Аня 2013 Layout 1
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III. İnzibati aktın işin məhkəmə icraatına qəbul edilməsindən sonra icra olunması (İPM-in 72-ci maddəsi)
- IV. Subsidiarlığın tələb olunmaması
- Ğ. Qarşılıqlı iddia
davam edir və icra üçün hüquqi əsas rolunu oynayır. Misal üçün, əgər inzibati orqan iddiaçıya qarşı rüsum ödəməklə bağlı qərar qəbul edib bunu icra edərsə, özlüyündə inzibatı aktın mövcudluğu davam edir. Belə ki, sözügedən inzibati akt inzibati orqanın iddiaçıdan aldığı rüsumu özündə saxlaya bilməsi üçün hüquqi əsas qismində çıxış edir. İddiaçı həmin aktın ləğvinə nail olmaq üçün ona qarşı mübahisələndirmə haqqında iddia qaldırmalıdır. Qeyd olunan hallarda da xüsusi müəyyənetmə marağı mövcud olmalıdır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, belə bir maraq iddiaçının reabilitasiya marağına (ictimai nüfuza ciddi ziyan vurulduqda və bunun təkrarlanma təhlükəsi mövcud olduqda) malik olduğu zaman mövcud olur. Müəyyən etmə haqqında iddianın bu növü üçün hər hansı bir müddət məh- dudiyyəti və ya iddianın mahiyyəti üzrə qərar qəbul edilməsi üçün ümumi xarakterli müəyyən etmə haqqında iddiadakından fərqli şərtlər nəzərdə tutulmamışdır. Bu cür iddialar üzrə çıxarılan məhkəmə qərarlarının nəticə hissəsi ilə bağlı da fərqli qaydalar mövcud deyil. Misal: Nümayiş zamanı qarşıdurma yaranır və polis müdaxilə etməli olur. İddiaçı gəzinti zamanı tam təsadüf nəticəsində nümayişin içinə düşmüş yoldan keçən bir şəxsdir. Polis iddiaçını müvəqqəti olaraq saxlayır. İddiaçının işə götürəni işçisinin nümayişdə iştirak etməsi barədə məlumat alır və düşünür ki, yəqin onun nümayiş zamanı zorakı davranması polisin müdaxiləsinə səbəb olmuşdur. Bu, işə götürəni hiddətləndirir. İddiaçının 256 həqiqətə uyğun olaraq nümayiş iştirakçısı olmadığını bildirməsinə baxmayaraq, işə götürən ona inanmır və onu işdən çıxaracağı ilə hədələyir. İddiaçı işəgötürəninə münasibətdə hüquqlarının və nüfuzunun bərpa olun- masını istəyir. Bu halda iddiaçının polis idarəsinin inzibati aktının ləğv edilməsi ilə bağlı mübahisələndirmə haqqında iddia qaldır- masının əhəmiyyəti olmazdı. Çünki belə bir inzibati akt mövcud deyil, o, artıq icra olunmuşdur (aradan qalxmışdır). Lakin iddiaçı müəyyən etmə haqqında iddia qaldıraraq, sonda məhkəmənin çıxardığı qərarı işə götürəninə göstərə və öz nüfuzunu yenidən bərpa edə bilər. III. İnzibati aktın işin məhkəmə icraatına qəbul edilməsindən sonra icra olunması (İPM-in 72-ci maddəsi) İPM-in 72-ci maddəsində təsbit edilmiş iddia isə, texniki baxım dan mübahisə doğuran inzibati aktın aradan qalxması səbəbindən əhəmiyyətini itirmiş mübahisələndirmə haqqında iddianın davamı sayılır. Sözügedən iddia növünə müraciət edə bilmək üçün iddiaçı artıq yol verilən qaydada mübahisələndirmə haqqında iddia qaldırmış olmalıdır. Çünki mümkün sayılmayan mübahisələndirmə haqqında iddiadan heç bir halda mümkün müəyyən etmə haqqında iddia (buna davam etmə üçün müəyyən etmə haqqında iddia deyilir) yarana bilməz. Qeyd olunanlardan başqa, işin məhkəmənin icraatına daxil olmasından sonra inzibati orqan