Agjencia për mbrojtjen e mjedisit të kosovëS
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Instituti për Planifikim Hapësinor
- → Kategoritë e shfrytëzimit të tokës.
- → Raporti në mes të kullosave dhe hypsometrisë së terrenit
- Shkrepa
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
21 → Ndjeshmëria e tokave nga erozioni → Shkallët seizmike
Bazuar në hartën sizmotektonike për periudhën 500 vjeçare, maksimumi i intenzitetit në zonën e parkut dhe rreth saj është 8 shkallë Merkali në rrethinen e Pejës, ndërkaq në pjesën më të madhe të territorit të parkut është VI shkallë Merkali e në skajin me perëndimor V shakllë Merkali. Rezultatet e analizave të bera
ofrojnë të dhëna të domosdoshme për kalkulime strukturale bazuar në rregullat e standardeve teknike për ndërtimin e konstruksioneve në zona seizmike. Nëse kalkulimet bazuar në eurokode 8 zbatohen, studimi IZIS do të përdoret për të përkrahur dokumentacionin në baza ku forcat seizmike mund të kalkulohen sipas eurokodit 8. Në bazë të pikes së nxitimit PGA të llogaritur, gjendja sizmike është me sa vijon:
•
Pjesa veriore dhe veri-perendimore shtrihet në zonën me shkallë të rrezikshmerisë prej V shkallësh të Merkalit dhe perfshinë të gjitha fshatrat e Rugovës si dhe pjesët e teritorit të komunës së Istogut. Ne shkallën VI të Merkalit perfshihet nje pjesë e teritorit të komunës së Pejës dhe Deqanit. •
dhe në një pjesë të Deqanit, kurse zona me rrezikshmëri më të lartë është ne Koshare në komunën e Gjakovës.
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
22 1.2.11. Shfrytëzimi i tokës
Këtu janë dhënë 6 kategori (klasa) kryesore të shfrytëzimit ose mbulueshmërisë së tokës në Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”. Ato janë pyjet, kullosat, shkrepat, liqenet, vendbanimet dhe gurthyesit. Kategoritë tjera, si rrugët dhe rrjedhjet ujore nuk janë pjesë e kategorizimit të shfrytëzimit të tokës, ato prezantohen vetëm si vija në hartën e shfrytëzimit të tokës. Janë dhënë kategoritë dominuese në mënyrë të përgjithshme si dhe proporcioni në mes të këtyre kategorive. Pyjet - janë kategori e veçantë në nomenklaturën e shfrytëzimit të tokës dhe paraqesin vegjetacionin drunor i cili përbëhet kryesisht nga halorët, pyjet e dushkut dhe vegjetacioni tjetër drunor ose shkurret. Në metodologjinë e dizajnuar janë përfshirë të gjitha llojet e pyjeve pa dallim e të cilat përbëjnë një strukturë hapësinore unike. Kullosat - janë kategori e veçantë e vegjetacionit barishtor dhe përbëhen kryesisht nga kullosat dhe livadhet. Në këtë kategori janë të përfshira të gjitha kullosat, pavarësisht nëse janë të shfrytëzueshme momentalisht ose jo, por të cilat paraqesin potencial për shfrytëzim të tyre. Shkrepat - janë majat më të larta malore dhe terrenet tjera të thepisura ose edhe hapësirat tjera më material të eroduara, alternuara, shembura që nuk janë të mbuluara me vegjetacion ose janë fare pak të mbuluara. Në këto hapësira zakonisht mbizotëron mikroklimë dhe kushte tjera të faktorëve ekzogjen që nuk mundësojnë shfrytëzimin e tyre për nevoja të aktiviteteve humane. Liqenet - janë objekte hidrografike me ujë të ëmbël dhe të cilat kufizohen me tokë. Liqenet në hapësirën e PK “Bjeshkët e Nemuna” janë kryesisht liqene glaciale të cilat janë krijuar si rezultat i aktivitetit të akullnajave. Për nga dimensionet liqenet janë të ndryshme, qoftë në madhësi, thellësi dhe në qëndrueshmëri. Disa nga këto liqene gjatë kohës së verës, dhe sidomos gjatë verërave të thata edhe shterojnë. Vendbanimet - në ketë rast përbëhen kryesisht nga objektet e banimit, stanet dhe objektet tjera me zhvillime të caktuara (aktivitetet industriale, komerciale ose shërbyese). Në territorin e parkut kombëtar ndodhen gjithsejtë 21 vendbanime zyrtare (sipas regjistrimit të popullsisë të viti 2011).
