Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi
Yüklə 0,97 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Konfliktning rivojlanishi dinamikasi Latent bosqich.
| Konfliktli vaziyat va shaxs. Shunday qilib, shaxslar o’rtasidagi konfliktda
konfliktli vaziyatni taraflar tomonidan qabul qilish xarakteri katta ahamiyatga ega. Yuzaga kelgan vaziyatni e’tiborga olib, shaxs o’z xarakteri va qarashlarining xususiyatlariga muvofiq holda harakat qiladi. Aynan shu narsa bilan bir xil vaziyatda turli kishilar(guruhlar) tomonidan turlicha, ba’zan zid harakatlar sodir etilishini tushuntirish mumkin. Aynan konkret vaziyat bilan shaxs xususiyatlarining o’zaro ta’siri konfliktni yuzaga keltirishi mumkin yoki odamni undan qutqarishi mumkin. Konfliktning rivojlanishi dinamikasi Latent bosqich. Konfliktdan oldin uning latent - yashirin bosqichi shart hisoblanib, unda tashqi harakatlarni istisno qilganda konflikt barcha elementlari mavjud bo’ladi. O’z navbatida bu bosqich konflikt rivojlanishining bir qator izchil jarayonlarini yoki davr(etap)larini o’z ichiga oladi. Birinchi davr - obyektiv konfliktli vaziyatning yuzaga kelish davri. 41
subyektlarning biri) tomonidan o’z manfaatlarini anglab yetish davri. Uchinchi davr – o’z manfaatlarini qondirish uchun to’siqni anglab yetish (kognitiv konfliktda – o’zga qarashlarni anglash) davri. Bu to’siqlar uch turda bo’lishi mumkin. Birinchidan, bu to’siqlar bo’lg’usi konfliktning doimiy ishtirokchilari deb qaralishi mumkin bo’lgan boshqa shaxslarning pozisiyalariga bog’liq emas, balki obyektiv vaziyatdan kelib chiqishi mumkin. Masalan, ximiya zavodi atmosferani ifloslantirib atrof-muhitni muhofaza qilish bo’yicha talablarni doimiy ravishda buzib kelgan. Sababi - mazkur kimyoviy ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan suvni muhofazalash inshootlarining sanoatda ishlab chiqilmaganligidadir. Zavodning manfaati - bu mazkur vaziyatni o’zgartirish, oshkora huquqbuzarlikka barham berishdir. Zavod bilan konfliktlashuvchi tarafning o’zi yo’q. Bu yerda konfliktli vaziyat bevosita konfliktni yuzaga keltirmaydi. Ikkinchidan, ishtirokchilarning o’z subyektiv xususiyatlari ularning manfaatlarini qondirish uchun to’siq bo’lishi mumkin. Masalan, zavod misolida ko’radigan bo’lsak, uning o’zi tozalash inshootlarini o’z kuchlari bilan qurishi mumkin edi, biroq kerakli tashabbusni namoyon etmagan. Biroq bunda zavodning tashqi tartibdagi konfliktga kirishuvini kuzata olmaymiz. Bu yerda konflikt jamoa ichida bo’lishi mumkin. Nihoyat, uchinchidan, tashqi to’siq mavjud va obyektiv belgilangan, masalan, tozalash inshootini qurish uchun qo’shimcha harajatlarga vazirlikning mansabdor shaxsi tomonidan rozilikning berilmasligi. Bu holatda to’siq yetarli asosda mavjud va anglashilgan, bu esa, konfliktni keyingi rivojlanishi uchun muhim shart hisoblanadi. To’rtinchi davr – o’z manfaatlarini va boshqa tarafning tegishli qarshiliklarini anglash davri. Beshinchi davr - taraflarning biri tomonidan o’z manfaatlarini qo’llab- quvvatlash maqsadida amalga oshirgan muayyan harakatlarini o’z ichiga oladi ( masalan, zavod ma’muriyatining vazirlikka rasmiy murojaati). Biroq, bu murojaatga berilgan rad javobi konfliktni boshlanishi bo’lib, unda ikkala tarafning pozisiyalari aniq shakllangan bo’ladi va bir-biriga nisbatan amaliy harakatlar boshlanadi. Bu oltinchi davrdir. Konflikt rivojlanishining oltita davri ko’rsatilgan izchillikda bir-birining o’rniga kelishi shart emas. Ba’zilari tushirilib qoldirilishi, boshqalari takrorlanishi, ularning izchilligi boshqacha tarzda bo’lishi mumkin. Yuqorida keltirilgan mantiqiy sxema konflikt tashqi rivojlanishining eng tipik misolidir. Tabiiyki, bunda konflikt ochiq shaklga ega bo’ladi, bu esa kamida uch holat bilan xarakterlanadi. Birinchidan, ishtirokchilarning har biri uchun konfliktning mavjudligi shak-shubhasizdir; Ikkinchidan, harakatlar amaliy ahamiyat kasb etadi, ular tashqi shaklga ega bo’ladi, ommaviy axborot vositalaridan foydalanish, nizoli obyektni egallash bo’yicha harakatlar sodir etish, zo’rlik, tahdid va b.; Uchinchidan, latent bosqichdan o’tgan konflikt haqida konfliktga u yoki bu darajada ta’sir etishga qodir bo’lgan uchinchi shaxslar, begona shaxslar xabardor bo’ladilar. Bunday ta’sir bir xil ahamiyatli bo’lmaydi. U ba’zida 42
yovuz kayfiyatlarini kuchaytirishi mumkin. Ba’zi konfliktlarda boshqacha darajadagi konfliktlarga o’tish kuzatiladi, masalan, shaxsiy munosabatlardan guruhlar o’rtasidagi konfliktga o’tish mumkin. Yüklə 0,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|