21. yüzyılda pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede sosyal belediyecilik anlayışıyla yerel yönetimler sosyal politikada etkin rol almaktadır

2. İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİN OLUŞUMU, MEVCUT DURUMU VE FAALİYET ALANLARI
2.1. İzmir Büyükşehir Belediyesinin oluşumu
Tarihe bakarsak, eski çağlardan beri yerel özyönetim modern zamanlara kadar her zaman var olmuştur. Şöyleki imparatorluklar, ülkeler çökse veya liderlik değişse bile bu sistemin varlığı, yerel toplumun parçalanmasına yönelik sorunların merkezi yönetimi nispeten engellendi. Yerel özyönetim kavramı, insanları özgürleştirmek ve müreffeh yaşamları için yaptıkları çağrılardan, toplumun kararlarını vermek için güçten ve aynı zamanda buna karşılık gelen ihtiyaçların yükselişinden doğmuştur. (Kaynak: : Бочаров Ю.П.,Любовный В.Я., 2002, s.126).
Belediyey konusu yapının temel amacı, insanlara mümkün olduğunca yakın olmak, tam da bu nedenle sistem yurttaşların ve iç zamanla sorunlardan kurtularak daha iyi yaşam koşulları oluşturmak yardımcı olur.Yerel öz yönetim aynı zamanda ortaya çıkabilecek çatışmaları da önler, sosyal baskıları, ülke ve vatandaşlar arasındaki gerçek ilişkileri engeller. güçlendirilmesinde temel role sahiptir.¹
Bence yerel özyönetim kurumları her durumda 2 önemli taraftır.(devlet-vatandaş) arasındaki karşılıklı ilişkilerin önemli unsurları üzerine.mekanizmaları gözden geçirerek ayarlar. Bu unsurlar siyasi, ekonomik, sosyal, ekolojik ve diğerlerini içerir. Yukarıda belirtilenlere ek olarak sistemin yapısı her toplumda farklıdır, dolayısıyla bu geleneklerden coğrafi doğrudan değişikliklere, zevklere ve seçimlere bağlıdır. İşlevleri bir bölgede, köyde, toplulukta veya şehirde yaşayan yerel topluluğun çıkarları ile sınırlıdır. Tüm bu fikirleri özetleyerek rahatlıkla söyleyebiliriz ki; yerel özyönetim, tanımlanmış bir alanda "hükümet politikasının itici gücüdür"gibi davranıyor
1877 tarihli “Vilayetler Belediye Kanunu” Osmanlı Devleti’nde Belediyecilikle ilgili ilk hukuksal düzenleme olmasına rağmen, Türkiye’de kentsel hizmet kurumu olarak belediye örgütlenmelerinin tarihini 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar götürmek olasıdır. Sanayi Devrimi sonrasında genişleyen Avrupa iktisadi yayılımı; 19.yüzyılda İzmir, Selanik ve İstanbul gibi Osmanlı liman kentlerini batıya açık bir pazar haline dönüştürmekle kalmamış, aynı zamanda bu kentlerde ulaşımdan haberleşmeye varıncaya değin kentsel alt-yapı hizmetlerinin de devreye girmesine neden olmuştur.²
 Osmanlı limanlarında ticaret yapan Avrupalı Tüccarlar, Osmanlı kentlerinin alt yapı hizmetlerinin yetersizliğini sürekli gündeme getiriyorlardı. Nitekim İstanbul’dan sonra İzmir’de de bir belediye biriminin oluşturulması yolunda ilk girişimler İzmir ve hinterlandında ticari etkinliklerini sürdüren yabancı tüccarlar, konsolosluklar ve Levanten aile şirketlerinden gelmişti.
 Bu bağlamda Osmanlı Devleti'nde kanunların belediyeye yüklediği görevler temel hizmet, temizlik ve kentsel düzenlemelere ilişkindi. 1826 yılında İhtisap Nezareti'nin kurulmasıyla başlayan ilk yerel yönetim deneyimi, ilerleyen yıllarda, 1854 Şehremaneti kurulması ve Tanzimat'la başlayan modernleşme süreci ile ivme kazanmıştı. (Kaynak: Erkan Serçe - 150.Yılında İzmir Belediyesi Tarihi 1867 - 2017 Cilt I -II /Apikam Yayını)
