1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 163 deməz, deyən adamın doğruluğuna etimad etmək üçün də zahirdə bir səbəb göstərilə bilməz. Odur ki, bu iddianı zahirdə möhkəmləndirəcək istinad nöqtəsi tapıla bilməz. Bu halda məsələnin keçərsizliyi (batil olması) ortaya çıxar. Halbuki, bu heç də belə deyildir. Təcrübədə elm və yəqin ifadə edər, çoxlu təcrü- bələr qüvvətli qənaət, tam əminlik, sağlam iman vücuda gətirir. Bu halda irfan feyzindən faydalanmış zatlara da şahid olaraq istinad edilə bilər. Bu sayədədir ki, təsəvvüf ariflərinin sirlərlə dolu lədünni elmlərinə vüquf hasil olmasına imkan əl vermişdir. Nəticəyə getmək istənilərsə, türbəyə gedib səhərdən saat səkkizə qədər ayaq- da durması, o gün günortadan sonra Rüşdü paşanın İstanbula teleqrafla istənilmə- si heç də bir mənası olmayan “təsadüf ”ə yüklənilə bilməz. Paşanın gecə yarısına qədər görüşməsini, Həzrəti Pirin oturduğu məhəl ilə türbənin arası üç çeyrək saatdan artıq olmasına baxmayaraq sübh namazından əvvəl oraya getməsini, səkkiz saat sonra geri dönməsini nəzərə alsaq, həm Taha əfəndi kimi (öz rəvayətinin təhlili nəticəsində öz sözünün qüvvədən düşəcəyini ətraflıca qavraya bilməyən) bir zatın bəyanatını təsdiq və həm də ruhani təsirləri qəbul etmək məcburiyyətində qalarıq. Bununla yanaşı, mənim gəldiyim nəticə bu rəvayətin eynən baş verməsi yönündədir. Hər nə qədər mənim ağlım da mənəvi təsirləri qavraya bilməyənlərdən isə də; Yalnız əsərlərindən çox böyük həzz duyduğum və mütəəssir olduğum mütəsəvviflər qütbü Şeyx Mühyiddin ibn Ərəbi Həzrətləri buna bənzər qəribə hekayələr nəql etməkdə olduğundan öz əhvalından bəhs edən “Futuhati- Məkkiyyə” adlı kitabında qeyd etdiyi bir hekayəni bu rəvayətə əlavə edim. Mühyiddin bin Ərəbi (q.s) həzrətləri (Bir zamanlar məzarlıqda gəzərmiş və bir qəbrə çox gedib- gələr, bunu bu haldan uzaqlaşdıra bilməzlərmiş. Ustadına şikayət etmişlər, nəsihət etmiş isə də fayda verməmiş. Bir gün yenə məzarlıqda ikən ustadı olan zat gəlmiş, ancaq Mühyiddin heç dönməyərək öz halında davam etmiş, Mühyiddinin halı, o zata əks etməyə başlayınca, son dərəcə mütəəssir olmuş və hətta, həyatından usanmağa başlamış. Bunu idrak edən zat, bəşərilik aləminə rücu edərək ustadında hasil olan vəhşəti aradan qaldırmaq üçün danışdırmağa başlamış, ustadı, məcburi etiraf edərək (Əgər bir dəqiqə də məni danışdırmasydınız, həlak olacaqdım) dedikdə Mühyiddin: Mənə bu ölülərdən nə anlayırsan, dirilərlə danış və ünsiyyət qur deyirdin, indi ölü kim, diri kim, anladınmı? Əbazeyd Bistaminin “Siz elmlərinizi bir ölüdən, o da digər bir ölüdən, bu surətlə siz elminizi “meyyitən badə meyyitin” aldınız. Biz isə bir diridən, o da özündən əvvəlki diridən bu surətlə almış olduğumuz elm bizə “hayyən badə hayyin” intiqal etmişdir” deyə söylədiyi sözün sirrini öyrəndinmi? İndi ölülər arasında “Sənmisən, mənmiyəm” deyə ruhani aləmi canlı, cismani aləmi cansız olaraq səciyyələndirir. Bu rəvayət bizlərə real olaraq bir dəlil təşkil etməməklə yanaşı, burası da var ki, bu kimi mənəvi əsrarı da inkar etmək qüdrətim yoxdur. Bu kimi rəvayətlərdə həkimlərdən (hikmət əhli) birisinin sözünə uymağı özümə düstur qəbul etdim ki, məncə çox insaflı bir hərəkətdir. Hükəmadan birisi “Qəribə məsələlər və əcaib əhvaldan hər nə eşidərsən –ağıl üçün qəbul namümkün olsa belə– onu yenə mümkünsüz hesab etməməlidir. Kainatın əsrarı kimsənin ağlı miqyasına görə tərtib edilmiş deyildir. Hər namümkün hesab edilən şey, həqiqətən, elə olsa idi xarici varlıqların heç mənası olmaması lazım gəlirdi” demişdir. ﺭﺎﺼﺑﻻﺎﺑ ﻩﻭﺃﺭ ﺱﺎﻧﻻ ﻢﻠﺴﻓ ﻝﻼﻬﻟﺍ ﺮﺗ ﻢﻟ ﺍﺫﺈﻓ Hilalı görməz isən eylə təsdiq, Xəbər verdikdə sənə əhli-əbsar 164 H Ü M A Y İ - Ə R Ş Mühyiddinin bu rəvayəti qəbul