Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 51 çıxarılmışdım. (çürüyə çıxarılmaq, yəni ordu üçün yararlı olmamaq deməkdir - A.B.) Bu barədə həbsxanadakı sənədlərimin içərisində bunu təsdiqləyən arayış da var idi. Məcbur olub yaxın dostlarımdan birini həbsxana arxivinə göndərdim, daha doğrusu, dostum özü bu təşəbbüsdə bulundu, amma sənədlərimin arasından bu kağız çıxarılmış, "yox edilmişdi". Məsələ aydın idi. O vaxt mənim 48 yaşım vardı. Səhhətim də normal deyildi. Eynilə bizim məşhur türk nasirimiz Səbahəddin Əli kimi məni də öldürmək istəyirdilər. Ona görə də məcbur olub Moskvaya gəldim. Mən Türkiyədən ayrılandan sonra arxamca böhtan yazanlar oldu. Hətta mənə xain də deyildi. Ancaq belə şeylərə görə ürəyimi sıxmıram. Əsas odur ki, mənə xalqım xain deməsin.” Yeri gəlmişkən, Türkiyədə yaşayan nazimsevərlərdən biri – İbrahim Pekbay “Akın” qəzetində belə yazır: “Tarix Nazim Hikmətlə bağlı qərarını verəcək. Bu işi tarixin öhdəsinə buraxaq. Amma bir şey həqiqətdir ki, Nazim türkdür. Onun türk olması vətəndaşlıqdan çıxarılmaqla və ya təkrar vətəndaşlığa qəbul olunmaqla müəyyən edilmir. Vətəndaşlıqdan çıxarılması onun bir vətəndaş kimi öz haqlarından istifadə edib-etməyəcəyindən asılı idi. Yoxsa ki, Nazim kim nə deyirsə desin, təpədən dırnağa qədər türkdür və bir türk şairidir. Nazim Hikmətin niyə Rusiyaya gedib və Rusiyada qaldığı, bəzilərinin təbirincə desək, “Rusiyaya qaçdığı” onun yaşadığı dövrlə bağlı idi. Bəs, görəsən Nazim bu gün yaşasaydı, onun “Rusiyaya qaçmasına” hər hansı bir səbəb ola bilərdimi?” Nazimin bədxahları onun Moskva həyatından ağız dolusu danışırlar. Halbuki Moskvada zahiri dəbdəbələrin, gül-çiçək dəstələrinin arxasında türk oğluna bir inamsızlıq vardı. Bunu çoxumuz bilmədiyimiz üçün Nazimi Aqşin Babayev_______________________________________________ 52 ömrünün sonuna qədər kommunist ideologiyasına bağlı bir insan kimi təsəvvür edirik. Amma əslində belə deyildi. Mən, Nazim ömrünün son illərinin şahidlərindən biriyəm. Əvvəldə dediyim kimi onun yaradıcılığı haqqında dissertasiya yazdığıma görə Nazim Hikmətlə sıx-sıx görüşürdüm, teatr tamaşalarına, disputlara, görüşlərə onunla bərabər gedirdim. Nazim nifrətini, qəzəbini, incikliyini gizlətmədən bizə, yaxınlarına deyirdi. (Xalq yazıçısı Anarın Nazim Hikmət və Rəsul Rza dostluğundan bəhs edən bir yazısında da bu mətləb vurğulanmışdır.) Nazim Hikmətin müəllimi hesab edilən türk jurnalisti Zəkəriyyə Sərtəl 1978-ci ildə Türkiyədə çap etdirdiyi “Nazim Hikmətin son illəri” adlı kitabında belə yazırdı: “Bir-birini qovalayan hadisələr Nazimi alt-üst etmişdi. Demək ki, çarlıq dövründən bu günə dəyişmiş bir şey yox idi. Köhnə tas, köhnə hamamdı. Millətlərin azadlıq və istiqlaliyyəti, inqilabın