A. A. Baki- 009 Redaktor : Əməkdar elm xadimi professor M.İ.İsayeva Ali məktəb tələbələri üçün dərslik
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
71 göstərir: dəyişən maqnit sahəsinin başlanğıc amplitudası, temperatur, zaman, təzyiq və s. göstərmək olar. Bu əyrilərin ümumi gedişinin xarakteri qalıq maqnitlənmənin stabilliyinin kriteriyası ola bilər. Misal üçün qalıq maqnitlənməyə maqnit sahəsinin təsirinə baxaq. Burada qeyd etmək yerində olardı ki, sabit və dəyişən maqnit sahəsi ilə maqnitsizləşdirmə arasında müəyyən əlaqə mövcuddur, bunu aşağıdakı kimi nümayiş etdirmək olar. Tutaq ki, ferromaqnetik sabit maqnit sahəsində H 0 maqnitlənən zaman Ι r ο qalıq maqnitlənmə əldə edir (şəkil 19). Əgər biz əvvəlki sahənin əksinə H 1
0 sahə ilə təsir etsək qalıq maqnitlənmənin azaldığını müşahidə etmiş oluruq bunu şəkil 19 - da görmək olur
Ιr ο.
Əgər Ιr 0 qalıq maqnitlənməyə başlanğıc amplitudu H 1 - dən dəyişən azalan maqnit sahəsi ilə təsir etsək, onda maqnitlənmənin dəyişməsi qırıq xətlə baş verir, onda maqnitsizləşdirmə nəticəsində mагнит lənmənin Ι ` r 1 > Ιr 1
bunların fərqi Ι ! r 1 - Ιr 1 qalıq maqnitlənmənin elə qiymətini təşkil edir ki, Η 1 sahəsində maqnitlənmə kimi olur, yəni Ι ! r 1 > Ιr 1 =
Ιr. Elə sabit və dəyişən maqnit sahələrinin təsirilə maqnitsizləşdirmə arasında əlaqə bundan ibarətdir.
Dəyişən və sabit maqnit sahəsilə maqnitsizləşdirmə prosesi arasında əlaqə.
20-ci şəkildə sabit və dəyişən maqnit sahələrin təsirilə Ιr 0 -ın maqnitsizləşdirilməsi-(1) sabit maqnit sahəsilə, (2) dəyişən maqnit sahəsilə, həmçinin (3) maqnitləndirən sahə ilə 72 asılılıq əyriləridir. Bu üç əyri normal maqnitlənmə halı üçün doyma halından kiçik sahələr üçün tənliyi ilə əlaqədardır. Dəyişən maqnit sahəsi ilə qalıq maqnitlənmənin maqnitsizləşdirilməsi həmişə sabit maqnit sahəsilə maqnitsizləşdirmədən yuxarıda gedir. Qalıq maqnitlənmənin tam dağılması üçün verilən sahə, yəni Ι r ο = 0 dağıdıcı sahə adlanır. Η ′ s kimi işarə olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, ferromaqnetik dağıdıcı sahənin təsirindən sonra maqnitsiz halda olur, o maqnit fazalarının qarşılıqlı dayanıqsız tarazlıq fazasında olur. Bu tarazılıq ferromaqnetiki dəyişən maqnit sahəsilə təsir etdikdə yaxud da qızdırdıqda və ya zamanla təsir etdikdə, pozulur. 20-ci şəkildə 4-əyri ferromaqnetiki dəyişən maqnit sahəsində Η ′
maqnitsizləşdirdikdə maqnitlənmənin dəyişməsini göstərir. Əvvəlcə qalıq maqnitlənmə artır, H=H ′ c
maqnitlənmə maksimum qiymətə çatır, sonra isə azalmağa başlayır, bu azalma ikinci əyridəki başlanğıc maqnitlənmə Ιr o
kimi gedir. Beləliklə, qalıq maqnitlənmənin stabilliyi sabit və dəyişən maqnit sahəsinin təsirinə nisbətən maqnitsizləşdirmə əyriləri ilə xarakterizə (səciyyələnir) olunur, eyni zamanda uyğun olaraq H ′ c
parametri və təsir edən dəyişən H d sahəsi qalıq maqnitlənməni sıfıra qədər azaldır. Dəyişən sahənin qiyməti adətən məlum yaxınlaşma ilə təyin olunur, yəni Ιr (H) əyrisinin asimmetrik xarakterinə görə çox hallarda belə təyinetmə təcrübi tələbləri təmin edir. Qiymətlərinə görə bərabər olan müxtəlif növ maqnitlənmələr ardıcıl olaraq sabit maqnit sahəsinin müxtəlif qiymətlərində alınan maqnitlənmələr maqnit sa həsinin təsirinə nisbətən müxtəlif stabilliyə malik olacaq. Ən böyük stabilliyə temperatur qalıq maqnitlənmə malikdir Ιrt. Kimyəvi maqnitlənmənin stabilliyi Ιr c
məlumdur ki, o böyük intervalda 73
. Qalıq maqnitlənmənin dəyişmə əyrisi 1-Maqnit sahəsinin əks istiqamətində təsir edən sabit sahə; 2- dəyişən maqnit sahəsilə təsir etdikdə; 3-maqnitsizləşdirilmiş haldan sabit maqnit sahəsinin təsirilə; 4-dəyişən maqnit sahəsinin təsirilə.
