə Karfagen, nə də ki, finikiyalıların özünün izi-tozu bu torpaqda qalmayıb. Bu da sizin üçün sivilizasiya. - Sinyor Kartahena, əgər, özünüzə yazığınız gəlirsə, belə sözləri başqa yerdə danışmayın. - deyə kapitan özünü ələ alıb ürəyini boşaltmaq üçün imkan tapdı. - Siz bilirsiniz ki, inkvizisiya belə fikirlərin üstündə adamı çox asanlıqla tonqala göndərər? - Sinyor kapitan, mən öz kəlmələrimdə inkvizisiyaya qarşı heç bir təhqiramiz söz işlətməmişəm, həm də ki, mən inkvizisiyadan çəkinən və qorxan adamlardan deyiləm. - deyə qoca səyyah öz narazılıqını bildirdi və başını dik tutub iradə ilə sözünə davam etdi. - Mən bütün canımı və varlığı- mı İspaniyanın taxt-tacı yolunda qoymuş və həmişə də vətənim uğrunda öz canımı qurban verməyə hazır olmu- şam. Qoca Rodriges İspaniyanın xeyrinə haddindən artıq çox şeylər edib. O ki, qaldı mənim dediklərimə? Sözümün canı odur ki, bizim igidlər və cəngavərlər asteklərin, inklərin və okeanın o tayındakı torpağın başqa-başqa ərazilərini zəbt etmək üçün çoxlu qurbanlar veriblər. Nəsillər var ki, kökünəcən hamısı qərib torpaqda həlak olublar. Belə bizim nəslin Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|