31
1942-43-cü illərdə şöbə müdiri Nikolay Xovayev mənə Bağırovun göstərişi ilə tutulub
saxlanılmış dustağı təhvil verdi. Həmin adamın familiyası indi xatirimdə deyil.
Həmin adam ya Rostovun, ya da Taqanroqun partiya işçisi idi, Bakıdan keçib Orta
Asiyaya yollanırdı.
Azərbaycan KP MK-ya müraciətlə maddi yardım göstərilməsini xahiş etmək istəyirdi.
Maşınla oradan keçən Bağırov həmin adamı MK-nın binası qarşısında görüb, nədənsə onu
şübhəli adam hesab etdi və araşdırmadan onu həbs edib istintaq aparmaq barədə sərəncam verdi.
Həmin adamı tutub, heç bir sanksiya və qərar olmadan, tamamilə əsassız olaraq iki gün ərzində
nəzarət altında saxladılar.
Səhv etmirəmsə, 1943-cü ildə “NKVD”-nin 2-ci xüsusi şöbəsinin fəaliyyətini yoxlamaq
üçün SSRİ “NKVD”-sinin şöbə müdiri, Ali Sovetin deputatı Qusev Bakıya gəlmişdi. O,
yoxladığı şöbənin işində çoxlu özbaşınalıq və pozuntu olduğunu üzə çıxartdı.
Həmin şöbənin işçisi Pyotor Karoen mənə danışdı ki, Yemelyanov və 2-ci xüsusi şöbənin
müdiri Qriqori Lartsev Qusevə ləkə atmaq qərarına gəliblər.
Qusev “İnturist” mehmanxanasında, qabaqcadan əməliyyat texnikası ilə təchiz olunmuş
nömrədə yerləşdirildi. Orqan işçisi Belova öyrədilib onun yanına göndərildi. Qusevlə intim
əlaqəsi zamanı onun gizlicə şəkli çəkildi. Qusev Moskvaya gedəndən sonra Belovanın onunla
yaxınlığından bəhs edən məktubun surəti çıxarıldı.
Nəticədə Qusev Bakıdan göndərilən ifşaedici materiallara əsasən orqanlardan xaric
edildi.
Mənə məlumdur ki, Bağırovun göstərişi ilə Yemelyanov respublikanın rəhbər işçilərinə
ləkə atmaqla məşğul olur, bunun üçün onların otaqlarına xüsusi əməliyyat texnikası yerləşdirirdi.
Məsələn, mənə məlumdur ki, keçmiş MK katibləri Həsənov, Əlizadə, BK katibi Qindin və bir
çox nazirlərə bu yolla nəzarət edilirdi.
Bakıda və Dağıstanda DİN orqanlarında işləmiş, hal-hazırda təqaüddə olan, Bakıda
Myasnikov küçəsi, ev 4-də yaşayan Hüseyn Rzayev danışırdı ki, o, bir vaxtlar Bağırovla eyni
adaya xidmət edirmiş, həştərxanada olan zaman Bağırov İran təbəələri ilə ünsiyyətə girirmiş.
Iran təbəəsi, hazırda İranda yaşayan tacir Zeynalabdinin mənzilində qalırmış. Onun mənzilinə
İranlı qumarbazlar yaşayırmış, Bağırova da uduşun bir hissəsindən pay verirmişlər. O vaxtlar
Bağırov alay komandiri Qəzənfərovun arvadı ilə gəzirmiş. Sonralar Qəzənfərov əleyhinə iş açır.
Nəticədə Qəzənfərovu güllələdilər, arvadını isə Bağırov aldı.
Bundan əlavə, Rzayev mənə danışırdı ki, Bağırov Azərbaycan KP MK-da öz otağında
qospitalda müalicə olunan, bundan istifadə edərək bir günlüyə yaxın rayonlardan birinə
qohumlarını görməyə gedən Sovet Ordusu zabitini şəxsən özü döyürmüş. Zabiti döyən zaman
Yaqubov və şəhərin keçmiş komendantı Hüseynov da onun yanındaymış.
SUAL: DT naziri Ququçiyanın məhkəmə işlərini saxtalaşdırması barədə sizə nə
məlumdur?
CAVAB: 1947-50-ci illərdə mən Dağıstan muxtar respublikasının DİN-də banditizmlə
mübarizə şöbəsində baş əməliyyat müvəkkili işləyirdim.
1948-ci ildə Ququçiya Dağıstan DİN-nə nazir təyin olundu. Onun öz sözlərindən belə
məlum olurdu ki, o, Beriya ilə çox yaxın münasibətdə imiş. Ququçiya Dağıstanda öz işinə “İran
şpionajı” adlanan uydurma bir cinayət işi ilə başladı. Bu iş üzrə böyük bir qrup çəkmətəmizləyən
həbs olundu. Onları döyüb, düşmənçilik fəaliyyəti barədə ifadə verməyi tələb edirdilər.
Yadımdadır ki, axırda bu işə bir prokuror qarışdı və müəyyənləşdirdi ki, bu iş üzrə istintaq qeyri-
qanuni üsullarla aparılıb. Bu işin nə ilə nəticələndiyindən xəbərim yoxdur.
DİN-də işlədiyim zaman hələ 1951-ci ildə mən Yemelyanovun adına raport təqdim
edərək, orada 1 şöbənin işində olan əyər-əskiklər, agentura üzrə işlərin yarıtmaz vəziyyətdə
olması və digər ciddi məsələlərdən bəhs etmişdim. Lakin Yemelyanov məndən narazı olduğu
üçün iş onunla nəticələndi ki, məni orqanlardan xaric etdilər.
