4-iii psihologija tur indd

41
sağlık mesleki okullar için
edebilecekleri bilinir. Görme yetersizliği olan bir hastaya sabah bir tane 
beyaz, akşam ise bir tane kırmızı hap alacaksınız, demek yanlış olur.
Hastanın benzer duyguları algılara olumsuz etki eder, bunun için 
halkımız korkağın gözleri büyüktür demiştir. Hasta ile konuşmak ve ile-
ride meydana gelecek olanlar için iyi hazırlanması, korkunun azalmasına 
karkı sunacaktır.
KİŞİLERİN ALGILANMASI
Kişilerin algılanması etkin bir süreci temsil etmektedir. İlk karşı-
laşma sırasında edindiğimiz izlenim ilk intiba olarak adlandırılır ve ge-
nelde tanıştığımız kişinin özelliklerine uygun değildir. Bazı durumlarda 
izlenimlerimizi kişinin o andaki davranışları, fiziki görünümü ya da giy-
silerine göre oluşturmaktayız. İnsan hakkında gerçek resimin çizilmesi ve 
davranışlarının tamamını anlayabilmemiz için, onun duygu, motif, karak-
ter çizgileri ve diğer özelliklerini tanımamız gerekiyor. Tüm bu durum-
ların sentezi için daha çok zamana ihtiyacımız vardır. Örneğin bir sağlık 
ocağında sayısı çok hasta bakım için bekliyorsa, hastalarla ilgili ilk izleni-
mimiz onların fiziki görünümüne göre olmalıdır. Kimin sırada olduğunu 
göz önüne almadan, ağır hastalara önceliğin verilmesi gerekiyor. Bundan 
dolayı hastaların yüz rengi, dudak rengi, vücudun zoraki durumu, el ayak 
pozisyonu, solunumu ve diğer belirtilere dikkat ederiz. Uzmansal bilgisi ve 
tecrübesi olan bir sağlık çalışanı hastaları daha bekleme odasında seçebilir 
ve o anda ihtiyacı en büyük olan hastaya yardım sunabilir.
DİKKAT
DİKKAT KAVRAMI
Dikkat
 psikolojik bir durumdur. Dikkat olmaksızın algılama ger-
çekleşemez. 
İnsana dış ortamdan çok sayıda uyarının geldiğini daha önce söyle-
miştik. Hangi uyarıları alıp zihinsel açıdan inceleyeceğimizi dikkat saye-
sinde yapmaktayız. Dikkat, bir hedefe yönelik bilinçli ve yoğun algıya 
dikkat denir
. 

---

42
Psİkolojİ
Dikkat aktif ya da pasif olabilir:
- Aktif (kasıtlı, isteyerek) örneğin hemşire bir müdahale yaptığı za-
man. Bu dikkat olmaksızın insanın emek faaliyeti düşünülemez.
- Pasif (kasıtsız, isteksiz) şiddetli ve alışıla gelmeyen uyarılardan kış-
kırtılır (mesela araba frenlerini sesi vb).
İnsanın her günlük yaşamında aktif ve pasif dikkat arasında yakın 
bağ vardır ve sıkça yer değiştirirler. 
İnsalarda dikkat farklıdır ve insanın gereksinimleri, ilgisi, yaşı, eğiti-
mi ve kültürüne bağlıdır.
HASTALARDA DİKKAT
İnsan hasta olduğu zaman dikkatini önce kendi üzerine yönlendir-
mektedir. Kendisini tehlikede hissettiği, bunu sağlık çalışanları kendisin-
den istediği, diğer hastaların tesiri altında ya da akrabaların etkisi altında 
yapmaktadır. Dikkatin kendi üzerine yönlendirilmesi belli bir sınıra kadar 
faydalıdır, ancak bu bakımda aşırı olan bazı hastalar da vardır, onları başka 
hiçbir şey ilgilendirmez ve başka bir uca kayarlar yani egosentrik olurlar. 
Bu şekilde başkalarının dikkatini üzerlerine çekerler. 
Hastalar kendileri yanısıra, dikkatlerini sağlık çalışanlarına da yö-
neltiyorlar. Onların davranışlarından kendi haklarında daha çok şey öğ-
renmeye çalışıyorlar. 
Hastalar sağlık çalışanlarının uzmansal ve insani özelliklerini büyük 
bir dikkatle denetliyorlar, pozitif ve negative özellikler keşfediyorlar ve 
kendi aralarında onlar hakkında konuşuyorlar. Ne kadar daha çok negati-
ve özelliğin farkına varıyorlarsa, onların otoritesi o kadar daha küçüktür 
ve neticede işbirliği seviyesi aşağıya kaymaktadır.
Sağlık çalışanı hastanın dikkatini yönlendirmeye çaba harcamalı, 
bunu özellikle muayene yaptığı sırada (iğne yapma, pansuman, punksiyon 
vb.) Hastanın dikkatinin müdahaleden başka tarafa yönlendirilmesiyle, 
korku ve ağrı azaltılmaktdır. Eğer hastanın müdahale esnasında yaşadığı 
ağrı, beklediğinden daha küçük ise, müdahale edenin otoritesi artmakta-
dır. Bazan çalıştığımız, müdahale ettiğimiz veya benzer işlemlerde bulun-
duğumuz zaman söylenecek fıkra veya ilginç olayın mucizeler yaratabile-
ceğini bilmemiz iyidir. 
Sağlık çalışanları hastaların dikkatini angaje etmeye özen gösterme-
lidirler. Mesela sağlık organizasyonların bekleme salonlarındaki duvarlar 
boş bırakılmamalıdır. Peysaj içerikli güzel resimler, dergiler, poster, radio, 
TV ve benzer içeriklerin bulunması faydalıdır (vefat eden bilim adamla-

---

43
sağlık mesleki okullar için
rının resimleri tavsiye edilmez, çünkü üzüntü duygusu yaratır). Hastane 
bölümlerinde hastaların dikkati radyo, TV, toplumsal oyunlar, dergi, kitap 
ve diğer içeriklerin bulunduğu salonlarla çekilmeli. Bu araçların seçimi 
bölümde yatan hastanın yaşı, cinsiyeti ve hastalığına göre yapılmalıdır. 
Soru ve ödevler:
1. Bilgilenme sürecinde duyu ve algılar arasındaki fark nedir?
2. Algılama sürecini etkileyen faktörler hangileridir?
3. Algılamaya yön veren iç faktörlerle alakalı kendi örneğinizi anla-
tınız.
4. Korkağın gözleri büyüktür deyimini açıklayınız. 
5. Sancılı bir müdahale esnasında hastanın dikkatini yöneltebilecek 
pratik bir örnek veriniz.
6. Bir müdahaleden evvel ve müdahale esnasında ağrı olmayacak, 
ağrı olmayacak kelimelerinin birkaç kere tekrar edilmesi iyimidir?
ÖĞRENME
ÖĞRENME KAVRAMI
Entellektüel psikolojik süreçler grupunda yer alan psikolojik bir 
süreçtir. Öğrenme dediğimiz zaman sadece okul sıralarındaki okuma ve 
öğrenmeyi değil, bütün hayat devam eden bir süreci kastediyoruz. Çocuk 
yürümeyi, konuşmayı, insanlarla davranmayı öğrenir, büyükler de yaşlılar 
da öğrenir.
Öğrenme psikolojik bir süreçtir, öğrenme sırasında onların ak-
tivitesi veya edinilen görgünün etkisi altında, bireyin davranışlarında 
süregen değişiklikler meydana gelmektedir.

---