 1865 yılında çıkarılan nizamnameyle on dört belediye dairesine ayrılan İstanbul'da sadece 6. Daire'nin çalışmaları belediye örgütlenmesine örnek oluştursa da, Osmanlı vilayetlerinde belediye örgütlenmesine ilişkin ilk uygulama Midhat Paşa yönetimindeki Tuna Vilayeti için çıkarılmış 1871 tarihli vilayet nizamnamesi ile görülür. 1877'de Meclis- i Mebusan'ın çıkardığı Dersaadet ve Vilayat Belediye kanunları, 1930 yılına kadar yürürlüğünü korudu.
 İzmir Belediyesi’nin Kuruluş Kararı
 Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri’ne bağlı Osmanlı Arşivi’nde tespit edilen bir belgede, Osmanlı Devleti’nin 25 Kasım 1867’de İzmir’de bir belediye dairesi kurulmasına izin verdiği anlaşılmaktadır. (Kaynak: Erkan Serçe - 150.Yılında İzmir Belediyesi Tarihi 1867 - 2017 Cilt I -II /Apikam Yayını)
 Söz konusu belgede Levanten tüccar ve sermaye sahiplerinin de Belediye Meclisi’nde temsil edilmeleri gerektiği konusunda bir vurguya yer verilmiştir. Bu gelişmeler ışığında İzmir’de belediyenin resmen kuruluş süreci 25 Kasım 1867 tarihinden itibaren ilan edilmiş, 1868 yılında ise gerekli düzenlemelerin yapılmasıyla İzmir Belediyesi çalışmalarına başlamıştır. Nitekim 31 Aralık 1867 tarihli Ruzname-yi Ceride-yi Havadis adlı gazetede bu gelişme şu satırlarla haber edilmiştir: “Belediye dairesinin kurulmasının gözle görülür faydaları olduğunun herkesçe kabul edilmiş olmasından dolayı İzmir’de de böyle bir dairenin kurulmasına dair padişahın izin verdiğini haber aldık”
 1880 tarihli salname, Belediye Kanunu'nun çıktığı 1877 yılına dek geçen sürede İzmir Belediye Meclisi'nin bir varlık gösteremediğine, kentin etnik / dinsel yapısını ortaya çıkaran iki belediye dairesinin ve iki ayrı reis ve heyetin bulunduğuna işaret eder. Birinci Belediye Dairesi, kentin Türk ve Musevi nüfusunun yoğunlaştığı bölgelere, İkinci Daire ise Levanten, Rum ve Ermenilerin yaşadığı Birinci Kordon'dan Punta'ya uzanan liman bölgesine hizmet vermekteydi. İki daire belediyenin yaşadığı mali bunalımın da etkisiyle 1889'da birleşmiştir. 1878'de Vali Halil Rıfat Paşa'nın öncülüğünde İzmir imari ve hizmet açısından bir değişime uğrarken, belediye yönetiminde tasfiyelerin ve seçimlerin görüldüğü bir dönem yaşamış, İzmir Valileri Abdurrahman Paşa, Hasan Fehmi ve Kamil Paşalar döneminde belediyenin durumu belirginleşmiştir. (Kaynak: Erkan Serçe - 150.Yılında İzmir Belediyesi Tarihi 1867 - 2017 Cilt I -II /Apikam Yayını)



SEKİL 1. İzmir Belediyesi'nin Kuruluşuna Dair Belge
(kaynak: https://www.izmir.bel.tr/tr/)



İzmir'in Belediye Başkanları ve İcraatları
1868 yılından, Cumhuriyet dönemine kadar uzanan gelişmelerde İzmir Belediyesi’nde görev yapan belediye başkanları, gerçekleştirmiş oldukları altyapı hizmetleriyle İzmir’i batılı modern bir kent havasına büründürmüşlerdir. Elimizdeki kaynaklar İzmir’in ilk belediye başkanının kim olduğunu tam olarak bize göstermese de, Hüseyin Rıfat’ın Ticaret Rehberi’nde, İzmir’in ilk belediye başkanları arasında Süleyman Bey isminin zikredildiği bilinmektedir. Bu duruma rağmen tarihsel kaynaklarda tespit edilen ilk başkan, 1875’te İzmir Belediye Reisi olan Yenişehirlizade Ahmet Efendi’dir. . (Kaynak: Erkan Serçe - 150.Yılında İzmir Belediyesi Tarihi 1867 - 2017 Cilt I -II /Apikam Yayını)