32
Mənim Yemelyanovdan Bağırova yazdığım şikayətlər Yemelyanovun özünə qayıdırdı.
Şahid - Nəsirov Qulam Abbas oğlu
1940-cı ildə mən əkinçilik üzrə xalq komissarının müavini işləyirdim. Sonra orduya
çağırıldım və diviziya partiya komitəsinin katibi oldum. Yatalaq xəstəliyinə tutulduğumdan
sağalandan sonra qospitalın komissarı təyin olundum və Bakıda qaldım.
1942-ci ilin 31 yanvarında “NKVD” orqanları tərəfindən həbs edildim və daxili
həbsxanada nəzarət altına alındım. Mənim işim üzrə istintaqı xalq komissarı Yaqubovun və onun
müavini Yemelyanovun rəhbərliyi ilə Əliyev, Məmmədov və Xoren Qriqoryan aparırdı.
Istintaq prosesində məni sistematik olaraq döyürdülər, özümə və başqalarına böhtan
atdırmağa nail olmaq istəyirdilər. Hər üç müstəntiq məni kötəkləyirdi. Şəxsən Yaqubov özü
məni 4-5 dəfə, Yemelyanov 8-10 dəfə dindirmişdi. Mən Yaqubovdan xahiş etdim ki, məni
döyməsinlər, axı mən dözməyib özüm və başqaları barədə olmayan bir şey deyə bilərəm, böhtan
ata bilərəm. Ancaq onlara da elə bu lazım imiş, mən bunu sonra başa düşdüm.
Yemelyanov məndən sistematik şəkildə tələb edirdi ki, mən əkinçilik üzrə xalq
komissarlığında gizli əksinqilabi təşkilat olması, birinci müavini Yegizarovun həmin təşkilatın
üzvü olması barədə ifadə verim. Yemelyanov mənə belə deyirdi: “Sizin komissarlıqda düşmən
təşkilat var. Həmin təşkilat barədə danış. Sənin və Yegizarovun düşməmnçilik fəaliyyətiniz artıq
bizə məlumdur”.
Müstəntiq Məmmədov isə deyirdi: “Böyük Leninin qəbrinə and olsun, Stalinə and olsun,
sizin təşkilatınızı darmadağın edəcəyik”.
Sistematik işgəncələrə tab gətirməyərək, mən özüm, Yegizarov və başqaları haqda yalan,
böhtan dolu ifadə verməyə məcbur oldum.
Əslində isə, nə mən, nə Yegizarov, nə də verdiyim ifadədə adı çəkilən şəxslər heç bir
əksinqilabi fəaliyyətlə məşğul olmurdular.
Mənim cinayət işim xüsusi komissiyaya göndərildi. Oradan da yenidən araşdırılmaq üçün
geri qaytarıldı. Onda mən 1943-cü ildə verdiyim ilkin ifadədən imtina etdim və onu işgəncələr
nəticəsində verdiyimi söylədim. Bundan sonra məni prokuror Seliverstov dindirdi. O mənə
bildirdi ki, “Sən səfehsən, nə üçün hər şey boynuna almısan”.
Danışdığından məlum oldu ki, məni mühakimə etmək üçün ona da təsyiq göstərilib.
Ifadələrimdən imtina etdikdən sonra Yemelyanov mənə bildirdi: “Mən sizi qəsdən mühakimə
edəcəyəm”.
Iş geri qayıdandan sonra Yaqubov məni yanına çağırıb söz verdi ki, 7-9 gündən sonra
azad olunacaqsan, çünki sənin məsələn prokurorluqdan Azərbaycan KP MK-ya keçirilib. Lakin
bundan sonra mən tam bir il də həbsdə qaldım və mənim məsələm ikinci dəfə xüsusi yığıncağa
göndərildi və həmin yığıncaq mənim azad olunmağım barədə qərar çıxardı. Mən sonralar
öyrəndim ki, mən bir il həbsdə ona görə qalmışam ki, Bağırov mənim azad olunmağıma razılıq
vermirmiş.
Imtina etdiyim ilkin ifadələrdən və mənimlə düşmən münasibətdə olan Şabanbəyovun
ifadələrindən başqa mənim əleyhimə heç bir dəlil-sübüt olmamasına baxmayaraq, mən
əksinqilabi fəaliyyətdə günahlandırıldım və indiyədək də həmin günah üstümdən götürülməyib.
Mən həbsxanada olarkən ilkin istintaq zamanı Cəmil Mirzəyevin Azərbaycan KP MK-nın
birinci katibi, yəni Bağırov haqqında iyrənc böhtanlar, hədyan danışdığını bildirəndə mən
Mirzəyevin mənə söylədiyi aşağıdakı faktları nəzərdə tuturdum:
Bir dəfə Mirzəyev mənə danışdı ki, Bağırov MK-nın xüsusi bölməsinin müdiri Novikova
ilə yaşayır. Daha sonra bildirdi ki, Bağırov o vaxtlar Azərbaycan dövlət nəzarəti üzrə xalq xalq
komissarı olan Zəhra Əlizadə ilə intim münasibətdə imiş.
Mirzəyev axırda mənə dedi ki, məni Bağırovun Zəhra Əlizadə ilə intim münasibtdə
olduğunu danışdığım üçün həbs etmişlər.