00i10az titul(1-7)
Yüklə 4,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diqqət! Yadda saxlayın ki, uzaqlaşdırdığınız yazıları Undo komandası vasitəsilə geri qaytara bilməzsiniz!
- Özünüzü yoxlayın 1. Verilənlər bazasında iki cədvəl arasında hansı növ əlaqələr ola bilər 2. Cədvəllərarası əlaqələr necə qurulur 3.
- F Ə A L İ Y Y Ə T 3.6 Sorğu Sorğu dili Yekunlaşdırıcı cədvəl Sadə sorğu Mürəkkəb sorğu AÇ
108 sahəyə (ÖlkəninKodu, yaxud QitəninKodu) “əllə” yazmaq lazım gələcək. Bu isə o qədər də əlverişli deyil, çünki bu zaman səhv etmək ehtimalı var. Hər hansı yazını cədvəldən uzaqlaşdırmaq üçün öncə həmin yazı seçdirilməlidir. Yazını seçdirməkdən ötrü hər bir sətrin sol küncündəki yazı seçicisini çıqqıldadın. Birdəfəyə bir neçə yazını seçdirməkdən ötrü seçdirmək istədiyiniz növbəti yazının yazı seçicisini çıqqıldatmazdan öncə klavişini basıb saxlayın. Yazı(lar) seçdirildikdən sonra verilənləri silmək (uzaqlaşdırmaq) üçün klavişini basın, yaxud sağ çıqqıltı vasitəsilə açılan menyudan Delete Record bəndini seçin. Access seçilmiş yazıların uzaqlaşdırılacağı haqqında xəbərdarlıq edə- cək. Diqqət! Yadda saxlayın ki, uzaqlaşdırdığınız yazıları Undo komandası vasitəsilə geri qaytara bilməzsiniz! "Yazıçılar" və "Bədii əsərlər" cədvəllərindən ibarət verilənlər bazası yaradın. Bu cəd- vəlləri bir-biri ilə əlaqələndirmək üçün YazıçınınKodu sahəsindən istifadə edin. Birinci cədvələ yazıçılar, ikinciyə isə həmin yazıçıların bədii əsərləri haqqında məlumat daxil edin. Özünüzü yoxlayın 1. Verilənlər bazasında iki cədvəl arasında hansı növ əlaqələr ola bilər? 2. Cədvəllərarası əlaqələr necə qurulur? 3. Aparıcı və asılı cədvəllər olarsa, verilənləri necə daxil etmək olar? 4. Yazını cədvəldən uzaqlaşdırmaq üçün hansı addımlar atılmalıdır? 5. İki cədvəli bir-biri ilə əlaqələndirmək üçün hansı sahələrdən istifadə etmək olar? Bu əlaqənin tipi nə olacaq? Cavabınızı izah edin. F Ə A L İ Y Y Ə T Verilənlər bazas ı 3 109 S ORĞULAR 1. Verilənlər bazası proqramını başladın. 2. "Kadr heyəti" adlı yeni verilənlər bazası yaradın. 3. Əsas cədvəlin strukturuna bu sahələri daxil edin: soyadı, adı, atasının adı, cinsi, təvəllüdü, vəzifəsi. 4. Cədvələ Əhməd adlı (o cümlədən Əliyev soyadlı) bir neçə yazı daxil edin. 5. Dəyişiklikləri yadda saxlayın. Yaşı 30-dan az olan işçiləri müəyyənləşdirmək üçün cədvəlin hansı sahəsindən istifadə etmək lazımdır? Qazaxda doğulmuş Əhmədləri bu bazadan tapmaq üçün cədvəlin strukturuna hansı sahəni əlavə edərdiniz? Verilənlər bazasında verilənlərə müraciət etmək üçün, adətən, sorğulardan (in- giliscə: query) istifadə olunur. Sorğularla işləmək rahatdır, sürətlidir və onlar təhlükəsizlik baxımından etibarlıdır. Bir cədvəl üçün bir neçə sorğu formalaşdırmaq olar. Hər bir sorğu cədvəldə sax- lanılan informasiyanın bir hissəsini – yalnız ona lazım olan hissəsini seçib götürür. Sorğu nəticəsində ilkin verilənlər bazasının əsasında yekunlaşdırıcı cədvəl yaradı- lır. Bu cədvəldə yalnız sorğuya uyğun verilənlər toplanır. Sorğular