Ağayar Şükürov
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 129 anladılarkən İssız Göl, Almalık, Sayram və Qazıqurd dağını sayır. Oğuz Xan dastanında qəbilə adı da olur. Qəbiləmi adını dağdan alır, dağ qəbiləndənmi bilinmir. Radlof, Qazıqurdun mənasını “mübarək dağ” olaraq açıqlayır. Qazaxca lüğətdə isə “dərsi ulu, özü pak”dır Qazıqurdun mənasıdır. “Dersi ulu” Göy Tanrı dininin dağlara verdiyi müqəddəsliyi də anladır... Qazıqurd içimdə böyüməyə başlamışdı. Dağ sehriylə sanki məni özünə çəkirdi. Amma Türkistanda da mühüm işlər var idi. Qazıqurd iki saatlıq məsafədəydi, ancaq gedib çıxa bilmirdim. Dağa çıxdıqdan sonra eniləcəkdi. Türkistandakı toplantıya çata bilməməməyimizin nəticələri heç də yaxşı olmazdı. Abay Mirzə də mənim tərəddüdümü gördükcə israr edirdi: “Qazıqurd dağını görmədən Türkiyəyə dönmək olmaz”. O gün axşam dəyərli Ali Akbaş Ağabəyimlə bu məsələni məsləhətləşdik. Nə etməli? Bu gün çərşənbə günü idi, sabah günortadan sonra yola çıxsaq, cümə günü saat axşam altıya yaxın Türkistana qayıda bilərdikmi? Bu qısa müddətdə Qazıqurda çıxmaq, enmək və üstəgəl yolçuluq hamısının bir arada bacara bilərdikmi? Şair könlü coşğun olur. Ali Ağabəyi də Qazıqurd sevdası bürümüşdü. Ertəsi gün günortadan sonra yola çıxmağa qərar verdik. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 130 TÜRKİSTANDAN ÇİMKƏNDƏ Abay Mirzə qalmaq üçün yerin problem olmayacağını söylədi. Hətta Qazıqurdun ətəyində Akbuğra türbəsinin düz yanında kiçik bir pansionat olduğundan bəhs edirdi. Abay Mirzə çox sevinmişdi. Bizə Qazıqurdu göstərəcəyi üçün sanki ibadət edirmiş kimi davranırdı. Yola çıxa bilməyimiz planladığımızdan daha sonraya qaldı. Rəsmlər haqqında məlumat almaq istəyən qonaqlar bizi gecikdirirdilər. Abay saat yarım Türkistan-Çimkənd, yarım saat qədər də Çimkənddən sonra yolumuz olduğunu söyləyirdi. Türkistan və Çimkənd arasınadkı asfalt yol son günlərdə təmirdən çıxmışdı. Çuxurlar doldurulmuş, xarab yerlər düzəldilmişdi. Bu səbəbdən Abay söylədiyi müddətdə Çimkəndə çata bildik. Təmirdən əvvəl bu yolda hər an qarşımıza bir çuxur çıxa bilərdi. Bunlardan bəziləri təkərinizi partladacaq və hətta qəzaya səbəb ola biləcək qədər böyükdü. Türkistanın 1500 illik ildönümünə gələn xarici qonaqların eşqinə yollar da təmir edilmişdi. Türkistan – Çimkənd yolu Qazaxıstanın bir çox bölgələrindəki yollardan bir az fərqlidir. Məsələn, Qızıl Ordaya və ya Tarazdan Alma- ataya doğru səyahət edərkən ucsuz-bucaqsız səhra gözünüzə yapışmış kimi sizi heç tərk etmir. Maşınınız nə qədər sürətlə getsə belə, ətrafınızdakı mənzərə heç dəyişmir. Bu yollarda qarşıdakı yaşayış mərkəzlərinə olan məsafələri göstərən tablolara da çox az rast gəlmək olur. Yollarda naşı olanlar itmək qorxusuna da qapıla bilirlər. Bu hissi ilk səyahətlərimdə mən də yaşamışdım. Türkistan Çimkənd arasında yol tez-tez kəndlərin arasından keçir. Doğrusu, bu kənd adlanan yerlər Anadoluda olsalar qəsəbə statusu