Akademikin Son eseri
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
– Nəyə haqqımın olmadığını yaxşı bilirəm. Mənim işim sizin kimilərin burnunu əzməkdir. Sonra ətrafa boylanıb heç kimin görmədiyinə arxayın olub: – Sənin türkün də, Rəsulzadən də, sən də vecimə deyilsiniz. Çox danışarsan, qabırğalarını qıraram sənin, – dedi. Muradın ürəyində şübhə yeri qalmamışdı. “Damarında bu xalqın qanı axan adam belə danışmaz. Budur bax, gizli savaş. Qida ilə, dərmanla aparılan uzun əməliyyatlara ehtiyac yoxdur. Hazır yeni cins “azərbaycanlı” polis geyimində dayanıb qarşısında. Dünənə kimi küçələrdə dilənən və özünü qaraçı sayanlardandır. Bu gün kin, nifrət saçır. İfadələr alınandan sonra tutulanların çoxu sərbəst buraxıldı. Fəal üzvlərdən bir neçəsi, o cümlədən, Murad saxlanıldı. “Aspirantlığını, Akademiyada çalışdığını eşidib yumşalarlar, bəlkə üzr də istəyərlər”, deyə düşünsə də, əksinə, bunu biləndən sonra üzlərdəki istehzalı ifadə bir az da dərinləşdi. İttiham ağlasığmazdı: “İqtidara böhtan atmaq. Dövlətin etibarını sarsıdan və konstitusiya ilə qadağan olunmuş təbliğat aparmaq”. Murada qarşı əlavə bir maddə də vardı: “Polisə müqavimət”. Harda? Nə zaman? Necə? Soruşub özünü yormaq əbəsdir. Yan otaqdan sıravi bir polis çıxır. Çiynindən sallanan paqonu göstərərək: “Sən Azərbaycan polisinin paqonunu qoparmısan! – deyir. – Şahid ortada, sübut ortada”. Sərbəst buraxılan tanışlardan Şahinə və instituta xəbər vermələrini xahiş etdi. Televiziya və mətbuat işə düşdü. Dərnəyə basqını televiziyaya, qeyri-hökumət təşkilatlarına növbəti təzyiq kimi qiymətləndirən məqalələr yazıldı. Şahin televiziya ilə məsələnin tezlikcə araşdırılması üçün DİN-ə ayrıca müraciət etdi. Bu xəbər akademik Ziyad Şıxlını hövsələdən çıxardı. Maşını düz Şüvəlana sürdürdü. Rəis onu hörmətlə otağına dəvət etdi. Muradı da ora gətirtdi. Xəcalətindən elmi rəhbərə nə deyəcəyini bilmir. – Nə günah işlətmisən? Hansı qancığın qarnından çıxan soxub səni bura? Murad olanları danışdıqca Ziyad bəy rəng verib, rəng alır. Axırda istehza ilə: – Cibindən narkotik-zad tapmadılar ki? Murad elmi rəhbərinin nəyə işarə etdiyini anladı. – Cibimin yerini tapa bilmədilər. Akademik üzünü rəisə tutdu: – Bu məsələ aydınlaşana qədər sən muğayat ol Muraddan. Rəis: – Baş üstə, – deyib hörmətli qonağını maşına kimi ötürdü. Ziyad Şıxlı birbaşa Daxili İşlər Nazirliyinə gəldi. Nazir adını eşidən kimi qəbul elədi onu. Əhvalatdan xəbərdardı. “İş sürətləndiriləcək, hər şey qanun daxilində tezlikcə həll ediləcək. Aspirantı xüsusi nəzarətə götürülüb. Hörmətli akademik narahat olmasın...” Burda da hörmətli qonağı qapıya kimi yola saldılar. Bir gün sonra Muradı yenə görüş otağına çağırdılar. Elmi rəhbəri işi başından aşan, ağır adamdı, bir sözünü iki eləməzlər, bura gəlib sözünü dedisə, işi bitmiş sayır, aradan bir gün keçmiş, yenidən gəlməz. “Bəlkə nə isə gözlənilməz bir səbəb var”. Başqa kim ola bilər? Bir anda Bakıdan görüşünə gələ biləcək bütün dostları, ilk növbədə Şahin keçdi ağlından. Ancaq görüş otağında gələcəyini heç cür ağlına gətirmədiyi Aysel gözləyirdi onu. Üstünə yüyürüb boynuna sarıldı Muradın. Sanki son sözünü deyib gedən qız deyildi. “Niyə həbs ediblər səni? Qəzetdə oxudum dərnəyə basqın olduğunu və sənin də həbs edildiyini biləndə dəli oldum...” Divarlar Muradın başına fırlanırdı, bu qədər ürəkdən sevdiyi, Bakıya dönüşünün ən böyük sevinci, xoşbəxtliyi hesab etdiyi qızı incitdiyinin xəcalətindən nə edəcəyini, nə deyəcəyini bilmirdi. – Yaxşı ki, gəldin... “Necə oldu gəldin?” Gözləmə otağında Muradın gəlişinədək bu sualı Aysel yüz dəfə vermişdi özünə. “Özünü ucuz tutursan!” Bu fikrinə hirslənirdi: “Bura insanların dəyər və qiymətinin ayaq altına atıldığı, buxovlandığı yerdir; sənsə yenə özünü, öz eqonu düşünürsən. Ayrılmısınız, düzdür, ancaq sevgin