Agjencia për mbrojtjen e mjedisit të kosovëS

Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”  

       

Instituti për Planifikim Hapësinor      

 

 

23 

 

 

→ Shfrytëzimi i tokës 

Siç shihet edhe nga tabela e mësipërme ekziston një ndërlidhje në mes të 

lartësisë mbidetare dhe kullosave, sa më madhe lartësia mbidetare aq më 

shumë sipërfaqe nën kullosa ka. Shumica dërmuese e sipërfaqeve nën 

kullosa ose 63% e kullosave (9826ha) shtrihen mbi lartësinë mbidetare 

1750m, ndërsa me uljen e hypsometrisë zvogëlohet edhe fondi i 

sipërfaqeve nën kullosa. Në lartësinë mbidetare në mes të 1500-1750m 

ndodhën 22% e sipërfaqeve nën kullosa, derisa në lartësinë nga 1000m 

deri në 1500m ndodhën rreth 12% të sipërfaqeve nën kullosa ose 

2040.75ha. Nën lartësinë mbidetare 1000m ndodhën 1.9% e kullosave në 

park ose 295.57ha. 

Raporti në mes të pjerrtësisë së terrenit dhe kullosave tregon mundësinë e 

shfrytëzimit të kullosave të kushtëzuar nga shkalla e pjerrtësisë së terrenit. 

Dihet që me rritjen e shkallës së pjerrtësisë së terrenit kufizohet mundësia 

e shfrytëzimit të kullosave për shkak të energjisë që e humb bagëtia gjate 

kullotjes. Gjithashtu te kullotat përveç pjerrtësisë rëndësi ka edhe distanca 

deri te burimet e ujit. 

 

→ Raporti në mes të pjerrtësisë së terrenit dhe kullosave 

 

 

 

 

 

1% 3% 

6% 

29% 

55% 

6% 

Raporti në mes të kullosave dhe pjertësisë së 

terrenit 

0.00 - 2.0 

2.0 - 5.0 

5.0 - 8.0 

8.0 - 15.0 

15.0 - 30.0 

mbi 30 

Nr. 

Shkallë 

ha 

% 

1 

0.00 - 2.0

0 

76 

0.49 

2 

2.0 - 5.0

0 

430.5 

2.77 

3 

5.0 - 8.0

0 

937.75 

6.04 

4 

8.0 - 15.0

0 

4468 

28.77 

5 

15.0 - 30.0

0 

8610 

55.45 

6 

mbi 30

0 

1005.75 

6.48 

Totali 

15528 

100.00 

---

Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”  

       

Instituti për Planifikim Hapësinor      

 

 

24 

Më tepër se gjysma e kullosave shtrihen në pjerrtësinë 15

0

-30

0

 gjë që nuk 

paraqet ndonjë problem të madh, ndërsa kufizon deri diku potencialin 

prodhues të bagëtive duke mos e rrezikuar atë. 39% të kullosave ose 

5912.25ha e tyre shtrihen në shpatet me pjerrtësi deri në 15

0

. Kullosa të 

pashfrytëzuara shtrihen në shpatet me pjerrtësi mbi 30

0

  dhe kapin 

pjesëmarrje jo më shumë se 6% ose 1005.75ha. 

Krahasimi tjetër me rëndësi sa i përket kullosave është edhe raporti i tyre 

me ekspozicionin. Kjo ndërlidhet me kohëzgjatjen e qëndrueshmërinë të 

borës mbi kullota dhe shfaqjen e këtyre të fundit për shfrytëzim nga 

bagëtia. Dihet që ekspozicionet veriore kanë prirje të mbajnë borën më 

shumë se sa ekspozicionet jugore, por edhe ato perëndimore dhe lindore. 

Tabela në vazhdim tregon raportin në mes të kullosave dhe ekspozicionit.

 

→ Raporti në mes të kullosave dhe ekspozicionit 

 

 

→ Raporti në mes të kullosave dhe ekspozicionit 

Nga të dhënat e tabelës dhe grafikonit shihet se rreth 55% e kullosave ose 

8681ha e tyre shtrihen në shpatije me ekspozicion jugor dhe perëndimor, 

derisa rreth 45% ose 6847ha e tyre shtrihen në ekspozicione veriore dhe 

lindore. 

Përveç kullosave, edhe vendbanimet është me rëndësi të trajtohen në 

raport me hypsometrinë, pjerrtësinë dhe ekspozicionin e terrenit. Brenda 

parkut kemi kryesisht vendbanime kodrinore-malore dhe vendbanime të 

përkohshme ose stane të cilat shtrihen mbi 1500m lartësi mbidetare. 

Vendbanimet janë të tipit të shpërndarë, ku njësitë e të njëjtit vendbanim 

karakterizohen me ndryshime të theksuara topografike, prandaj është e 

rëndësishme që kalkulimet të bëhen për njësi hektari dhe strukturë 

hapësinore fragmentimi të vendbanimeve, ku ka njësi të veçuara të kësaj 

kategori që janë nën një ha. Në kalkulime përfshihen të gjitha 

karakteristikat e specifikuara në tipologjinë e klasifikimit që është më lartë.

 

Nga analizat e bëra me GIS vërehet që shumica e vendbanimeve ose e 

hapësirës së ndërtuar që përfshihet në klasën e vendbanimeve ndodhet në 

lartësinë mbidetare mbi 

1000m, 

68.07% ose 299.5ha e tyre ndodhen në 

lartësinë mbidetare mbi 1500m, kurse vetëm 6.77% ose 19.25ha e tyre 

ndodhen nën lartësinë 1000m.

