35-ci prezidentin faciəli ölümünün 50 illiyinə Con F. Kennedi Mərdliyin profilləri

 
29 
ehtiram bəsləmək qabiliyyətinə loyallığa və belə bir etimada malikdirlər ki, uzun 
müddət fəaliyyət göstərdikdə məhz millət üçün yaxşı olan nə varsa, onun naminə 
eqoizmdən  kənar  bir  qaydada  hərəkət  edəcəklər.  Bu  elə  bir  inam  növüdür  ki, 
demokratiya  ona  əsaslanır,  heç  də  ümidlərin  tez-tez  sadəcə  olaraq  pozulması 
deyildir,  ictimai  rəy  bütün  zamanlarda,  bütün  şəraitlərdə  özünü  tezliklə  ictimai 
mənafe ilə bir yerdə göstərir. 
Seçicilər, qısası,  bizi seçmişlər ona görə ki, onlar bizim ədalətliliyimizə  və 
həmin  ədalətliliyi  məhz  həmin  mövqedən  icra  etməyimizə  etibar  etmişlər.  Bu 
mövqedən  biz  onların  daha  yaxşı  mənafelərini,  millətin  mənafelərinin  bir  hissəsi 
kimi  qiymətləndirə  biləcəyik.  Bu,  o  demək  ola  bilər  ki,  biz  həmin  məqsədlə 
seçildiyimizə görə ədaləti tam icra ediriksə, şəraitdən asılı olaraq seçici rəyini idarə 
etməliyik, məlumatlandırmalıyıq, ona düzəliş verməliyik və bəzən hətta ona məhəl 
qoymamalıyıq.  Lakin  eqoist  motiv  olmadan  və  ya  aristokratların,  demaqoqların, 
ekssentriklərin  və  ya  ürəksiz,  ictimai  hissiyyata  qeyri-səmimi  olan  siyasətçilərin 
deyil,  fərasətli,  vicdanın  diqtəsinə  əməl  edənlərin  özəl  meyli  ilə  hərəkət  edirik. 
Onlar  gözləyirdilər  ki,  -  həm  də  xeyli  sarsıntısız  olmadan,  -  seçiciləri  onların 
müdrikliyinin  axırıncı  hakimləri  olacaqlar;  lakin  onlar  belə  inama  malikdirlər  ki, 
seçiciləri  –  bu  gün,  sabah  və  başqa  nəsildə  -  ən  azı  onların  müstəqil  mövqedə 
dayanmalarına səbəb olan prinsiplərə hörmətlə yanaşacaqlar. 
Əgər  onların  karyerası  müvəqqəti  olaraq  və  ya  bəzən  daimi  olaraq  sui-
istifadə  edən  naşirlərin,  zəhərli  qələm  sahiblərinin  və  seçkilərdə  ən  çox  səs 
verənlərin atdıqları mərmilər altında dəfn edilirsə - əgər onlar risq edirlərsə, həmin 
vaxt buna məruz qalırlar – onlar gələcəyi ümid və inamla gözləyirlər, bu faktdan 
da agah olurlar ki, səs verən adamlar çox hallarda “bizim düşüncə yolumuzla həyat 
yolumuzun arasındakı” eks-Koqressmen T.B.Smitin adlandırdığı katorqadan əzab 
çəkirlər. Smit bunu naməlum şeirin subyekti ilə müqayisə edir: 
Bir dəfə bir taksa (it cinsi – tərcüməçi) var idi. 
Uzun müddət anlamırdı heç nəyi. 
Çox vaxt quyruğunu qaldırıb, 
Göstərirdi əhval-ruhiyyəsini 

---

 
30 
Nəsə baş verdisə, gözləri onun 
Bu vaxt doldu dərdlə, kədərlə, 
Kiçik quyruğu yellənirdi yenə, 
Bu dəfə ancaq əvvəlki xoşbəxtliyindən. 
Buna  baxmayaraq,  mən  istənilən  Senatordan  soruşmaq  istəyirəm  ki,  tədbir 
barədə biz səs verməmişdən əvvəl, dəqiq bəyan edə bilərdimi ki, onun seçicilərinin 
çoxluğu  nəticəni  Senatda  təmsil  olunan  kimi  necə  hiss  etdimi.  Biz  hamımız 
Senatda  dəmir  ağ  ciyərlə  yaşayırıq  –  siyasətin  dəmir  ağ  ciyəri  və  belə  az  havalı 
atmosferdən çıxmaq o qədər də asan iş deyildir ki, bizim seçicilərin nəfəs aldıqları 
təmiz hava ilə nəfəs ala biləsən. Professional müftəxorların və vokal (səs-küy salan 
– tərcüməçi)  elementlərin  yanlarındakı  çox  saydakı seçiciləri görmək də çətindir. 
Onlar  siyasətçi  haqqında  hər  cür  məlumat  toplayırlar.  Vaşinqtonda  olanda  mən 
dəfələrlə qırx və ya əlli məktub alırdım, professional siyasətçilər və lobbistlər altı 
dəfə yanıma gəlirdi və Massaçusetsdən olan üç qəzet naşiri verilən nəticə barədə 
ictimai  rəyi  qaydaya  salırdı.  Düzü  mən  seçicilərin  böyük  çoxluğunun  nə  hiss 
etdiyindən  və  ya  hətta  onların  nə  qədər  çoxunun,  nəticələrin  Vaşinqtonda  belə 
yanğın yaratdığı kimi göründüyünü bilməsindən nadir hallarda agah oluram. 