ediləcək olursa, Həzrəti Pirin ruhani nüfuzuna, kamalının qüdrətinə, ruhi istedadına bu rəvayətlə dəlil gətirilə bilər. Lövh və qələmin xaliqi, şübhələri və zülməti aradan qaldıran, bu ali, müqəddəs tayfaya məhəbbət etməkdən məni ayırmasın. Seyyidəl-mürsəlin hörmətinə, amin. Qəribə xatirələr Bu kitabı adətən axşam yeməyindən sonra otağıma çəkilərək yazırdım. Necə oldusa, kanunu-saninin iyirmi ikinci bazar günü yeməkdən sonra vücuduma bir ağırlıq çökdü. Nəsə yaza biləcəyimə inana bilmədim. Yemək otağında bir müddət qal- dım. Bu zaman ağlıma, bu kimi qiymətini itirmiş keçmişin dərinliklərinə gö mül müş əlavə məşğələlərlə məşğul olmağın münasib olmadığı tərzində qəribə, əcaib xəyallar gəlməyə başladı. Bu kitabın necə olursa-olsun, tamamlanmasının müvafiq olduğunu düşündükcə, bunun ziddinə üstünlük verməyə başladım, çünki tamamlasam da, nə olacaq ki, unudulub bir küncdə qalacaq, iştə o qədər... Buna səbəb isə bir kərə çap və nəşri üçün lazım olan sərmayəni tapa bilməyəcəyim düşüncəsi idi. Tapsam belə, bu kitabın çapından irəli gələn məsrəfin qarşılanması müm kün olmayacaqdı. Bu hala görə əməklərim boşa gedəcək və yazdığım yazılar da itib gedəcəkdi. Odur ki, boşuna çalışmış olacağam, deməkdir. Ən yaxşısı, bu məşğələni tərk etməyə qərar verdim. Və qalxıb qonşulardan birinin evinə getməyi düşündüm. Bu sırada xatirimə bir neçə dost gəldi ki, hər gecə birisinin evində otururdular. O gecə sıra Şirvani Hacı Vəli Əfəndizadələrin evində idi. Mən də yatsı vaxtı oraya getdim. Məclisin özünəməxsus bir idarə tərzi və müsahibəsi vardı. Bu dostların bir-birilə olan xoş söhbəti və müsahibəsi illərin əmələ gətirdiyi səmimiyyətlə əlaqədər görünürdü. Mən təbii biganə bir tövr ilə müsahibəyə diqqət edirdim. Birdən-birə məclis dostları sözü mənqibə sahibi olan zata intiqal etdirdilər. İntiqalın nə şəkildə hüsula gəldiyindən qafil olmuşam. Ancaq Şamlar məhəlləsindən Oltulu Məhəmmədbəyzadə Lütfi bəyin “Həzrəti Pirin neçə dəfə Hicaza getdiyini” soruşduğunu və iştirakçıların mənə baxdığını gördüm. Təbii mən də məlumatsızlığımı bəyan etdim. Daha başqa bir şey söyləmədim. Lütfi bəy sözü uzadaraq bir mənaqib yazılması lüzumundan bəhs etməyə başladı. Yenə bu müsahibəyə də əlaqədarlıq göstərmədim. Ancaq doğrusunu söyləyim ki, bu sözlər can damarlarımı təhrikə başladı. Özümü ələ almağa çalışdım. Bu məcrada cərəyan edən sözlər mənə “Mənaqib yazılsa nə olacaq ki” dedirtməyə məcbur etdi. Bu xüsusda hər kəs bir cür fikir bölüşdü. Artıq sözümü gizləməyib, “Mən yazıram, fəqət nəşr etdirməyəcəyəm. Təmizə çəkdiyim nüsxəsini ümumi kitabxanaya vermək fikrində olduğumu” söylədim. Bu mənaqibin yazılmasına ən hərarətlə tərəfdar görünən Hacı Vəli Əfəndizadələrlə Lütfi bəy tərəddüd etmədən “Nəşrini biz öhdəmizə götürürük” dedilər. Bu vəd digər yoldaşlar (ki, Oltulu Mədəd Ağazadə Əhməd, Oltulu Nədim bəylərlə Təmiz Əlizadə, tacirlərdən Məhəmməd əfəndi, Şəkinin Dodu məhəlləsindən Hacı İbrahim əfəndi, yegəni Hacı Yaqub əfəndilər idilər) tərəfindən dəstəkləndi. Həqiqətən də bu vədə əsasən əvvəlki fəallıq hissim baş göstərdi. Çox təsirləndim. Və yaxında təmizə çəkib verəcəyimi söylədim. Doğrusu, bundan sonra yazılacaq qismdə onların təsirini inkar edə bilmərəm. Ancaq əvvəlcə sərmayəsizlik dolayısıyla məşğul olmaqdan əl çəkərək getdiyim qonaq evində heç əlaqəsi yox ikən belə bir hal qarşısında qalmağım təəccübümə səbəb oldu. Sanki bir mənəvi rəhbər digər bir vasitə ilə bu işi tamamlamağımı əmr edirmiş kimi bir düşüncə meydana gəldi. Bu gözlənilməz hallar qarşısında bu vədin əsli çıxsa da, çıxmasa da tamamlamağa qərar verdim. İnayət vermək Cənabi-qadiri-mütləqdəndir. Bu vaqeəni, Həzrəti Pirin Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|