00i11az titul(1-7)

124 
 
 
 
olmasını tələb etmir; məsələn, şəbəkə serverində yerləşdirilmiş verilənlər bazasında 
hər hansı şirkətin işçilərinin adlarının və telefon nömrələrinin saxlandığı cədvəl ola 
bilər.  Konkret  əməkdaşın  telefon  nömrəsini  həmin  əməkdaşın  adını  göstərməklə 
serverə sorğu verən zaman bilmək olar. Serverin cavabında uyğun telefon nömrəsi 
göstərilməlidir. Belə növ qarşılıqlı əlaqə UDP protokolu ilə dəstəklənir (UDP – User 
Datagram Protocol), çünki bu protokol TCP-dən daha sürətli işləyir.
  
Nəhayət,  TCP/IP  modelinin  tətbiqi  proqram  səviyyəsi  OSI  modelindəki həm 
təqdimat, həm də tətbiqi proqram səviyyəsinin funksiyalarını həyata keçirir.  
 
Verilənlərin İnternet üzərindən TCP/IP ilə ötürülməsi 
 
 
 
 
 
TCP/IP protokolunun köklənməsi 
 
1.  İdarəetmə panelini (Control Panel) açın. 
2.  Network and Internet bölümünə daxil olun. 
A D D I M  
A D D I M –
Tətbiqi 
proqram 
Nəqliyyat 
İnternet 
Kanal/fiziki 
Kompüter A 
Ethernet, Token Ring, Wi-Fi, Bluetooth
İNTERNET 
ROUTER 
ROUTER 
Tətbiqi 
proqram 
Nəqliyyat 
İnternet 
Kanal/fiziki 
Kompüter B 
  LAYİHƏ

---

 
125 
 
 
 
Şəbəkə te
xn
ologiyala
rı
 
4 
3.  Network and Sharing Center bölümündə View network status and tasks bən-
dini çıqqıldadın.
 
 
 
4.  Yan  paneldəki  Change  adapter  settings  bəndini  seçin.  Şəbəkə  bağlantılarının 
siyahısı açılacaq. 
 
 
5.  Siçanın göstəricisini Local Area Connection simgəsinin üzərinə aparın və siçanın 
sağ düyməsini basın. Açılan kontekst menyusundan Properties bəndini seçin. 
  
  LAYİHƏ

---

126 
 
 
 
6.  Siyahıdan  Internet  Protocol  Version  4  (TCP/IPv4)  bəndini  seçin  və  siyahının 
altındakı Properties düyməsini çıqqıldadın. Yeni pəncərə açılacaq.
 
 
 
7.  Use  the  following  IP  address  variantını  seçin  və  uyğun  sahələrə  IP-ünvan  (IP 
address), maska (Subnet mask) və şəbəkə keçidi (Default gateway), eləcə də 
DNS serverlər haqqında məlumatları daxil edin (bu məlumatı şəbəkə inzibatçısından 
öyrənə bilərsiniz).
 
 
8.  Dəyişiklikləri  yadda  saxlamaq  üçün  OK  düyməsini  çıqqıldadın.  Local  Area 
Connection –  Properties pəncərəsini qapadın.
 
 
 
Ötən əsrin 80–90-cı illərində məşhur olan praktik şəbəkə modellərindən biri Novell şirkəti 
tərəfindən  işlənib-hazırlanmış  IPX/SPX  modeli  idi.  Bu  model  haqqında  İnternetdən 
məlumat  toplayın  və  onun  hazırda,  demək  olar  ki,  "unudulmasının"  səbəblərini  aydın-
laşdırmağa çalışın.  
 
 
Özünüzü yoxlayın 
1. 
TCP/IP modeli hansı səviyyələrdən ibarətdir? 
2. 
TCP/IP modelinin OSI modeli ilə hansı əlaqəsi var? 
3. 
TCP protokolu hansı funksiyanı yerinə yetirir? 
4. 
IP protokolunun vəzifəsi nədir? 
5. 
TCP və UDP protokollarının hansı fərqi var?   
 
 
ö y r ə n ə k 
A R A Ş D I R A Q  –
  LAYİHƏ

---

 
127 
 
 
 
Şəbəkə te
xn
ologiyala
rı
 
4 
 
M
OBİL RABİTƏ TEXNOLOGİYALARI 
 
 
 
"Mobil" nə deməkdir? 
 
Sizcə, mobil telefonların ölçülərinin son zamanlar böyüməsinin səbəbi nədir?  
 
 
 
Cədvəlin doldurulmamış  sütununda öz  mobil  telefonunuzun uyğun parametrlərini  qeyd 
edin. 
Parametr 
DynaTAC 8000X 
 
Buraxılış ili  
1983 
,
Ölçüləri 
3300 
 898  445 mm 
 
Çəkisi 
784 q 
 
Qiyməti 
3995 ABŞ dolları 
 
 
–  Telefonunuzun  həcmi  (ölçüləri)  Motorola  DynaTAC  8000X  telefonu  ilə  müqayisədə 
təxminən nə qədər azdır? Bəs çəkisi?
 
 
Mobil  telefonlar  nisbətən  yaxın  zamanlarda  meydana  çıxsa  da,  artıq  həyatımızın 
ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Mobil rabitə (mobile communication) dedikdə biri və ya 
bir  neçəsinin  yeri  dəyişilə  bilən  abonentlər  arasındakı  radio  rabitəsi  nəzərdə  tutulur.
 
Mobil rabitənin növlərindən biri hücrəsəl rabitədir (cellular communications). İndi 
insanların əksəriyyəti bu və ya digər dərəcədə hücrəsəl rabitə operatorlarının xidmət-
lərindən yararlanır. Bu rabitə növü çox böyük sürətlə bir neçə istiqamətdə inkişaf edir. 
Bir  tərəfdən  mobil  rabitə  operatorlarının  təqdim  etdiyi  xidmətlərin  çeşidi  artır.  Digər 
tərəfdən mobil telefon aparatlarının özlərinin funksional imkanları genişlənir. Üçüncü 
istiqamət – telefonların ölçülərinin kiçilməsi isə artıq müəyyən həddə çatıb və daha həll-
edici amil hesab edilmir. 
Mövcud  hücrəsəl  rabitə  standartlarının  rəngarəngliyinə  (GSM,  CDMA  ...)  və 
onların həyata keçirilmə xüsusiyyətlərinin çoxluğuna baxmayaraq, belə sistemlərin 
qurulması və işləmə alqoritmləri bir çox cəhətdən bənzərdir. 
F Ə A L İ Y Y Ə T  
4.5 
Motorola  DynaTAC 8000X  
                    (1983) 
 
      Nokia 7280     (2004) 
 
     Apple iphone 5    
             (2012) 
8 il 
20 il 
  LAYİHƏ

---