dəyişir bir çox hallarda stabilliyi Ιrt-nin stabilliyinə yaxınlaşır. Ən az stabilliyə ideal qalıq maqnitlənmə Ιri
maqnitlənmənin Ιrv davamlılığı əmələ gəlmə zamanı artdıqca artır. Ιrv- nin ən yüksək həddi təcrübi olaraq hələ qiymətləndirilməyib və Ιrv
-
nin stabillik hüdudu hələlik təyin edilməmişdir. Laboratoriya şəraitində mümkün olan Ι rv -nin qiyməti bir qayda olaraq dəyişən maqnit sahəsi ilə maqnitsizləşdirmə Ιr vi
əyrisindən aşağıda gedir. Bundan aşağıda Ιr d dinamik Ιr
normal maqnitlənmənin əyrisi gedir. Ιr-in tam maqnitsizləşməsi dəyişən maqnit sahəsinin başlanğıc amplitudunda, yəni bu maqnitlənməni yaradan sahənin qiymətinə bərabər sahədə baş verir. Digər növ maqnitlən- mələrin dəyişən maqnit sahəsilə maqnitsizləşdirilməsinin qiymətindən 74 nəzərəçarpacaq dərəcədə yuxarı olur. 21-ci şəkildə eyni qiymətli sonluğa malik olan müxtəlif növ maqnitlənmələrin maqnitsizləşdirmə əyrisi başlanğıc qiymətlər vahidində veril- mişdir.
Müxtəlif növ və müxtəlif qiymətli maqnitlənmələrin dəyişən maqnit sahəsi ilə maqnitsizləşdirilməsi: 1-temperatur qalıq; 2-ideal; 3-vyazki; 4- dinamik; 5-normal.
Maqnitlənmənin qızmaya davamlılığını temperatur maq- nitsizləşdirmə əyrisi vasitəsilə səciyyələndirirlər. Bu keyfiyyət kriteriyası halda əyrinin gedişi ola bilər, əyrinin qabarığı absis oxunun əks istiqamətində böyük olsa tədqiq olunan maqnitlənmə çox stabildir. Ən böyük stabilliyə temperatur qalıq maqnitlənmə və kimyəvi maqnitlənmə ən az stabilliyə isə normal və vyazki maqnitlənmə malikdir. Qeyd etmək lazımdır ki, temperatur maqnitsizləşdirmə stabilliyi təyin etməklə bərabər ferromaqnetikin Küri temperaturunu təyin etməyə imkan verir. Bu, temperaturdan aşağıda qalıq maqnitlənməyə səbəb olur. Qalıq maqnitlənmənin zamana görə stabilliyi təcrübi olaraq pis öyrənilib, çünki laboratoriya şəraitində zaman intervalı məhtuddur, belə olan halda maqnitlənmənin özbaşına dəyişməsi çox azdır. Ferromaqnetizmin əsasnaməsinə görə qalıq maqnitlənmənin stabilliyinə təsir edən maqnit sahəsi
Yüklə 1,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|