alarlar. Qazaxıstanda kəndlər Anadolu kəndləri ilə müqayisədə daha yaxşı vəziyyətdədir. Bu kəndlərin su, elektrik, yol kimi problemləri yoxdur. Hətta bəzilərində təbii qaz belə var. Məktəb, mədəniyyət mərkəzi, tibb məntəqəsi olmayan kəndə rast gəlmək olmur. Kəndlərə getdikcə yolçuluğun monotonluğu da aradan qalxır. Türkistan-Çimkənd arasındakı kəndlər İntımaqla başlayır, İntımaqla bitir. “Sülh, rahatlıq” mənasına gələn İntımaq sözünün bu www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 131 maraqlı təsadüfü, mənə əsrlərdir müharibələrdən rahat nəfəs almayan bu yerin adamlarının sakit həyat arzusunun timsalı kimi gəlmişdir. Yol İntımaq kəndindən sonra, buranın ən mühüm mərkəzlərindən biri olan İkana gedir. İkan çox qələbəlik bir məkan olub, əhalisinin hamısı Özbəklərdən ibarətdir. İkan keçmiş xanlıq mərkəzlərindən biridir, hətta adının da Xan sözündən yarandığı rəvayət edilir. Rusların bu bölgəni işğalı zamanı uzun müddət rus qərargahının mərkəzi olmuşdur. Keçmiş İkan dedikləri yer isə Qaradağa daha yaxın və yoldan nisbətən uzaqdadır. İndi əhalinin böyük hissəsi yeni İkanda yaşayır. Keçmiş İkan rus işğalı zamanı dağıdılmış və bundan sonra məskunlaşma daha yaxın bir yerdə olmuşdur. İkan bu gün də Qazaxıstanda yaşayan Özbəklərin mərkəzinə çevrilib. Bu rayondakı televiziya antenalarının istiqaməti Daşkəndə tərəfdir və Özbəkistan televiziya kanalları istifadə edilir. Bölgədəki Özbəklərin sənət, mədəniyyət və hətta siyasi əlaqələri həmişə İkanla bağlıdır. Bu ərazinin üç, dörd yerində kəndlərin girişlərində səyahətçilər üçün qurulmuş səyyar satıcı piştaxtaları, şişlik manqallarından ibarət olan kiçik bazarlar da bu yolçuluğa gözəllik verir. Gündə 10 dollar pul qazanmaq üçün yayın yandırıcı istisində, qışın soyuğunda onlar müştəri gözləyirlər. Satıcılar adətən orta yaşlı xanımlardır, ya da 20 yaşlarında gənclərdir. Amma kişilərin sayı hər bazarda olduğu kimi, qadınların sayından azdır. Kiçik piştaxtaların üzərində biskvit, siqaret, qımız, qımran, qurud və koji şorbası tapa bilərsiniz. Sadalananların son dördü Türk mədəniyyətinin tarixi yeməkləri və içkiləridir. Məşhur qımızımız məlum olduğu kimi, at südündən maya qatılaraq hazırlanır. Qımran isə qımızın dəvə südündən hazırlanan növüdür. Onu bəyənənlər üçün qımızdan daha xoş içki sayılır. Dəvənin inadı insana da keçir, düşüncəsiylə Qazaxlar qımranı hamilə qadınlara içirmirlər. İnanclara görə hamilə qadın qımran içərsə, doğuşu həm gec, həm də çətin olar. Qurud və qurudulmuş ət Türk ordularının qitədən-qitəyə səfər edərkən ərzaq sıxıntısı çəkmələrinin qarşısını alırdı. İkisi də xarab olmayan qida, dəyəri yüksək və əsgərlərin çox sevdiyi yeməklər olduğundan kifayət qədər qurudu və quru əti olan ordu yemək sıxıntısı çəkmədən istədiyi qədər səfərə çıxa bilirdi. Ət qurutma adəti azalmış olsa da, qurud hələ də qıpçaq boyunun çox sevdiyi yeməklərdən biridir. Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|