uğurları ətrafında aparılan təbliğat boş sözdən ibarətmiş. Demə, burada da insanın həyatı güvənli deyilmiş, burada da millətlər millətləri istismar edirmiş və s. Məhz bu duyğuların təsiri altında Nazim belə bir dərdlə qovrulub- yanırdı: - Bunlar faşizmə yaxınlaşmışlar, canım, bizim röyasını gördüyümüz sosializm bu deyil. ... Vətənə o qədər dönmək istərdi ki, bunun üçün ömrünün yarısını verməyə razıydı: - Nə böyük eşşəklik etmişik, niyə gəldik buralara?” Nazim Hikmət rus rəssamı Repin haqqında belə bir cümlə işlətmişdi: “Mən Repini sevmirəm, çünki o, məni axmaq hesab edir.” Nazim demək istəyirdi ki, təsviri sənətdə fotoqrafçılığa meyl, yəni hər şeyi olduğu kimi əks etdirmək tamaşaçı üçün “yaradıcılıq payı” saxlamamaq deməkdir. Repin haqqında deyilmiş bu cümlənin üstündə Nazimin başı çox ağrımışdı. Onun “İvan İvanıç varmıydı, yoxmuydu?” pyesinin repertuardan _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 53 çıxarılması bir türk oğlunun – Nazim Hikmətin Sovetləri bəyənməməsi ilə bağlı idi. Nazim bu pyesdə sovet cəmiyyətini uçuruma aparan bürokratizmi ifşa etmişdi. Özü də elə bir vaxtda ki, ədəbiyyat hələ “ümumproletar işinin vintciyi” idi. Adı çəkilən dram əsəri Moskvada Vaxtanqov teatrında cəmi beş dəfə oynandı... N.Hikmətin bir şeiri var. Ölümlə, onun dəhşəti ilə bağlıdır. Həyatının son dəqiqələrini yaşayan bir insanın dili ilə şair yazırdı ki, ölmək istəmirəm. Şimala aparmayın məni. Cənuba aparmayın məni. Ölmək istəmirəm… Məni burda qoymayın, aparın bir yerə. Ölmək istəmirəm, ölmək istəmirəm." Həmişə bu şeiri xatırlayanda əlacsızlıq içərisində çabalayan, ömrü çırpıntılı, səksəkəli bir yuxuya bənzəyən Nazim Hikmət taleyini düşünürəm. Son dəfə həmişəlik gəldiyi Moskvadan geriyə - Türkiyəyə yolu bağlı idi. Yaşadığı mühit onu alqışlara, gül-çiçək dəstələrinə bürüsə də, bu zahiri dəbdəbənin arxasında cəmiyyətin eybəcərliklərini apaydın görürdü. Təmiz, sadə, günahsız türk inqilabçılarının, o cümlədən Nazimin dostu İkmek Affanın Sibirə sürgün edilməsinin, Müşfiqin, Cavidin faciəsinin köklərini araşdırır, araşdırdıqca da dəhşətə gəlirdi. Belə müdhiş duyğularla yaşayır, səbr edirdi. Günlərin birində bu səbr daşı çat-çat oldu... Nazim Hikmətin arvadı Vera Tulyakovaya yazdığı son şeirindəki “Gəldim. Qaldım. Güldüm. Öldüm” sözləri bütün Rusiya mühitinə aid idi. Gənclik illərində Moskvaya vurulmuş Nazim Hikmət 50-ci illərin sonunda bütün inamını itirmişdi. İnamı itirmək isə bütün faciələrin ən dəhşətlisidir. Nazim sosializm cəmiyyətinin eybəcərliyini gördükdən sonra buna dözmədi. Bir yandan da məmləkət həsrəti. Oğluna göndərdiyi oyuncaqların geri qayıtması acısı. Varnadan oğluna səslənməsi, tək - tənha, hər əzaba Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|