Gurthyesit - janë vendet ku zhvillohen aktivitetet ekonomike të ekstraktimit dhe përpunimit të gurit gëlqeror ose zhavorit në sipërfaqe të tokës.
Tabela e mësipërme tregon kuantitetin e shfrytëzimit të tokës në park. Pyjet mbulojnë hapësirën dërmuese të parkut, me një pjesëmarrje me 45,166ha ose 71.6% dhe me një shtrirje gjithandej parkut. Pyjet njëherit janë edhe resursi më i madh natyror dhe struktura më e madhe hapësinore në park. Ato përbëhen kryesisht nga pyjet e dushkut (qarri, bungu, shpardhi, rrmoqi, ahu, etj) dhe halorët (rrobulli, arneni, kërrleka, etj). Pyjet duke qenë resursi kryesorë natyror në territorin e parkut, njëkohësish janë edhe më të kërcënuarat nga shfrytëzimi i pa kontrolluar dhe keq menaxhimi i tyre. Kjo strukturë hapësinore mjedisore është e rrezikuar, dëmtime shihen gjithandej parkut. Në bazë të vëzhgimeve në terren, të ndihmuara edhe nga analiza fotogrametrike në GIS, vërehet se dëmtimi më i madh i pyjeve bëhet për qëllime të sigurimit të drurit për ngrohje dhe përdorimit të tij në ndërtimtari e më pak në industri. Së bashku me arealin e pyjeve shoqërohen edhe shumë bimë të tjera aromatike dhe fruta malore të cilat kanë përdorim të gjerë, duke filluar nga amvisëria e deri në industrinë ushqimore dhe farmaceutike. Një ndër këto bimë e cila ka rëndësi shumë të madhe edhe në vet ekonominë e banorëve që jetojnë në park është boronica, mjedra dhe bimë të tjera të ngjashme. Ndër fatkeqësitë më të pranishme në territorin e parkut, të cilat lidhen direkt me sipërfaqet nën pyje janë zjarret dhe rrëshqitjet e dheut. Për shkak të mungesës së informatave të sakta ose ndonjë hulumtimi, nuk dihet saktësisht shkalla e dëmtimit të pyjeve nga këta faktorë, por ajo që dihet është se pyjet herë pas here dëmtohen nga zjarret e qëllimshme dhe nga rrëshqitjet e dheut, si rezultat i gërmimeve nga hapja e rrugëve të reja apo zgjerimi i tyre, si dhe nga ndërtimet tjera. Kullosat për nga pjesëmarrja i pasojnë pyjet me 15,520ha ose 24.6%, dhe janë jo më pak të rëndësishme se pyjet. Ato paraqesin gjithashtu një potencial të mirë zhvillimi për bujqësinë dhe veçanërisht për blegtorinë në territorin e parkut. Livadhet dhe kullosat, edhe pse për nga fondi janë të konsiderueshme, jo të gjitha prej tyre shfrytëzohen. Ujërat ose burimet ujore janë po aq të rëndësishme për shfrytëzim sa edhe vetë kullosat. Meqë terreni është kryesisht i përbërë nga shkëmbinjt gëlqerorë, ujërat sipërfaqësor humbin në thellësi dhe kështu në disa raste krijojnë kushte shumë të pafavorshme edhe për formimin e burimeve ujore permanente. Shkrepat për nga pjesëmarrja në raport me kategoritë e tjera të shfrytëzimit të tokës në park, vijnë pas kullosave. Kjo kategori merr pjesë me 1883ha ose 2.9%. Shkrepat kryesisht shtrihen në lartësi të mëdha mbidetare dhe kanë pjerrtësi të mëdha. Në