yerindədir, əksinə, görmədiyin günlərdə ürəyin partlayırdı ondan ötrü, Allaha yalvarırdın ki, kaş yenə bağda üz-üzə gələk; zəng vurmağa, yanına getməyə bəhanə gəzirdin. Anan halını duyan kimi “o sənin bəxtindir, uşaqlıq edib, hər xırda şeydən araya inciklik salma!” demişdi. Düzdür, o, Muradın babasıyla bağlı dediyindən xəbərsizdi, bunu gizlətmisən, ancaq hətta açıb desən də, ananın fikrini dəyişə bilməzdim; “sevgi olan yerdə belə söz-söhbət boş şeydir, meh kimi ürəyinin közünü daha da alovlandıracaq. Tale qisməti hər gün çıxmır insanın qarşısına...” Bəli, günlər keçdikcə o, bu sevgiyə tale qisməti kimi baxır və Muradın da bunu anlayıb yenidən onun yanına gələcəyini gözləyirdi. Görüşmədikləri vaxtda Aysel onları ayrı salan, daha doğrusu, Muradın fikrini dəyişən repressiya illəri və o illərdə babasının fəaliyyəti barədə çox düşünmüş, özünü Muradın yerinə qoymağa çalışmış və tərəfkeşlik etməsə, ona haqq qazandırmaqdan başqa yol olmadığını anlamışdı. Xalq üzə vurmasa da, ailəsinin üstündə ağır bir suç, üzqaralıq vardı. Təkcə onun ailəsi yox, onlarla bənzər ailələr otuzuncu illərin ləkəsini daşıyır, o illərin şöhrəti töhmətə dönüb asılacaq o ailələrin sonrakı nəsillərinin boynundan. Halbuki, bu nəsillərin heç bir günahı yoxdur və keçmiş hadisələrə münasibətdə onun fikri Muradın fikrindən heç nəylə fərqlənmir və Muradı başa düşmək də çətin deyildir. Bu barədə o qədər düşünmüşdü ki, hətta bir dəfə yuxusunda Muradın doğulduğu kəndi, Qazaxıstan çöllərini də görmüşdü. Elə o yuxudan sonra düşünmüşdü ki, bu sıxıntıdan çıxmağın bir yolu da həyatında həmişəlik dəyişiklik edərək, Muradla birgə Qazaxıstana getmək, bir müddət o insanların həyatına qoşulmaq, onların ağrılarına, vətən həsrətinə, amansız tale qismətinə şərik olmaqdı... Onun səviyyəsində olan bir ailənin rahatlıqla, qayğı görmədən, ərköyünlüklə böyümüş bir qızının öz sevgisi yolunda bu qədər fədakarlıq edə biləcəyi, hələ bu azmış kimi, ailəsinin çiyninə iyrənc və cinayətkar mühitin, Stalin rejiminin qoyduğu yükü yüngülləşdirmək yollarını fikirləşməsi və bundan ötrü yalnız Muradın söhbətlərindən təsəvvür etdiyi naməlum və çətin bir yola belə getməyə hazır olması kimsənin ağlına sığmazdı. Kurs yoldaşlarına, rəfiqələrinə desə, onu dəli sayardılar. Ancaq o, bu qərarını heç kimlə, hətta Muradla da bölüşməmişdi... Əslində, Səhər xanım da ayıq adamdı, atasının şöhrətini və rahat yaşayışlarını o illərə borclu olduqlarını bilsə də, ömrü boyu repressiya qurbanlarının tərəfindəydi, Moskva hakimiyyətinə nifrətini gizlətmirdi. Aysel bunları unutmamışdı, ancaq bir suala cavab tapmaqda çətinlik çəkirdi: görəsən, otuzuncu illərin mətbuatında, arxivlərdə Muradın rastlaşdığı materiallardan ata-anasının xəbəri olubmu? Olubsa, nə hisslər keçirib, hansı sarsıntılardan keçiblər, münasibətlərində nə isə dəyişilibmi? Təəssüflənirdi ki, bu suallar yalnız indi meydana çıxıb və atasıyla bu barədə danışmaq, bölüşmək imkanı olmayıb. Çünki atasının hər sözünə Quran ayəsi kimi inanırdı. Sevgisinə bəraət qazandırmaq istədiyindən, yoxsa atasının ədalətli bir adam olduğunu bildiyindən, son günlərdə ondan uzaqlaşmaq istədiyinə görə Murada olan hirsi soyuyurdu; hətta haqq qazandırmağa çalışırdı ona. Əksinə, öz nəslinin, ailəsinin təəssübünü çəkməsi, həqiqəti üzə çıxarmaq istəməsi və bu məsələdə hətta öz sevgisinə boyun əyməməsi, şəxsi xoşbəxtliyindən keçməyə hazır olması Muradın əsl kişi xarakterini ortaya çıxarmışdı və Ayseli ona daha möhkəm bağlamışdı. – Gəlməyə bilməzdim! – Bağışla! Özün deyirdin axı, “sən çölün vəhşisi, yonulmamışın birisən!” – Deyirdim! Yenə deyirəm! Sözümü dəyişməmişəm! Ancaq indi bu barədə danışmayaq! Neçə gün saxlayacaqlar səni burda? – Bilmirəm! Heç nə demirlər! – Yaxşı oldu! Ağlın başına gələr! Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|