1 azərbaycan-tüRKİYƏ ƏlaqəLƏRİ son 20 İLDƏ: UĞurlar və İmkanlar
Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
41 Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri Azərbaycan mətbuatı 1974-cü il Kipr Sülh Əməliyyatı haqqında Moskvanın icazə verdiyi məlumatlar çərçivəsində yaza bilib. Lakin 1988- ci ildən etibarən Azərbaycanda xalq hərəkatı ŞKTR-in Qərb tərəfindən tanınmamasını qınayaraq bu məsələyə həssaslığını ifadə edib. Bu tarixdən etibarən Azərbaycan mətbuatı ŞKTR məsələsini davamlı olaraq gündəliyə gətirir. Müstəqilliyin yenidən bərpasından sonra Azərbaycandakı bütün iqtidarlar ŞKTR məsələsində addım atmaq məcburiyyətini hiss edib. 1991-ci il noyabrın 11-də ŞKTR Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyıb 55 və 1991-ci ilin dekabrında ŞKTR Prezidenti müşaviri Əhməd Qazioğlu Azərbaycana səfər edib. 56 Heydər Əliyevin Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri olduğu dövrdə Naxçıvan Məclisi ŞKTR-i tanıyan qərar verib, lakin bu qərar Azərbaycan dövləti adına heç bir hüquqi məsuliyyət daşımır. Azərbaycanın ŞKTR-də diplomatik nümayəndəliyi yoxdur, lakin ŞKTR-in Azərbaycanda Ticarət Nümayəndəliyi və 2005-ci ildə qurulan Turizm və Tanıtım Koordinatorluğu var. 57 Azərbaycanla ŞKTR arasında sıx mədəni və sosial əlaqələr mövcuddur. ŞKTR-də keçirilən konfranslarda Azərbaycandan çoxlu sayda heyət iştirak etdiyi kimi, Azərbaycanda keçirilən tədbirlərdə də ŞKTR-dan nümayəndə heyətləri qatılır. Hətta 2007-ci ildə Bakıda keçirilən XI Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Qurultayına ŞKTR Prezidenti Məhmət Əli Tələt 58 Yunanıstan və Kiprin yunan icmasının təzyiqlərinə baxmayaraq dəvət olunub. Qurultayda Məhmət Əli Tələt çıxış edərək Kipr adasındakı son vəziyyət haqqında iştirakçıları məlumatlandırıb və ŞKTR-in izolyasiyadan çıxarılması yolları qurultayda müzakirə olunub. 59 2004-cü il aprelin 24-də Kipr məsələsinin həllinə dair BMT-nin Baş katibi Kofi Annan tərəfindən hazırlanan “Annan planı” 60 üçün keçirilən səsvermədə türk tərəfi 64.9% səslə bu plana “hə” deyib, yunan tərəfi isə 75.8% səslə “yox” bildirib. Səsvermənin bu nəticəsindən sonra türk tərəfi düşünürdi ki, ŞKTR tanınmasa belə Avropanın ona qarşı iqtisadi embarqosu ortadan qalxacaq. Lakin referendumdan sonra tam əks proses başladı və Kiprin yunan tərəfi 2004-cü il mayın 1-də bütün adanın təmsilçisi kimi Avropa İttifaqına üzv 55 Turgut Turhan, “ Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti-Azerbaycan İlişkileri”, Ankara Universiteti Hukuk Fakultesi Dergisi, No 60, Sayı 1. 2011. (175-196), s. 196. 56 Sebahattin Şimşir, “Azerbaycan Kamuoyunda Kıbrıs”, http://www.orkun.com.tr/asp/ orkun.asp?Tip=Makale&Makale_Nu=!P*R/YYLPYDIWDUHLOKYSJAOYHGUH*/E/ DRLHBQGALVEEO*F-C/B,OQEA.JS/EOAA/WATDU! 57 Turgut Turhan, göstərilən əsəri, s. 196. 