1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
69 qoyuluşu amilinin təsiri ilə artır. Əlavə tədbirlər düzgün həyata keçirildikdə həmin qiymətləndirmə obyektinin bazar dəyərinin artımı əlavə vəsait qoyuluşunun kəmiyyətindən yüksək olur. Məsələn, əgər yeraltı avtomobil dayanacağının sahibi əlavə vəsait sərf edərək ticarət yönümlü xidmətə şərait yaratmışdırsa, bütövlükdə obyektin yeni dəyəri onun bazar dəyərinin artırılmasına sərf edilən xərcin həcmindən artıq olacaqdır. Eyni zamanda, istehsal müəssisələrinin ətrafının yaşıllaşdırılması, hasara alınması, hətta boyanması da onun qiymətinin dəyişməsinə səbəb olar. Bütün bunlar istifadəçi üçün önəmli şə
bilavasitə qiymətləndirmə obyektinin istismarı ilə əlaqədar olan prinsiplərin nəzərdən keçirilməsinə də ehtiyac vardır. Ə
bazar dəyərinin artması ilə nəticələnir. Bu halda, yaxşılaşdırma işləri müəyyən dəyərə malik olur. Dəyərin artması heç də, həmişə yaxşılaşdırma xərcləri ilə üst- üstə düşmür. Yaxşılaşdırmanın hər hansı bir növü qiymətləndirmə kompleksinin dəyərinə çəkilən xərclərdən daha az məbləğdə əlavə artım gətirdiyi halda isə bunun əksinə ola bilər. Lakin, bütün hallarda yaxşılaşdırılmaların aparılması tələb olunur. Çünki, bunların biri olmasa digəri heç bir nəticə verə bilməz. Obyektin xarici görünüşü (bəzədilməsi) üzrə aparılan təmir işləri, onu icarəyə vermək üçün daha cəlbedici edər və bu sərfəli yaxşılaşdırma hesab edilir. Nəzərə almaq lazımdır ki, yaxşılaşdırma işləri əmlakın dəyərini artıra və ya azalda bilər. Amma, bu yaxşılaşdırmaların mülkiyyətin bu və ya digər elementinə əlavə dəyər yaratması ilə bağlılığını inkar etmək çətindir. Ə
münasibətləri şəraitində dörd istehsal amili (əmək, kapital, torpaq və idarəetmə) mövcuddur. Sahibkar da bu istehsal amillərinin zəruriliyi ilə hesablaşmalıdır. Yəni, hər bir istehsal amili kompensasiya edilməlidir. Real həyatda bu proses ə
(vergilər, icarə haqları və s.) ilə, idarəetmənin mənfəət və ya mükafatlandırma ilə 70 kompensasiya edilməsi kimi baş verir. Əslində əlavə məhsuldarlıq ən əvvəl torpağa, daha sonra isə əməyə, kapitala və idarəetməyə aid olan xalis gəlirlə müəyyən edilir. Ona görə ki, torpaq daşınmazdır, kapital, əmək, idarəetmə isə ona bağlı və yaxud ondan asılıdır. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, obyektin dəyəri onun yerləşdiyi yerdən asılıdır. Burada əhalinin sıxlığı, xammal bazasına, magistral nəqliyyat qovşaqlarına yaxınlığı, mədəni xidmət üçün mənzərəli yerlərin seçilməsi və s. nəzərdə tutulur. Bütün bunları nəzərə alaraq qiymətləndiricilər deyirlər: “Torpağın qiymətləndirilməsində üç mühüm amil mövcuddur – yerləşdiyi yer, yerləşdiyi yer, bir də yerləşdiyi yer” . Balanslaşdırma (mütənasib və son məhsuldarlıq həddi) prinsipi. Bu prinsipin mahiyyəti istənilən mülkiyyət növü üzrə istehsal amillərinin düzgün ə
amilinin dəyişməsi obyektin dəyərinin dəyişməsinə səbəb olur. Bəzən torpaq mülkiyyətçisi ona məxsus olan ərazidə tikintilərin (istehsal və xidmət təyinatlı) genişləndirilməsinə cəhd göstərir. Adətən, obyektə xərclənən vəsait onun dəyərini yüksəldir. Bir müddət sonra isə obyektin dəyərinin artımı məsrəflərin artımından tədricən geri qalır. Başqa sözlə, xərclərin artımı dəyərin artımını üstələyir. Daha sonra isə dəyərin artımı tədricən məhdudlaşır və xərclərin artımı obyektin dəyərinin artımından yüksəkdir. Beləliklə, ifrat vəsait qoyuluşu yolu ilə yaxşılaşdırma tədbirləri bəzi hallarda qiymətləndirmə obyektinin nəinki dəyərini artırmaya bilər, hətta onu aşağı da sala bilər. Optimal (iqtisadi) həcm prinsipi. Optimal həcm prinsipinin əsas mahiyyəti təbii sərvətlərin, eləcə də torpaq sahələrinin məhdudluğu ilə bağlıdır. Ona görə də sahibkarlar hər vasitə ilə istifadələrində olan torpaq sahəsini artırmağa cəhd göstərirlər. Sahibkarlar hətta əlavə xərc qoymadan da qonşu torpaqları birləşdirməklə müəyyən qədər öz məqsədlərinə nail ola bilər. Yəni, birləşmiş torpaq sahələrinin ümumi dəyəri ayrı-ayrılıqda torpaqların dəyərinin cəmindən yüksək olur. Bunu bəzən əlavə vəsait qoymadan artan dəyər adlandırırlar. Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|