Aqşin Babayev
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Salam, Nazim!
- NAZĠM HĠKMƏTĠN TÜRKĠYƏ VƏTƏNDAġLIĞI
_______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 37 “N.Hikmət. Poeziya və poetika” kitabını da oxucuların ixtiyarına vermişdir.) "Nazim Hikmət və Azərbaycan poeziyası" mövzusunu isə ilk olaraq dissertasiya işi kimi qələmə alan şair və ədəbiyyatşünas Azər Abdulla olmuşdur. O, mənə hədiyyə etdiyi avtoreferatının ilk səhifəsində belə yazmışdır: "Dissertasiya işimi yazanda Nazim Hikmətlə bağlı yazdığı elmi məqalələrinə və kitabına ən çox arxalanıb bel bağladığım yazıçı, jurnalist, alim Aqşin Babayevə böyük sayqılarla. 24 yanvar 1983-cü il." Əlbəttə, Azər Abdulla burada bir az mübaliğəyə yol vermişdi. Əslində Azər Abdulla ilk dəfə olaraq Nazim Hikmətlə Azərbaycanın bağlılığını çox geniş şəkildə işıqlandırmış, qiymətli bir əsər meydana gətirmişdi. Bu əsərin "Nazim Hikmət yaradıcılığı və Azərbaycan poeziyası", "Nazim Hikmət yaradıcılığı və Azərbaycan ədəbi tənqidi", "Nazim Hikmətin dramaturgiyası Azərbaycan tənqidində" adlı hissələrində müəllif böyük sənətkarın Azərbaycan ədəbiyyatındakı yerini, mövqeyini tutarlı elmi dəlillərlə əks etdirmişdir. 1978-ci ildə, yəni Nazim Hikmətin ölümündən on beş il sonra Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı Nəcəf Quliyevin “Yana-yana” adlı sənədli povestini çap etdi. Bu əsərdə Nazim Hikmətin həyat və fəaliyyətinin ən parlaq səhifələri öz əksini tapmışdır. Nazim Hikmət yaradıcılığını tədqiq edən alimlərimizdən biri də Qadir İsmayıldır. Türk ədəbiyyatına dair bir çox maraqlı elmi məqalələrin müəllifi olan Qadir İsmayıl Nazim Hikmətin Azərbaycanla bağlılığına dair dəyərli məqalələr qələmə almışdır. Azərbaycan şairlərindən Ələkbər Salahzadə, Vilayət Rüstəmzadə, Şamil Salmanov, Teyyub Qurban, Ramiz Duyğun Nazim Hikmət haqqında Aqşin Babayev_______________________________________________ 38 təqdirəlayiq şeir, məqalə və xatirələr yazıb çap etdirmişlər. Bunlar Nazim Hikmət irsinin öyrənilməsində mühüm rol oynamışdır. Azərbaycanın qələm sahiblərindən Əjdər Ol Nazim Hikmət haqqında öz düşüncələrini 1992-ci ildə "Qobustan" məcmuəsində çap etdirmişdir. Şair-tədqiqatçı həmin məqaləsində belə yazır: "Mənə elə gəlir ki, onda da, indi də biz azərbaycanlı ziyalılar Nazim Hikməti rusdan da, ingilisdən də, bolqardan da, Türkiyə türklərindən də (elə bütün millətlərdən) artıq dünyanın böyük şairi hesab eləmişik." Nazim Hikmət yaradıcılığı Azərbaycanda təkcə ədəbiyyatşünaslıq nöqteyi-nəzərindən deyil, fəlsəfi baxımdan da işlənmişdir. Deməyə borcluyam ki, bu sahədə ilk addım atan, namizədlik dissertasiyasını müdafiə edən və sonra da elmi əsərini ayrıca kitab şəklində nəşr etdirən Aytən Babayeva olmuşdur. Müəllif bu əsərində Nazim Hikmətin fəlsəfi görüşlərində humanizm problemini üç aspektdə şərh etmişdir: İnsan problemi və bunun Nazim Hikmətin dünyagörüşündəki yeri, humanizm probleminin Nazim Hikmət dünyagörüşündə transformasiyası və Nazim Hikmətin ideya dünyası. Mən inanıram ki, Nazim Hikmət yaradıcılığının Azərbaycanda tədqiqi gələcəkdə bir çox aspektləri əhatə edəcəkdir. Teatr sənəti, dil problemi, estetika yönümündən Nazim Hikmətin poeziyası, dramaturgiyası, nəsri, ssenariləri alimlərimiz tərəfindən tədqiq ediləcək, irəlidə daha sanballı, daha təqdirəlayiq əsərlər nəşr olunacaqdır. Mən öz nitqimi Nazim Hikmətə həsr etdiyim bir şeirimlə