58 Mustafa Ünal, “Bir Haftada İki Kez Bakü”, Zaman. 10 Kasım 2007. 59 Trend, 13 noyabr 2007. 60 Annan planı, http://www.abbulteni.org/pdf/ANNANPLANItrOZET.pdf 42 Regional hadisələrin Türkiyə-Azərbaycan münasibətlərinə təsiri qəbul olundu. Bu hadisədən sonra Türkiyə Respublikası Hökuməti Avropa İttifaqını səmimiyyətsizlikdə günahlandırdı və Avropa ölkələrindən ŞKTR- in təcridini ortadan qaldırma barədə sözünü tutmasını istədi. Avropa İttifaqı isə Türkiyə ilə ittifaq arasında müzakirələrin başlanması üçün Kiprin yunan tərəfinə qarşı iqtisadi embarqoların qaldırılması və limanlarının yunan gəmilərinə açılması tələbini irəli sürməkdə israr etdi. Kiprdə keçirilən “Annan planı” referendumundan əvvəl Azərbaycan tərəfinin “türklər Annan planına “hə” , yunanlar isə “yox” deyərsə, biz ŞKTR-i tanıyacağıq” açıqlaması Kiprin türk tərəfində umud yaratdı. Lakin bu açıqlama yunan Kipri və Yunanıstanın Azərbaycana qarşı təzyiqlərinə səbəb oldu. Bu təzyiqə Avropa İttifaqının bəzi üzv dövlətləri də dəstək verdi və ŞKTR-in Azərbaycan tərəfindən tanınması halında onların da Qarabağı müstəqil dövlət kimi tanıyacaqları bəyan edildi. Referendumdan sonra Azərbaycan ŞKTR-i tanımadı, lakin 2005-ci ildə Azərbaycan ŞKTR-ə qarşı həyata keçirilən təcrid siyasətini ortadan qaldırmaq üçün iqtisadi addımlar atdı. 2005-ci ildə Bakıdan 8 millət vəkilinin olduğu bir heyət 1974-cü il Kipr Sülh Əməliyyatının ildönümü mərasimində iştirak etmək üçün iyulun 20-də ŞKTR-ə getdi. 2005-ci il iyulun 29-da Azərbaycan-Türkiyə İş Adamları Birliyi (ATİB) və ŞKTR-in müavfiq qurumlarının birgə təşkil etdikləri ŞKTR-Azərbaycan Biznes Forumunda iştirak etmək üçün sahibkarlar, dövlət təmsilçiləri, mətbuat nümayəndələri və sənətçilərdən ibarət heyət Bakıdan ŞKTR-ə birbaşa təyyarə reysi ilə uçdu. Bu, uzun illərdən sonra, Türkiyə nəzərə alınmazsa, ŞKTR-ə həyata keçirilən ilk birbaşa təyyarə uçuşu idi. Forum zamanı ATİB və Kipr Türk Sənaye və Ticarət Təşkilatı, ŞKTR Banklar Birliyi və Azərbaycan Banklar Assosiasiyası arasında əməkdaşlığa dair Protokol imzalandı. 61 ATİB-in təşkil etdiyi səyahətə cavab olaraq 2005-ci il avqustun 29- da, 30 il sonra ilk dəfə ŞKTR-in keçmiş Prezidenti Rauf Denktaş və Baş nazirin müavini, xarici işlər naziri Sərdar Denktaşın rəhbərliyi ilə nümayəndə heyəti xarici bir ölkəyə - Azərbaycana birbaşa uçuş həyata keçirdi, qonaqlar Bakıda ŞKTR pasportları ilə qəbul edildi. Səfər zamanı Sərdar Denktaş təzyiqlərə baxmayaraq bu səfərin təşkilinə dəstək verdiyi üçün Azərbaycan rəhbərliyinə təşəkkür etdi. 62 Bu səfərlə əlaqədar açıqlama verən Azərbaycan Prezidenti Administrasiyasının Xarici əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədov Azərbaycanın bu səfəri iqtisadi münasibətlərin 61 Vatan Gazetesi, 27 Temmuz 2005. 62 Hürriyet, 30 Ağustos2005. Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|