 

→ Raporti në mes sipërfaqes dhe hypsometrisë 

 

Përveç hypsometrisë, rëndësi ka të tregohet edhe raporti në mes të 

vendbanimeve ose shputës së vendbanimit dhe pjerrtësisë së terrenit. 

Ligjërisht, me rritjen e shkallës hypsometrike ashpërsohen edhe kushtet 

dhe faktorët fiziko-gjeografik duke dhënë më pak mundësi për terrene më 

të rrafshëta dhe me pjerrtësi më të butë. Nga tabela e mëposhtme 

kuptohet që 48.47% 

e vendbanimeve ose 

213.25ha e tyre shtrihen në 

terrene ose shpatije që kanë pjerrtësi 15

0

  deri 30

0

, ndërsa 4.45% ose 

178ha të tyre shtrihen në terrene me pjerrtësi 8

0

-15

0

. Nën 8

0

  pjerrtësi 

shtrihen 10.8% ose 47.5ha të sipërfaqes së vendbanimeve. 

 

→ Raporti në mes pjerrtësisë së terrenit dhe vendbanimeve 

 

 

→ Shtrirja e vendbanimeve sipas pjerrtësisë së terrenit 

Faktorë tjetër fiziko-gjeografik i topografisë së terrenit me shumë rëndësi 

në shtrirjen dhe vendosjen e vendbanimeve është edhe ekspozicioni. 

Ekspozicioni është gjithashtu faktor determinant i mikroklimës së një 

lokaliteti ose edhe të një vendbanimi. Vendbanimet që kanë ekspozicion 

jugor, juglindor ose jugperëndimor kanë kushte më të përshtatshme 

mikro-klimatike, me ç’rast krijohen lehtësira në menaxhimin e 

infrastrukturës së tyre, ka më pak shpenzime për ngrohje, pranverat janë 

më të hershme, rendimentet bujqësore më të mira, si dhe rritet mundësia 

e kultivimit të llojllojshmërisë më të madhe të pemëve dhe bimëve. 

→ Raporti në mes vendbanimeve / ekspozicionit të terrenit 

Tabela e mësipërme prezanton që 38.75% ose 170.5ha e hapësirës së 

vendbanimeve shtrihen në ekspozicion verior, veriperëndimor dhe 

verilindor. Në këto kushte dhe në lartësi mbidetare mbi 1000m,  kushtet 

për të jetuar gjatë sezonit të dimrit janë me kushtëzime dhe vështirësi të 

shumta, si në mundësinë e qarkullimit ose mobilitetit, mirëmbajtjen e 

infrastrukturës teknike, në koston e energjisë së shpenzuar për ngrohje etj. 

Pjesa tjetër ka ekspozicion të favorshëm, duke filluar nga ekspozicioni 

lindor me 22.61% ose 99.5ha, juglindor, jugor dhe jugperëndimor me 

31.53% ose 138.75ha të tyre dhe në ekspozicion perëndimor kemi vetëm 

5.34% ose 23.5ha te shputës së vendbanimeve. 

 

7% 

13% 

19% 

19% 

17% 

12% 

8% 

5% 

Raporti në mes të kullosave dhe ekspozicionit 

Veri (0-22.5) 

Verilindje (22.5-67.5) 

Lindje (67.5-112.5) 

Juglindje (112.5-157.5) 

Jug (157.5-202.5) 

Jugperendim (202.5-247.5) 

Perendim (247.5-292.5) 

Veriperendim (292.5-337.5) 

0% 3% 

7% 

41% 

49% 

0% 

Raporti në mes të pjerrtësisë së terrenit(

0

) dhe 

vendbanimeve 

< 2 

2 deri 5 

5 deri 8 

8 deri 15 

15 deri 30 

mbi 30 

Nr. 

Ekspozicioni 

ha 

% 

1 

Veri 

1066 

6.87 

2 

Verilindje 

1976 

12.73 

3 

Lindje 

3017.25 

19.43 

4 

Juglindje 

2873.25 

18.50 

5 

Jug 

2695.75 

17.36 

6 

Jugperëndim 

1934 

12.45 

7 

Perëndim 

1178 

7.59 

8 

Veriperëndim 

787.75 

5.07 

Totali 

15528 

100.00 

Nr. 

Ekspozicioni 

ha 

% 

2  Verior 

44.25 

10.06 

3  Verilindor 

102.75 

23.35 

4  Lindor 

99.5 

22.61 

5  Juglindor 

42.5 

9.66 

6  Jugor 

55.75 

12.67 

7  Jugperëndimor 

40.5 

9.20 

8  Perëndimor 

31.25 

7.10 

9  Veriperëndimor 

23.5 

5.34 

Totali 

440 

100.00 

Nr. 

Gradienti hypsometrik 

ha 

% 

1 

< 600 

0.25 

0.06 

2 

600.1 - 700 

3.25 

0.74 

3 

700.1 - 800 

7 

1.59 

4 

800.1 - 900 

5 

1.14 

5 

900.1 - 1,000 

14.25 

3.24 

6 

1,000.1 - 1,250 

36.25 

8.24 

7 

1,250.1 - 1,500 

74.5 

16.93 

8 

1,500.1 - 1,750 

128 

29.09 

9 

1,750.1 - 2,565 

171.5 

38.98 

Totali 

440 

100.00 

Nr. 

% 

Shkallë 

ha 

% 

1 

0.12 - 3.5 

< 2 

1.75 

0.40 

2 

3.6 - 8.8 

2 deri 5 

14.25 

3.24 

3 

8.9 - 14 

5 deri 8 

31.5 

7.16 

4 

15 - 27 

8 deri 15 

178 

40.45 

5 

28 - 58 

15 deri 30 

213.25 

48.47 

6 

59 - 360 

mbi 30 

1.25 

0.28 

Totali 

440 

100.00 

---