bitirmək istəyirəm: Salam, Nazim! Yüz yaşın mübarək, Nazim _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 39 Sənin həsrətində olduğun İstanbula gəldim! Ölmədən əvvəl Bu günü görmək üçün muradıma ərdim! *** Bu gün Sən, bərbərin darağına belə üsyan edən saçlarınla, Günəşin türküsünü içən və günəşlənən sirdaşlarınla Məmləkətlər dolaşan ölməz sözlərinlə, Bizim Xəzər dənizinə bənzər mas-mavi gözlərinlə Bizimləsən! *** Bu gün sən barış üçün can verən diləyinlə, Parça-parça bölünmüş dünyamızın Qəm yükünü daşıyan Çat-çat olmuş ürəyinlə, Qəlbindəki ağrıyla, acıyla, Bir də Gülhanə parkındakı Ceviz ağacıyla Aqşin Babayev_______________________________________________ 40 Bizimləsən! *** Bu gün sən Azərbaycan toprağında daim anılan, Bütün dünyamıza dalğa-dalğa yayılan, Gur səsli bir nəğməsən! *** Bu gün sən “Saçımızın ağında Ürəyimizin infarktında Alnımızın cizgilərində” yaşayırsan! Yüz min əlin var, ustad Yüz min əllə toxunursan İstanbula... Uğur ola! Uğur ola, ustad! Biz gedəriyik, Sən qalansan! Sən insanlıq yaşadıqca Qaranlıqları aydınlatmaq üçün Kərəm kimi yanansan! Kərəm kimi yanansan! _______________________________________________ Nazim Hikmət qalaktikası 41 NAZĠM HĠKMƏTĠN TÜRKĠYƏ VƏTƏNDAġLIĞI Nazim Hikmət axırıncı dəfə Moskvaya gəldikdən sonra o, türk vətəndaşlığından çıxarılmışdı. Bunu Türkiyənin hakim dairələri elan etmişdilər, mətbuat bu elanı öz səhifələrində dönə-dönə çap etmişdi. Böyük sənətkarın adını «Vətən xaini» qoymuşdular. O da Türkiyənin hakim dairələrinə müraciətlə demişdi ki, əgər Vətən sizin çek dəftərçələrinizdirsə, acından gəbərməkdirsə, mən belə Vətənin düşməniyəm. O, 1957-ci ildə məşhur “Ceviz ağacı” şeirini yazmışdı: “Ben bir ceviz ağacıyım Gülhane parkında, ne sen bunun farkındasın, ne de polis farkında.” Yəni Nazim Hikmət demək istəyirdi ki, siz hakim dairələr məni vətəndaşlıqdan çıxarsanız da, mən bir Ceviz ağacı kimi Gülhanə parkındayam. Bunu nə siz görürsünüz, nə də polis. Yəni mən Türkiyədəyəm – ruhumla, varlığımla, şeirlərimlə. Son illər Nazimə türk vətəndaşlığının qaytarılması ilə əlaqədar Türkiyənin hakim dairələrinə çoxlu müraciətlər göndərilmişdi. Bu müraciətlərdən biri haqqında Bakıda çıxan “Ekspress” qəzetində (8 noyabr 2000-ci il) bir informasiya verilmişdi. İnformasiya belə idi: “Türkiyədə solçular Baş nazirə müraciət ediblər. Onlar N.Hikmətin vətəndaşlığının bərpasını tələb edirlər. Türkiyənin sol yönümlü partiyaları, kommunistlər və sosialistlər vəfat etmiş böyük türk şairi Nazim Hikmətin ölümündən sonra vətəndaşlığının bərpa edilməsi ilə bağlı Baş nazir Bülənd Ecevitə müraciət ediblər. Müraciəti beş yüz min adam imzalayıb. Xatırladaq ki, Nazim Hikmət kommunist olub və ömrünün bir neçə ilini həbsdə keçirib. 1950-ci ildə Türkiyədən qaçarkən şair vətəndaşlıqdan məhrum edilib. Ömrünün son illərini Moskvada keçirən Nazim Hikmət bu şəhərdə də vəfat edib. Sonralar solçu partiyaların fəaliyyəti nəticəsində şairin üzərindən “vətən xaini” damğası götürülüb. Böyük türk şairinin əsərləri əlli dilə tərcümə edilib. Bir neçə gün əvvəl isə Türkiyənin Mədəniyyət Nazirliyi YUNESKO-ya məktub göndərərək Nazim Hikmətin 2002-ci ildə yüz illiyinin keçirilməsi ilə bağlı müraciət edib.” Nazim Hikmətin yüz illik yubileyi ərəfəsində Azərbaycan Yazarlar Birliyi Nazim Hikmətə türk vətəndaşlığının qaytarılması ilə əlaqədar Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|