müvafiq inzibati aktı ləğv etmiş olmalı, yaxud həmin inzibati akt 257 başqa səbəblərdən qüvvədən düşmüş olmalıdır. Normal halda bu, hüquqi müdafiə marağının aradan qalxması və bununla da iddianın mümkün sayılmaması ilə nəticələnərdi. İnzibati aktın qanunsuz olmasının müəyyən edilməsinə dair vəsatət, barəsində artıq bəhs edilmiş geri götürmə və ya həll olunma (aradan qalxma) barədə bəyanatla yanaşı, imkanlardan birini təşkil edir. IV. Subsidiarlığın tələb olunmaması İPM-in 36-cı maddəsində müəyyən etmə haqqında iddia ilə bağlı tənzimlənmiş hallardan fərqli olaraq, İPM-in 72-ci maddəsinə əsasən işin məhkəmə icraatına daxil olmasından sonra inzibati aktın aradan qalxmasının müəyyən edilməsinə dair iddia digər iddia növlərinə münasibətdə subsidiar xarakter daşımır (bax: İPM-in 36.4-cü maddəsi). Bu da məntiqidir, çünki inzibati aktın işin məhkəmənin icraatına daxil olmasından sonra qanunsuz sayılmasının müəyyən edilməsi, əslində artıq mövcud olan mübahisələndirmə haqqında iddianın davamıdır. Lakin hər hansı bir inzibati aktın qanunsuz olmasının müəyyən edilməsi üçün şərt ondan ibarətdir ki, iddiaçı işin mahiyyəti üzrə qərar qəbul edilən an qanunsuz olmanın müəyyən edilməsində haqlı marağa malik olsun. Əgər belə bir maraq mövcud deyilsə, onda məhkəmənin işin mahiyyəti üzrə qərar qəbul etməsi üçün heç bir əsas olmayacaqdır. Başqa sözlə, iddiaçının hüquqları nəzərə alınmaqla işin mahiyyəti üzrə qərarın qəbul edilməsinə yalnız o zaman ehtiyac duyulur ki, həmin qərar iddiaçı üçün faydalı olsun. Müəyyən etmə haqqında iddiaya dair çıxarılmış məhkəmə 258 qərarı hansısa bir şəkildə iddiaçının hüquqi vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün münasib olmalıdır. Prinsip etibarilə belə bir münasiblik İPM-in 36-cı maddəsində təsbit edilmiş müəyyən etmə haqqında iddiaya münasibətdə nəzərdə tutulmuş müəyyən etmə marağının olduğu hallarda mövcud olur. V. Müəyyən etmə haqqında iddiaya dair məhkəmə qərarının nəticə hissəsinin tərtib edilməsi Müəyyən etmə haqqında iddiaya dair məhkəmə qərarının nəticə hissəsi ilə bağlı xüsusi qayda yoxdur. Qərarın nəticə hissəsi inzibati aktın nə üçün qanunsuz olması deyil, yalnız onun qanunsuz olmasının müəyyən edilməsi barədə olur. Almaniyada İPM-in 72-ci maddəsinə uyğun olan müddəanı analogiya qaydasında məcburetmə haqqında iddiaya da tətbiq etmək olur. Məsələn, tikintiyə icazənin verilməsi ilə bağlı qaldırılmış məcburetmə haqqında iddia icraatının gedişində inzibati orqan tikintiyə icazəni verərsə, iddiaçı müvafiq tələb hüququna malik olmasının müəyyən edilməsi ilə bağlı vəsatət təqdim edə bilər. Burada da şərt, onun bununla bağlı müəyyən etmə marağının olmasıdır (məsələn, təkrar olunma təhlükəsinin mövcudluğuna görə). Ğ. Qarşılıqlı iddia İPM-in 53-cü maddəsində təsbit edilmiş qarşılıqlı iddia Almaniyanın mülki işlər üzrə məhkəmə təcrübəsindən fərqli olaraq, inzibati işlər üzrə məhkəmə təcrübəsində demək olar ki, heç bir rol oynamır. Bu, çox güman ki, inzibati işlər üzrə Azərbaycanın hüquq həyatında da belə olacaq. Çünki ən 259 Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|