5 Mavzu. Apoptoz Reja
Yüklə 382,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nekroz jarayonida
- Apoptoz mexanizmi haqida zamonaviy tasavvurlar.
| apoptoz jarayoni
yuzaga kelishida hujayra organellalarining bo„kishi (shishishi) yuzaga keladi, hujayra yadrosi kondensatsiya-lanib, so„ngra xromatin iplarining palaxsalanish jarayoni qayd qilinadi. Jarayon davomida DNK zanjirida nukleosomalar oraliqlari bo„yicha sohalarning tartibli tarzdagi kesilishlari amalga oshadi. SHu sababli poliakrilamid geli asosida amalga oshiriluvchi elektroforez jarayonida pog„onali shakl ko„rinishi yuzaga keladi. Nekroz jarayonida DNK zanjirining tartibsiz tarzdagi uzilishlari natijasida fragmentlarning o„lchamlari turli xilligi kuzatiladi va o„z navbatida elektroforezgrammada o„ziga xos yuvilishga uchragan dog„lar kuzatiladi. DNK zanjiri-ning fragmentlarga ajralishi hodisasi apoptoz jarayonida ko„p holatlarda kuzati-luvchi jarayon hisoblanadi, biroq bu holat apoptoz jarayoni amalga oshishida ajralmas tarkibiy qism sifatida qayd qilinmagan. Apoptozning turli xil variant-larga ega bo„lish, aftidan jarayonning biokimyoviy xususiyatlari bilan izohlanishi mumkinligi ta‟kidlangan. Hujayralarning nobud bo„lishi dasturining ishga tushishi uchun dastlabki, erta bosqichlardagi organizm ontogenezida ayrim yangi oqsil molekulalari sintezlanishi talab qilinadi, shuningdek boshqa holatlarda esa bu ko„rinishdagi holat qayd qilinmagan. Va nihoyat aytish mumkinki, hujayrada oqsil-lar sintezi jarayonining to„xtatilishi muhim xususiyatlardan biri hisoblanadi. Hozirgi vaqtda hujayralarda yadrodan tashqarida amalga oshuvchi apoptoz jarayoni mexanizmlari nisbatan batafsil o„rganilgan va ma‟lum darajada bilimlar to„plangan. Jumladan, opoptoz jarayonining amalga oshishida morfologik jihatdan hujayrada sitosklet tarkibidagi oqsil molekulalarining ishtiroki alohida ahamiyatga ega hisoblanishi ta‟kidlangan. Apoptoz mexanizmi haqida zamonaviy tasavvurlar. Amerikalik olimlar musulmonlar ro‘zasining foydali ekanligini tasdiqlashdi Ular inson va boshqa sut emizuvchilar umrining davomiyligi va ochlik o„rtasidagi bog„liqlikni tushuntirib beruvchi hujayra mexanizmini ochishga muvaffaq bo„lish-di. Islom dini ramazon oyida kunduz kuni emoq va ichmoqdan tiyilishni amr qiladi. Olim David Sinclair va uning hamkasblari aniqlashicha, ochlik vaqtida hujayra hayotini uzaytiruvchi SIRT3 va SIRT4 genlari aktivlashadi. Balkim, bu ma‟lumotni qarishga bog„liq bo„lgan kasalliklar davosida dori yaratish uchun foyda-lansa bo„lar. Hujayralarda energetik almashinuv uchun mitoxondriyalar javob beradi. Bungacha olimlar mitoxondriyalar ishi organizm hayoti davomiyligiga bog„liq ekanligini taxmin qilishar edi. Mitoxondriyalar kamayganda hujayra zaiflashib qoladi, unda apoptoz boshlanadi, ya‟ni o„zini o„zi parchalash programmasi ishga tushadi. Apoptoz boshlanishiga mitoxondriyalarda, hujayra yadrosida va sitoplazmada NAD+ soni kamayishi signal bo„lib xizmat qiladi.48 soat davomida och qoldirilgan laborator xayvonlar ustida o„tqazilgan eksperiment davomida shu narsa aniqlandiki, kemiruvchilar organizmida bu vaqt davomida sitoplazmada NAD+ sintezini ishga tushuruvchi Nampt oqsili aktivlashadi, bu esa o„z navbatida SIRT3 va SIRT4 genlari bilan kodlanadigan fermentlar sintezini oshishiga olib keladi. Bu fermentlar mitoxondriyalar ishiga va hujayra energetik almashinuviga ijobiy ta‟sir qiladi, ya‟ni hujayraning qarishini sekinlashtiradi va apoptozning oldini oladi. “Agar SIRT3 va SIRT4 ni stimullab turadigan mitoxondriyalarda yuqori konsentratsiyada NAD+ ni ushlab turish imkoniyati bo„lganda edi, u xolda hujayra ma‟lum bir muddat boshqa hech narsaga muhtoj bo„lmas edi” – deb tushuntirishadi izlanish muallif-lari. Bu holatni ular Yüklə 382,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|