_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
67
Hikmətdən yazan bu üzdəniraq tənqidçi nə şairin yaradıcılığını bilir, nə də
ona verilən qiymətin ölçüsünü və dəyərini.
Bir sözlə, Nazim Hikməti sevənlər və sevməyənlər var bu dünyada.
Təsəllimiz isə odur ki, böyük sənətkarı sevənlər sevməyənlərdən müqayisə
edilməyəcək dərəcədə çoxdur.
Aqşin Babayev_______________________________________________
68
Nazim Hikmətə bağlı insanlar
_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
69
Aqşin Babayev_______________________________________________
70
“Kapadı kitabı Münevver...”
Nazim Hikmətin Münəvvəri gözlərini əbədilik qapadı. O da bu
dünyaya vida etdi. Mehmeti qaldı. Nazim Hikmətin və onun Mehmeti...
Nazimsevərlərə Münəvvər xanımın adı yaxşı tanışdır. Başı bəlalı, min
cür əziyyətlər çəkən, bütün məhrumiyyətlərə dözən Münəvvər Andaç
Türkiyənin tanınmış ziyalılarından olub. Taleyini Nazim Hikmətə
bağladıqdan sonra təqiblərə , təzyiqlərə dözüb, Vətənindən didərgin düşüb.
Əvvəlcə Afinadan Polşaya, İtaliyaya, sonra Fransaya gedib. Müəllimlik və
tərcüməçilik edib. Kitablara sığmayan macəralı ömrünü beləcə başa vurub.
Nazim Hikmətsə çox əvvəl – 1963-də ayrılmışdı bu dünyadan. Şeirlərində
Münəvvəri vəsf edə-edə, sağalmaz niskilindən söz açaraq!
Bizim Bakımız İstanbuldan sonra Nazimin sevdiyi ikinci şəhər idi.
Münəvvər də xəyalən vurulmuşdu Bakıya. 1964-cü ilin 15 avqustunda
Münəvvər xanım Mehmetlə və birinci ərindən olan qızı ilə Bakıya gəldi.
Onu hər yerdə böyük istəklə, məhəbbətlə qarşıladılar. Yaxşı xatirimdədir.
Münəvvər Bakıya gələndə mən radioda işləyirdim. Münəvvəri, Mehmeti
görəndə, onlarla görüşüb söhbət edəndə sevincimin həddi-hüdudu yox idi.
Yaxşı ki, xatirələr, fotoşəkillər var. Yoxsa, keçmişi dilə gətirmək çətin
olardı. O vaxt Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin sədri işləyən
Teymur Əliyev, onun müavini Ənvər Əlibəyli, Ziya Bünyadovun həyat
yoldaşı, türkşünas Tahirə Bünyadova, tərcüməşi-jurnalist Əmiraslan
Əmiraslanov Münəvvəri və onun övladlarını ən doğma adamları kimi
qarşıladılar. Münəvvərin Bakıdan ayrılanda dediyi sözlər yadımdadır:
“Bakı, təsəvvürünüzə gətirməzsiniz ki, İzmirə necə bənzəyir. Elə bildim öz
vətənimə gəldim. İnanın, sizdən gördüyüm səmimiyyəti, mehribanlığı
həyatımda heç kəsdən görməmişəm. Mən bilirəm, mənə olan rəğbətiniz
Nazim Hikmətə olan sevginizdən doğur.”
_______________________________________________
Nazim Hikmət qalaktikası
71
Nazim Hikmətin ən yaxın dostlarından biri məşhur yazıçı-jurnalist
Vala Nurəddin olub. Nazim Hikmət qürbətdə olanda Münəvvəri Vala
Nurəddin və onun ömür dostu Müzəhhər xanım himayə ediblər. Polis
Münəvvəri izləyəndə ona dayaq olublar.
Nazim Hikmətin ölümündən sonra Vala Nurəddin “Bu dünyadan
Nazim keçdi” adlı, çoxlarının bilmədiyi mətləblərə işıq salan iri həcmli bir
əsər qələmə aldı. Bu əsərin bəzi səhifələri Münəvvər Andaça həsr
olunmuşdur. Həmin kitabdan sətirlər:
“Gəncliyindən sevdiyi və dayısının qızı, çox qiymətli dostumuz, ismi
kimi münəvvər olan Münəvvər Andaç Nazim həbsxanada ikən onunla çox
maraqlanırdı. Böyük şəfqət göstərirdi. Şairin könül taxtını da beləcə işğal
etdi.
Araya illər, məsafələr girməsinə baxmayaraq Münəvvər Andaçın
Nazimlə ayrılmalarından sonra da arkadaşlıqları davam etdi. Elə davam
etdi ki, Nazimin kitablarının fransızcaya tərcüməsi Münəvvər Andaç
tərəfindən yapıldı.”
Nazimin şeir kitablarını vərəqlədikcə Münəvvərə həsr olunmuş bir sıra
əsərlərə rast gəlmək olar: “Münəvvərdən məktub aldım, deyir ki”, “Polşa
məktubu”, “Mehmetə son məktubum”, “Paris tapmacaları”, Yeni il” və
sairə. “Yeni il” şeirində belə misralar var:
Yağdı, bütün gece yağdı kar,
Yıldızlarla aydınlanarak.
Bir şehir, bir sokak, bir ev var
Ahşap bir ev, uzak mı uzak.
Yatıyor minderde bir çocuk,
Aqşin Babayev_______________________________________________
72
Benim oğlan, sarışın, tombul.
Müsafir yoktu, kimse yok
Pencerede fakir İstanbul.
Öttü acı-acı düdükler.
Hapislik gibidir yalnızlık.
Kapadı kitabı Münevver,
Ağlayıverdi yumuşacık.
Bəli, «qapadı kitabı Münəvvər». Qapadı gözlərini. Nazim şeirlərində
əbədi yaşayacaq Münəvvər.
Uzaqdan-uzağa Nazimin və Münəvvərin bir tək oğul yadigarı
Mehmetə üz tutub deyirik: “Allah rəhmət eləsin. Məzarı nurla dolsun
Münəvvər xanımın.
Münəvvərə dərin rəğbət bəsləyən nazimsevərlərin hüznünü,
başsağlığını qəbul et, Mehmet. Azərbaycan, Bakı Nazim və Münəvvər
yadigarının yolunu həmişə həsrətlə gözləyir”.
“Ədəbiyyat qəzeti,” 29 may 1998-ci il.
Dostları ilə paylaş: |