A f s e a fəLSƏFƏ

T
ərcümələr 
 
kimidir. Onun bu düz
əlişləri etməkdə güddüyü məqsəd artıq yuxarıda açıq-
lanmışdır. 
Bu t
əfsirçinin müsəlmanların inanclarını yox etməkdə göstərdiyi cəh-
din arxasında gizlənən niyyət başqalarına xidmət etmək və müsəlmanların 
başqa dinlərə döndərilməsinə yol açmaqdır.  
Bu bir neç
ə sətir tələsik qələmə alınmışdır. Daha sonra mən Allahın 
köm
əkliyi ilə  bu təfsir və  təfsirçinin  qarşısına  qoyduğu  məqsədlər barədə 
daha 
ətraflı yazmaq niyyətindəyəm. 
 
İngilis dilindən tərcüməni çapa hazırladı:  
Dr.Dos. 
Q.Mürşüdlü 
 
 
Interpretation of Interpreter 
(summary) 
 
This article analyses the interpretation of the Qur`an of Seyid Ahmed Han, 
the Indian-Muslim philosopher. According to author, generally the interpretations 
of Qur’an do not examine verses about social and family realtions and exalted 
ethical values. He concludes that the ideas of interpreters like Seyid Ahmed Han 
can illuminate the heart of Muslims and direct them to the true path. In this context 
the author tries to bring out the true intentions of Seyid Ahmed Han.  
 
Key words: 
Interpretation, nihilism, belief, prophethood, regress, progress 
 
 
Комментарий к комментатору 
(
резюме) 
 
В  статье  автора,  занимавшегося  обсуждением  и  анализом  мусульман-
ских идей, дается анализ комментария к Корану, написанного индийским му-
сульманским философом и модернистом Сейид Ахмед Ханом, человеком зре-
лым  и  опытным,  неоднократно  совершавшим  путешествия  в  Европу.  В  на-
дежде на то, что  мудрые идеи такого рода комментаторов осветлят души му-
сульман и направят их на путь истинный, автор с сожалением обнаруживает, 
что в комментарии к Корану ничего не сказано  о божественных законах, о 
морали  Корана,  об  аятах,  служащих  высоким  моральным  ценностям,  при-
званных направлять общение в быту и обществе. Автор раскрывает истинные 
намерения комментатора. 
 
Ключевые  слова: 
комментарий,  нигилизм,  вера,  пророчество, 
прогресс, регресс.
 
 
- 201 - 

---

F
əlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2010, № 2 
 
 
 
 
Tefsircinin tefsiri 
(özet) 
 
Yazar makalede Hind-
Müslüman filozof ve modernisti Seyid Ahmed Han’ın 
Kuran-
i Kerim’e yazdığı tefsirin analizini yapmaktadır. Bu tür tefsircilerin değerli 
düşüncelerinin  Müslümanların  kalbini  aydınlatabileceğini  ve  onları  doğru  yola 
yönlendireceğini ifade eden yazar Kuran tefsirlerinde ilahi yasalar, aile ve toplum 
ilişkileri  ve  yüce  ahlak  değerleriyle  ilgili  ayeler  hakkında  ciddi  araştırmalar 
yapılmadığını ifade etmektedir. Bu bağlamda yazar, Seyid Ahmed Han’ın gerçek 
amacını ortaya çıkarmaya çalışmaktadır.  
 
Anahtar kelimeler: 
Tefsir, nihilizm, inanç, peygamberlik, çöküş, gelişim 
 
 
- 202 - 

---

 
 
 
 
 
 
Yeni n
əşrlər 
 
 
Ramiz MEHDİYEV 
İctimai  və  humanitar elmlər: zaman 
kontekstind
ə baxış
 
 
Bakı, 2010.  
Redaktor: t.e.
d., prof. Əli Həsənov 
 
Az
ərbaycan  xalqının  ümummilli  lideri  Heydər 
Əliyevin əbədiyaşar xatirəsinə ithaf olunan kitabda bü-
tövlükd
ə ölkə elminin inkişaf perspektivləri ilə bağlı qiymətli təkliflərin yer 
al
dığı  çoxsaylı  müəllif məqalələri  toplanmışdır.  İki fəsildən ibarət  kitabın 
gi
riş  hissəsində  Ramiz  Mehdiyevin  "İctimai  və  humanitar elmlər: zaman 
kontekstind
ə  baxış"  məqaləsi, habelə  "Azərbaycan  oxucusu  yazıçılarımız-
dan 
ədəbi hadisəyə bərabər əsərlər gözləyir" sərlövhəli müsahibəsi yerləşdi-
ril
mişdir. Kitabın I və II fəsillərində isə sözügedən məqalənin müzakirəsi ilə 
bağlı keçirilmiş "dəyirmi masa"lar, habelə müəllif yazıları əksini tapmışdır. 
 
  
Ə.B.MƏMMƏDOV, V.İ.İSMAYILOV,  
 
F.Ə.MƏMMƏDOV 
Rasionallıq və qeyri-rasionallıq  
 
Bakı, “Elm”, 2010, 880 səh.  
  
Monoqrafiya  fəlsəfənin  fundamental  problemlə-
rin
dən olub nəzəri idrakda mühüm evristik və metodo-
lo
ji əhəmiyyət kəsb edən rasionallıq və qeyri-rasionallıq anlayışlarının qar-
şılıqlı əlaqəsinin sistemli təhlilinə həsr olunmuşdur. İşdə izlənən məqsədin 
re
allaşdırılması naminə hər iki problemin məntiqi-qnoseoloji təhlili və me-
 
- 203 - 

---

F
əlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2010, № 1 
 
to
doloji əsasları elmi təhlilə gətirilir.  
 
  
S
əlahəddin XƏLİLOV  
Azərbaycanda elm və onun təşkilati formaları  
 
Bakı, “Oskar”, 2010 – 184 səh. 
  
Kitabda müasir mərhələdə Azərbaycanda vahid elm 
və  təhsil  siyasətinin  həyata  keçirilməsi, fundamental  və 
tətbiqi  elmlərin  spesifik  təşkilati  strukturu  və  bu  sahədə 
apa
rılmalı olan optimal islahatın mümkün variantları nə-
zərdən keçirilir. 
Elm  adamları  və  elmin  təşkilati  məsələləri  ilə  maraqlanan oxucular 
üçün nəzərdə tutulmuşdur. 
 
 
 
Elm adamları elm haqqında 
Professor Səlahəddin Xəlilovun təqdimatında 
 
Müəllif-tərtibçi: Səlahəddin XƏLİLOV 
Bakı, “Çaşıoğlu”, 2010 – 312 səh. 
 
Kitabda  islam  dünyasının  böyük  alimləri  Əbdüs-
Səlamın,  Xudu  Məmmədovun  və  Oqtay  Sinanoğlunun 
dün
ya elminə verdiyi töhfələr barədə qısa məlumat verilir. Onların ümumiy-
yətlə elm haqqında: elm və din, elm və dil, elm və sənət mövzularında yaz-
dıqları əsərlər kitaba ayrıca fəsillər kimi daxil edilmişdir. 
Elm haqqında tam təsəvvür yaratmaq, elmin texnika və istehsalla, icti-
mai-
iqtisadi həyatla əlaqəsini də işıqlandırmaq üçün bura Elm haqqında elm 
ad
lı bölmə də əlavə olunmuşdur. 
Kitab alimlər, tələbələr və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuş-
dur. 
 
- 204 - 

---