1-mavzu: Inklyuziv ta’lim predmeti, obekti,tamoillari,maqsadi va vazifalari. Reja: Inklyuziv ta’lim kursiga kirish. «Inklyuziv ta’lim»

Psixologning faoliyati
Har bir bolaning ruhiy salomatligini himoyalash, ruhiy rivojlanishidagi kamchilklarini bartaraf etish va korrektsiyalashga qaratiladi. Muassasa psixologi har bir bolani psixologik jihatdan tekshiradi, doimiy ravishda psixologo- pedagogik jihatdan o’rganib boradi, individual rivojlantirish dasturlarnni tuzadi, alohida ehtiyojli bolani oilada tarbiyalash bo’yicha ota-onalarga maslahatlar beradi, inklyuziv ta’lim muassasasining pedagogik hodimlariga psixologik rivojlantirish masalalarida metodik yordam ko’rsatadi.

• 
  har bir o’quvchini qaysi darajadagi yordamga muhtojligini aniqlash va ularning ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda muntazam ravishda ular bilan uchrashish o’quvchilar bilan yakka tartibda ishlash, individual rejalardan kelib chiqqan holda ularni kuzatish, o’quv dasturiga moslashishiga yordam berish, o’qitish va baholash.
  

-sinf o’qituvchilariga o’quvchilarning maxsus ehtiyojlari va qobiliyatlariga oid ma’lumotlarni berish.
-sinf o’qituvchilarini individual o’quv rejalari bilan tanishtirish va ular bo’yicha maslahatlar berish.
-muntazam ravishda o’quvchilarning erishayotgan muvaffaqiyatlarini muhokama qilish va baholash.

• 
  maktab jamoasining boshqaruv xodimlari va ota-onalar bi­lan hamkorlikda ishlash;
  

-zarurat tug’ilsa, o’quvchilarni boshqa yordam ko’rsatuvchn uyushmalarga taklif etish (masalan, seminarlarga, shifokorlar xuzuriga).
-o’qituvchilar hamda o’quvchilar bilan individual ravishda olib boriladigan faoliyatlarni qayd etib borish.
-standart o’quv reja talablariga javob bermaydigan vaziyatlarda har bir o’quvchiga individual o’quv reja tuzishga ko’maklashish;
-o’zgaruvchan ehtiyojlardan kelib chiqqan holda individual o’quv rejalarni yangilash va baholash.
-mavjud barcha resurslar (o’quv adabiyotlar, o’qitish kurilmalari va boshqa asboblarni hujjatlashtirish va ular ruyxatini tuzish.
Maktablararo qatnab yuruvchi resurs o’qituvchi o’z vazifa va maqsadlaridan kelib chiqqan holda ish rejasini tuzishda quyidagilarni hisobga olishi kerak:

• 
  Maktablararo qatnab yuruvchi resurs o’qituvchilarning max­sus ta’lim olishga bo’lgan talablarga javob beradigan yordamlarni ko’rsatish;
  
• 
  Sinf o’qituvchisi bilan birgalikda individual dasturlarni yaratish va uni baholash;
  
• 
  O’qituvchilar muhtoj bo’lgan xizmatlarni amalga oshirish;.
  
• 
  Bolaning o’qituvchisi yoki maktabi almashganda u haqidagi ma’lumotlarni yetkazib berishni boshqarish;
  
• 
  Yangi kelgan o’qituvchilarning ehtiyojlarini aniqlash va qondirish;
  
• 
  Maxsus ta’limga muhtoj bo’lgan oddiy sinflarga o’qituvchilarning moslashishiga yordam berish;
  
• 
  Zarurat tug’ilganda sinfdan tashqarida individual va guruhlarga asoslangan ko’rsatmalarni berish;
  
• 
  Individual dasturlarni muvaffaqiyatli bo’lishini boshqarish;
  
• 
  Maxsus ta’limga muhtoj bolalarni maktabning jismoniy muhitiga jalb etishda ularning shu muhitga moslashishiga yordam beruvchi maktab boshqaruvi;
  
• 
  Maxsus yordamchi vositalar va qo’llanmalarga bo’lgan talabni o’rganish va ulardan foydalanishni boshqarish;
  
• 
  Inklyuziv ta’limni rivojlantirishni qo’llab-quvvatlash kabi masalalardan iborat bo’ladi.
  