---

 
31 
********* 
Bu  gün  siyasi  mərdlik  çağırışı  əvvəllərdə  olduğundan  daha  böyük  ölçüdə 
hiss  olunur.  Bizim  üçün  gündəlik  həyat  elə  dolğunluğa  çevrilmişdir  ki,  kütlənin 
nəhəng qüvvəsi hansısa qeyri-populyar və ortodoks xəttin Con Kvinsi Adamsın – 
1807-ci  ildə  hücum  altında  qaldırdığı  etiraz  tufanı  ilə  əlaqədardır  və  heç  vaxt 
təxəyyülə  sığmayacaqdır.  Bizim  siyasi  həyatımız  elə  baha  olana  çevrilmişdir  ki, 
professional  siyasətçilər  və  ictimai  əlaqələr  adamları  tərəfindən  elə 
mexanikləşdirilmiş  və  ona  elə  ağalıq  edilir  ki,  müstəqil  dövlət  xadimliyi  barədə 
xəyala  dalan,  idealist  seçkinin  və  nəyəsə  nail  olmaq  zərurəti  ilə  kobud  qaydada 
oyadılır.  Və  bizim  ictimai  həyatımız  sonu  olmayan  müharibə,  hansına  ki,  biz 
qəribə qaydada “soyuq” epiteti vermişik, üzərində artan dərəcədə mərkəzləşir, ona 
görə  biz  ciddi  ideoloji  birləşməyə  və  fikrin  ortodoks  nümunələrini  bəyənməyə 
meyl edirik. 
Və  beləliklə,  qarşıdakı  günlərdə  yalnız  çox  cürətli  olanlar  gücü  düşmənlə 
mübarizədə  sağ  qalmağımız  üçün  lazım  olan  qeyri-populyar  və  çətin  qərarları 
verməyə  qadir  olmalıdır.  Bu  düşmənin  isə  liderləri  özlərinin  manipulyasiya 
etdikləri  ictimai  rəyə  olduqca  az  əhəmiyyət  verirlər,  səsvermənin  nəticələrindən 
qorxmayaraq öz vətəndaşlarını məcbur edirlər ki, indiki gülüşü gələcəyin şərəfinə 
qurban versinlər. Və yalnız çox cürətli adamlar fərdiyyətçilik ruhunu və bu millətin 
doğulmasına  səbəb  olan  ayrı-seçkiliyi  mövcudluqda  saxlamağa  qadir  olacaqlar. 
Bu,  körpəni  yedizdirməyə  və  onun  yaşa  dolmaya  çatmasını  sərt  sınaqlardan 
keçirməyə bənzəyir. 
Əlbəttə, əgər bizim hamımız ənənəvi siyasi nümunələr əsasında – liberalizm 
və konservatizm nümunələrində, Respublikaçılar və Demokratlar kimi, Şimalın və 
Cənubun nöqteyi-nəzərindən, idarəetmə və əmək, biznes və istehlakçı kimi və ya 
bəzi  bərabər  dar  çərçivədə  fikirləşsək,  bunlar  daha  asan  başa  gələcəkdir.  Hərəkət 
etməyi  və  taqımla  səs  verməyi  davam  etdirsək,  kolleqalarımızı  cari  dəbdəki 
qaydada  istismar  etməklə  özümüzə  birləşdirsək,  əvvəldən  verilən  qərarlara  və  ya 
populyar  hərəkatlara  qəzəblənsək,  bu  daha  təsəlli  verici  olacaqdır.  Lakin  bu  gün 
millət belə tənbəl siyasi adətlər dəbdəbəsinə dözə bilməz. Yalnız güc, proqress və 

---