1 QİYMƏTLƏNDİRM
Yüklə 2,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
98 nzibati idarəetmə və planlı iqtisadiyyat dövründə Macarıstanda qiymətləndirmə işi mübahisəli məsələlərin həlli, boşanma, vərəsəlik, əmlakın tərəflər arasında bölünməsi və s. zamanı ekspertiza şəklində məhkəmələr vasitəsi ilə həyata keçirilirdi. Çünki, belə şəraitdə hər şey dövlət tərəfindən planlaşdırılır və total şəkildə həll olunurdu. Elə ona görə də, daşınmaz əmlak hələ bazar elementi deyildi. Bu, bir tərəfdən ictimai quruluşla, digər tərəfdən isə, bu sahəyə tələb və təklifin daimi qeyri-tarazlığı ilə bağlı idi. 1990-cı ildən başlayaraq iqtisadiyyatda liberallaşma və özəlləşdirmə prosesi qiymətləndirmə işində əsaslı dəyişikliklərə səbəb oldu. Elə həmin ildə Macarıstan Alqı-satqı Palatası yaradıldı. Macarıstanda fəaliyyət göstərən qiymətləndirmə və alqı-satqı üzrə səhmdar cəmiyyətlərin 21-i həmin palatanın təsisçiləridir. Hazırda Palatada 90-a yaxın səhmdar cəmiyyəti birləşmişdir. Palata yaradıldıqdan sonra ölkədə qiymətləndirmə üzrə kursların keçirilməsi geniş vüsət aldı. Hər il daşınmaz ə mlak üzrə qiymətləndirici və agentlər həmin kurslarda təhsil alır və ixtisaslarını artırırlar. Palata qiymətləndirmə fəaliyyəti sahəsində böyük və əhatəli təcrübəyə malikdir. Macarıstanda qiymətləndirmə fəaliyyəti üzrə müvafiq təhsil müəssisələrində ali və orta peşə ixtisas təhsili də almaq mümkündür. Sovetlər ttifaqı dağıldıqdan sonra qiymətləndiricilər birliklərinin ilkin olaraq Rusiya Federasiyasında yaranmasında tarixi ənənələrin böyük rolu vardır. Təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, hələ 235 il bundan əvvəl Rusiyada “Sərbəst qtisadi Cəmiyyət” adlı qurum yaradılmış və öz dövrü üçün çox böyük işlər görmüşdür. Hazırda Rusiyanın müstəqil intellektual sahibkarlıq sistemi digər MDB ölkələri ilə müqayisə olunmaz dərəcədə irəlidədir. Sovet ttifaqı dövründən miras qalmış maddi- texniki və intellektual bazalar Rusiyanın bazar iqtisadiyyatı yolunda, o cümlədən, ə mlakın qiymətləndirilməsi işində iri addımlarla irəliləməsinə imkan verdi. Rusiyada peşəkar qiymətləndiricilərə əsas tələbat ölkədə iqtisadiyyatın liberallaşdırılması siyasətinin həyata keçirildiyi dövrdən başladı. Liberallaşma prosesi geniş və çox şaxəli bazarın yaranmasını sürətləndirdi. Nəticədə
99 qiymətləndirici kadrlara olan tələb təklifi üstələdi. Bu sahədəki kadr boşluğunu doldurmaq, qiymətləndirmənin müasir qabaqcıl təcrübəsindən, beynəlxalq qiymətləndirmə standartlarından qiymətləndirmədə istifadə etmək ehtiyacı ölkədə qiymətləndiricilərin birliklərinin yaradılmasını sürətləndirdi. 1992-ci ildən başlayaraq əmlakın qiymətləndirilməsi üzrə cəmiyyətlər, fondlar, birliklər yaranmağa başladı. Ən başlıcası isə, dövlət orqanları ilə bu qurumlar arasında ə laqələr öz axarı ilə, bazar təcrübəsinə uyğun və anlaşıqlı qurulurdu. Rusiyada qiymətləndirmə fəaliyyətinin inkişafında peşəkar qiymətləndiricilərin 1993-cü il martın 5-də yaratdıqları Rusiya Qiymətləndiricilər Cəmiyyəti (RQC) çox böyük rol oynamışdır. Sıralarında üç mindən çox üzvü birləşdirən RQC yarandığı gündən peşəkar qiymətləndiricilərin hazırlanmasını qarşısına əsas məqsəd qoymuşdur. Bunun üçün cəmiyyət mütəmadi olaraq qiymətləndirmə kursları təşkil etmiş, çoxsaylı elmi, praktiki kitablar, qəzet və jurnallar nəşr etdirmiş, fəaliyyətini kütləvi informasiya vasitələrində geniş şəkildə işıqlandırmışdır. Daha