xüsusi qaydalara uyğun yazılır. Bu qaydaların toplusuna sorğu dili (ingiliscə: query language) deyilir. Ayrı-ayrı sistemlərin sorğu dili fərqli ola bilər, ancaq onların əsasın- da, adətən, eyni ümumi prinsiplər dayanır. Bir neçə misala baxaq. F Ə A L İ Y Y Ə T 3.6 Sorğu Sorğu dili Yekunlaşdırıcı cədvəl Sadə sorğu Mürəkkəb sorğu AÇ AR sö zl ə r Məşhur “Əhməd haradadır?” filmində belə bir epizod var. Kənddən oğlanla- rının dalınca gələn valideynləri onu tapmağa çalışırlar. Ancaq axtarışı apa- ran müdir köməkçisi onlara bu işdə heç cür kömək edə bilmir. ... Əhməd Əliyev nömrə üç. Hə-ə... Bu Əhməd azı iki yüz faiz planı doldurur. – O, yəqin, bizim oğlu- muzdur. Sizcə, nə üçün Əhmədin ata-anası onu gec tapdılar? Əhməd haqqında hansı məlumatları Zülümov qabaqcadan dəqiqləşdirsəydi, sonda pis vəziyyətə düşməzdi? 110 n ü m u n ə 1 Əgər bizə bütün göy rəngli avtomobilləri tapmaq lazımdırsa, onda kompüterə belə bir sorğu verilməlidir: rəngi = “göy” Sahibinin soyadı Məmmədov olan avtomaşını axtarmaq üçün sorğu belə olacaq: sahibi = “Məmmədov” Sorğuda hesab əməllərindən də istifadə etmək olar. n ü m u n ə 2 Aşağıdakı sorğu buraxılış ilindən 3 il və daha artıq müddət keçmiş avtomobilləri tapmağa imkan verir: qeydiyyat_ili – buraxılış_ili > 3 Bu baxılan sorğularda axtarış aparılan sahələrin qiymətləri qabaqcadan bilinir. Ancaq çox zaman qiymətlər tam məlum olmur. Bu halda sorğunu örnəklər (şablon- lar) vasitəsilə vermək əlverişli olur. Şablonlarda sahənin qiyməti dəqiq deyil, ulduz (*) və sual işarəsinin (?) köməyi ilə verilir. Sual işarəsi sahənin qiymətinin uyğun yerində istənilən simvolun ola biləcəyini göstərir. Ulduz işarəsi də sahənin qiy- mətinin uyğun yerində istənilən simvolun ola biləcəyini göstərir, ancaq bu halda bir “*” işarəsinin yerində istənilən sayda simvol ola bilər. n ü m u n ə 3 Tutaq ki, sahiblərinin soyadı “C” hərfi ilə başlayan avtomobilləri tapmaq tələb olunur. Bu halda sorğu sahibi = “C*” şəklində olacaq. Əgər bizi sahibinin soyadı “Cəlilli”, yaxud “Cəmilli” olan avtomobillər maraqlandırırsa, sorğunu belə vermək olar: sahibi = “Cə?illi” Nömrəsində 3 rəqəmi olan maşınları tapan sorğu aşağıdakı şəkildə olacaq: nömrə_nişanı = “*3*” İndiyədək qurduğumuz sorğuların hamısında yalnız bir sahə iştirak edirdi. Belə sorğulara sadə sorğular deyilir. Çox zaman axtarışı bir neçə sahə üzrə aparmaq lazım gəlir; məsələn, tutaq ki, bizə bütün qara “Mercedes”lərin siyahısı lazımdır. Doğrudur, markası = “Mercedes” sorğusu bütün “Mercedes”ləri tapmağa imkan verəcək, ancaq onların içərisində hər cür rəngliləri olacaq. Eynilə, rəngi = “qara” sorğusu bütün qara rəngli avtomobilləri seçib ayıracaq, yəni seçilmiş maşınların içərisində hər markadan avtomobil ola biləcək. Belə məsələləri həll etmək üçün mürəkkəb sorğulardan istifadə olunur. İki sadə sorğunun birləşməsindən ibarət olan markası = “Mercedes” and rəngi = “qara” sorğusu məhz bizə lazım olan siyahını verəcək. Yüklə 4,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|