shumicën e rasteve janë pjesë e zonave me terrene më të ashpra. Për nga shfrytëzimi, duke marrë në konsideratë shtrirjen e tyre gjeografike dhe karakteristikat e tyre fiziografike, shkrepat janë të pashfrytëzueshëm, por paraqesin veçanti në aspektet tjera faunistike ose floristike si pjesë e biotopeve të veçanta dhe si pjesë përbërëse e ekosistemit në tërësi në park. Numri i vendbanimeve në park është gjithësejt 21, ndërsa numri i strukturave hapësinore urbane ose rurale të identifikuara është 1006 njësi fragmentimi. Pjesëmarrja e tyre në shfrytëzimin e tokës është 438.7ha ose 0.70% nga totali. Në këtë kategori përveç vendbanimeve hyjnë edhe stanet ose format tjera të strehimit sezonal, objektet hoteliere, komerciale, industriale, shërbyese, fetare dhe të tjera. Raporti në mes të madhësisë kuantitative të vendbanimeve me numrin e njësive të fragmentimit është shumë i madh, ndër më të mëdhenjtë që tregon për shpërndarjen e madhe të kësaj strukture në njësi sipërfaqeje, e kjo është më e theksuar në vendbanimet që shtrihen në pellgun e lumit Lumbardhi i Pejës gjegjësisht në anën veriore të Luginës së Rugovës. Në vazhdim do të trajtojmë raportin në mes të kullosave dhe vendbanimeve me faktorët tjerë fiziko-gjeografik që kanë të bëjnë me topografinë e terrenit. Arsyeja e veçimit të këtyre dy klasave të shfrytëzimit të tokës bëhet për shkak që, këto dy tipologji kanë karakteristika më të veçanta të shfrytëzimit në raport me faktorët fiziko- gjeografik të relievit dhe nevojave humane. Dallimi i sipërfaqeve të kullosave në mes të tabelës së përgjithshme të shfrytëzimit të tokës dhe tabelave tjera në vazhdim është për shkak të mospërputhjes së shkallës dhe ndërtimit të bazës rasterike të topografisë dhe vektorit të kullosave. Raporti në mes të kullosave dhe hypsometrisë së terrenit tregon për mundësit dhe kufizimet që paraqesin faktorët topografik në shfrytëzimin e tyre gjatë vitit. Sa më e madhe të jetë lartësia mbidetare aq më e kufizuar është koha e qëndrimit të bagëtive në kullota dhe anasjelltas.
Siç shihet edhe nga tabela e mësipërme ekziston një ndërlidhje në mes të lartësisë mbidetare dhe kullosave, sa më madhe lartësia mbidetare aq më e madhe do të jetë sipërfaqja nën kullosa. Kategoria ha % Njësia e fragmentimit hapësinor Pyje 45,166.63 71.66 734
Kullosa 15,520.18 24.62 879
Shkrepa 1,883.57 2.99 47
Liqene 9.35
0.01 16
Vendbanime 438.77
0.70 1006
Gurthyes 9.40
0.01 4
63,027.90 100.00
2686 Nr. Gradienti hypsometrik ha %
Nën - 600m 1.00
0.01 2 600.1 - 700m 39.50 0.25
3 700.1 - 800m 85.75 0.55
4 800.1 - 900m 99.00 0.64
5 900.1 - 1,000m 70.00 0.45
6 1,000.1 - 1,250m 354.75 2.28
7 1,250.1 - 1,500m 1681.25 10.80
8 1,500.1 - 1,750m 3401.50 21.84
9 1,750.1 - 2,565m 9795.25 62.90
Totali 15528.00 100.00 Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|