Maktablararo qatnab yuruvchi resurs o’qituvchi faoliyat yuritmasligi, kun vaqtini yo’lda samarasiz sarflamasligi juda muhimdir.
Resurs o’qituvchi nogiron bolalarning darslardagi qiyinchiliklarni va ehtiyojlarini muhokama qiladi. Vaqti-vaqti bilan u joylarda olib borilayotgan o’qituvchilar treningida nogironlik muammosi bo’yicha maslahat va ko’rsatmalar berib boradi. (Masalan, nogiron bolaning nuqson xususiyatlarini, darajalarini aniqlash, individual psixologik xususiyatlarini o’rganish bo’yicha metodik tavsiyalar berish kabi.)
Bugungi kunda imkoniyati cheklangan bolalarni inklyuziv ta’lim tizimida o’qitish, tarbiyalash jarayonida pedagog va ota - onalarga maslahat beruvchi resurs markazlarining roli muhim ahamiyatga ega.
Ijtimoiy pedagog - ijtimoiy xodim vazifalari

• 
  Bolaning rivojlanishi uchun ko’pay bo’lgan muhitni tashkil Qilish;
  
• 
  Bola huquqini himoyalash qoidalariga rioya qilish;
  
• 
  Bolaning hayotiy ko’nikmasi, qobiliyatini, ta’lim olishi, sog’liqni saqlash, oiladagi sharoitlarini rivojlantirishga bo’lgan barcha ehtiyojlarini qondirish.
  
• 
  Bolani ijtimoiy himoyalash jarayonida ijtimoiy pedagog (ijtimoiy xodim) bilan ishlash mumkin.
  
• 
  Har bir bola davlat himoyasida bo’lib, mamlakatimizda ij­timoiy qo’llash tizimiga barcha bolalar qamrab olingan.
  

Bolalarni ijtimoiy qo’llash sferasiga tizimiga qiyin kechinmalarga tushgan (bolalar, boqimandasinin yo’qotgan, ota - onasi qaramog’idan maxrum bo’lgan, imkoniyati cheklangan, alohida yordamga muhtoj bolalar;

• 
  Institutsional muassasalarning bolalari;
  
• 
  Qarovsiz va tarbiyasi og’ir bolalar va boshqalar)
  
• 
  Ijtimoiy ishni maqsadi: bolani barcha ehtiyojlarini qoniqtirishga va uni oilasiga yordam berishdan iborat.
  
• 
  Bolani ijtimoiy himoyasining asosiy tamoyillari:
  
• 
  Ijtimoiy yordam ko’rsatish ishining markazida bolani qiziqishi turadi;
  
• 
  O’zbekiston Respublikasining «Bola huquqlari kafolati» qonuniga bola xuquqlari konventsiyasiga qayd etilgan bolalarni barcha huquqlari kiritilgan;
  
• 
  Bolani qabul qilish e’tirof etish hurmat qilish;
  
• 
  SHaxsni jinsiy, diniy, madaniy, irqiy, millatidan qat’iy nazar har qanday kamsitishlarga qarshi chiqish;
  
• 
  Ijtimoiy pedagog (ijtimoiy xodim) oldida bolani ijti­moiy himoyasi bo’yicha qanday vazifalar turibdi?
  
• 
  Ijtimoiy pedagog va ijtimoiy xodim bolani uy sharoitida yashash huquqini ta’minlaydi;
  
• 
  Ijtimoiy pedagog bolalarni maxsus institutsional muassasalarga tushib qolishini oldini oladi.
  
• 
  Ijtimoiy pedagog bolaga bolaga nisbatan noto’g’ri, nojo’ya, qat’iy muomila va harakat qilishga yo’l qo’ymaslikni ta’minlay­di va himoya qiladi;
  
• 
  Ijtimoiy pedagog imkoniyati cheklangan bolalarni jamiyatga, umumta’lim jarayoniga integratsiyalashuviga yordam beradi;
  
• 
  Ijtimoiy pedagog yoki ijtimoiy xodim bolani qulay bo’lgan sharoitida o’sishi uchun psixologiq ijtimoiy, moddiy yordamlarni qiyinchilikdan chiqib ketishi uchun yordam beradi;
  
• 
  Bolaga va uning oilasini qo’llash uchun ijtimoiy pedagog yoki ijtimoiy xodim qanday metod va yondashuvlarni amalga oshiriladi;
  
• 
  Ijtimoiy pedagog uzini ish faoliyatiga tayangan holda nafaqat bolani va uning oilasi bilan tizimli ish olib boradi.
  
• 
  Mavjud bo’lgan faktlarni tahlil qilib zamonaviy asboblardan foydalanib oila va bolalar holatini baholaydi;
  
• 
  Oila va uni atrofidagilarga kuchli tomoniga tayangan holda yordam beradi.
  
• 
  Bunday jamiyat va oila uni atrofidagilarga ijobiy (pozi­tiv) o’zgarishlar kiritadi.
  
• 
  Qaysi muassasalar uchun ijtimoiy xodim yoki pedagog ke­rak?
  
• 
  Ta’lim tizimida mehribonlik uylari, umumta’lim muas­sasalari, maxsus maktab va maktabgacha ta’lim muassasalari va boshqalar;
  
• 
  Sog’liqni saqlash tizimida: ilk yoshdagi bolalar uyi, oilaviy poliklinika, tibbiy-psixologo-pedagogik komissiya, reabi­litatsiya markazlari va boiщalar;
  
• 
  Mehnat va aholnni ijtimoiy himoyalash tizimida (muruvvat uylari, ijtimoiy ta’minot bo’limlarida);
  

Volga yetmaganlar mahallalari komissiyasi, viloyati, tuman