sonra RQC özünün təhsil müəssisəsini – Qiymətləndirmə Akademiyasını təsis etmişdir. Akademiyada ayrı-ayrı əmlak növlərinin qiymətləndirilməsi üzrə müvafiq ali təhsillər verilir, üç və altı aylıq ödənişli tədris kursları keçirilir, müxtəlif elmi-praktiki vasitələrlə qiymətləndiricilərin bilik və təcrübələri artırılır. Cəmiyyətin üzvlərinin xeyli hissəsi “Daşınmaz əmlakın sertifikatlaşdırılmış qiymətləndiricisi” dərəcəsinə malikdir. RQC özünün beynəlxalq əlaqələrinə də xüsusi diqqət yetirir, yeni, mütərəqqi bilikləri öz fəaliyyətində tətbiq edir. Cəmiyyət Beynəlxalq Qiymətləndirmə Standartları Komitəsinin ( VSC), Daşınmaz Əmlak Bazarı ştirakçılarının Beynəlxalq Federasiyasının (F ABC ) üzvlüyünə qəbul edilmişdir. RQC-nin fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən biri də, qiymətləndirmə prosesini avtomatlaşdırmaq, qiymətləndirmə fəaliyyətinin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında müasir kompyuter texnologiyasından istifadə etməkdir. Demək olar ki, artıq bu sahədə işlər uğurla gedir. Belə ki, əmlakın qiymətləndirilməsinin müxtəlif proqramları yaradılmış, əhatəli və zəngin informasiya bazası toplanmışdır. Cəmiyyət 100 MDB ölkələri arasında səmərəli əməkdaşlığın ən önəmli tərəf müqabillərindən biri kimi tanınır. Əmlak bazarı və əmlakın qiymətləndirilməsi sahəsində Rusiya təcrübəsinin öyrənilməsi keçmiş sovet məkanında olan ölkələr üçün mühüm ə həmiyyət kəsb edə bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, qiymətləndirici kadrların hazırlanmasına Rusiya dövləti tərəfindən xüsusi diqqət yetirilir. Belə ki, Maliyyə Nazirliyində Xüsusi Qiymətləndirmə Akademiyası, Rusiya Elmlər Akademiyasında Qiymətləndirmə üzrə Ş ura, Dövlət Dumasının qtisadiyyat Komitəsinin yanında Qiymətləndirmə fəaliyyəti üzrə yarımkomitə, digər qurumların nəzdində elmi mərkəzlər, qiymətləndirmə birlikləri və s. fəaliyyət göstərir. 20-dən çox ali, 70 orta ixtisas müəssisələrində qiymətləndiricilər hazırlanır, ixtisasları artırılır və təkmilləşdirilir.
5.3. Qiym tl ndirm f aliyy tinin hüquqi bazas Azərbaycan Respublikasında digər bazar atributları kimi qiymətləndirmə fəaliyyəti iqtisadi və sosial baxımdan zəruri olan bir peşə kimi özünün təşəkkül dövrünü yaşamaqdadır. Bu da ölkənin iqtisadi tərəqqisi və bazar münasibətlərinin inkişafına üstünlük verilməsi ilə əlaqədardır. Lakin, Azərbaycan Respublikası dünyanın klassik bazar ölkələri ilə daha çox inteqrasiya olunduqca bir sıra iqtisadi kateqoriyalarla yanaşı qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə məşğul olanların peşəkarlığının artırılması, beynəlxalq qiymətləndiricilərin təcrübəsinin öyrənilməsi və təsadüfi qiymətləndiricilərin peşəkarlar sırasından kənarlaşdırılması istiqamətində zəruri tədbirlər görülmüşdür. Dövlət qiymətləndirici peşəsini müstəqil olaraq mənimsəyənlər və sivil dünya ənənlərinə müvafiq olaraq həmin funksiyanı yerinə yetirmək arzusunda olanlar üçün müxtəlif iqtisadi demokratiyanın möhkəmlənməsi və qiymətləndirmə fəaliyyətinin tənzimlənməsi üçün olduqca əlverişli mühitin təmin olunmasına kömək etmişdir. Dünya təcrübəsində qiymətləndirmə fəaliyyətinin tənzimlənməsi prosesi ya peşəkar qiymətləndiricilərin ictimai birlikləri, yaxud da dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilir. Bəzən bu funksiyanı onların hər ikisi birlikdə yerinə yetirirlər.
Yüklə 2,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|