Avrasya dosyasi

308

SEDAT LAÇ‹NER/LAT‹N AMER‹KA’DA ...

12

MERCOSUR konusunda daha genifl bilgi için ayr›ca bkz.: Riordan Roett (der.), MERCOSUR: Regional

Integration, World Markets, (Boulder: Lynne Rienner Publishers, 1999); Victor Bulmer-Thomas (der.),

Regional Integration in Latin America and the Caribbean: The Political Economy of Open Regionalism,

(Londra: Institute of Latin American Studies, 2001); Jorge M. Guira, ‘MERCOSUR As an Instrument for

Development’,  NAFTA: Law & Business Review of Americas, Cilt III, Say› 3, (Yaz 1997), ss. 53-102; Felix

Pena, ‘The MERCOSUR and Its Prospects: An Option for Competetive Insertion in the World Economy’,

içinde Prospects for the Process of Sub-Regional Integration in Central and South America, (Madrid: IRELA,

1992), ss. 97-110; Alexander J. Yeats, Does MERCOSUR’s Trade Performance Raise Concerns About the

Effects of Regional Trading Arrangements?, (Washington, D.C.: World Bank Policy Research Working Paper,

1997);  A Survey of MERCOSUR: Remapping South America, The Economist Supplement, 12 Ekim 1996;

Luigi Manzetti, ‘The Political of MERCOSUR’, Journal of Inter Studies and World Affairs, Cilt 35, Say› 4, (K›fl

1993-1994), ss. 101-141; Marta, Haines-Ferrari, ‘MERCOSUR: A New Model of Latin American Economic

Integration?’,  Case Western Reserve Journal of International Law, Cilt 25, Say› 3, Yaz 1993; Felix Pena,

II. A. 3. LAIA 

(ALADI)

: Latin Amerika Entegrasyon Topluluğu

LAIA ya da İspanyolca kısaltması ile ALADI daha önce de belirtildiği

üzere 1980 yılında LAFTA’nın yerini almıştır. Merkezi Uruguay’ın

Montevideo şehrindedir. Kurucu antlaşma 1981 yılında yürürlüğe girer-

ken, kısa dönemde ilk hedef olarak üyeler arasında çalışır bir tercihli

ticaret bölgesinin oluşturulması benimsenmiştir. Uzun dönemli amaç

ise Latin Amerika ortak pazarının oluşturulmasıdır. LAIA hedeflerine

ulaşabilmek için bölgesel tarife tercihleri uygulaması, ticaretin geliştiril-

mesi, ikili tarife tercihlerinin uygulanması, kliring ve kredi düzeni

oluşturulmasını en temel araçlar olarak görmüştür.

LAIA’yı LAFTA’dan ayıran bir diğer özelliği de kademeli geçişe ve

üyelerinin gelişmişlik düzeylerine özel bir önem veriyor olmasıdır. Buna

göre nispeten az gelişmiş üyeler farklı oranlarda tarife indirimlerine

katılacaklardır. Nitekim örgüt üyeleri gelişmişlik düzeylerine göre üç

gruba ayrılmıştır: Gelişmiş üyeler (Arjantin, Brezilya ve Meksika), orta

gelişmişlikte üyeler (Şili, Peru, Kolombiya, Uruguay ve Venezüella) ve az

gelişmiş üyeler (Bolivya, Paraguay ve Ekvator).

Birliğin en büyük üyesi olan Brezilya’nın 4 Mayıs 1993 tarihinde

LAIA’dan çekilmiş olması birlik açısından önemli bir sorunu

oluşturmuştur. Aynı şekilde Meksika, Brezilya ve Arjantin krizleri bölge

ekonomilerini, dolayısıyla entegrasyon çabalarını olumsuz yönde etkile-

miştir.

LAIA’da Kosta Rika, Salvador, Guatemala, Dominik, Honduras,

İtalya, Nikaragua, Panama, Portekiz, Rusya, İsviçre ve Çin sürekli

gözlemci bulundurmaktadır.

II. A. 4. MERCOSUR (Güney Amerika Ortak Pazarı)

12

MERCOSUR

(Common Market for the Sothern Cone of America –

Mercado Comun del Sur)

Latin Amerikan entegrasyon çabalarının en

---

309

AVRASYA DOSYASI

başarılılarından biri olarak ortaya

çıkmıştır. Şu an geldiği nokta

itibariyle MERCOSUR ortak pazarı

1 trilyon doları aşan pazar derin-

liği ve 200 milyonluk nüfusuyla

entegrasyon girişimleri içinde tüm

dünyada üçüncü sırada yer

almaktadır (İlk ikide NAFTA ve AB

bulunmaktadır).

13

Ayrıca, MERCO-

SUR Güney Amerika bölgesinde

en etkili ortak pazar girişimi

olarak anılmaktadır.

14

MERCOSUR, organik bir bağlantı olmasa da LAIA’nın bir devamı veya

bir tür türevi olduğu da söylenebilir. 26 Mart 1991 yılında kurulan MER-

COSUR iki kademeli uzun bir görüşme sürecinin sonunda kurulabil-

miştir. Kurulma aşamasında Brezilya ve Arjantin arasındaki ikili

görüşmelerin rolü büyüktür. Güney Amerika’nın iki devi 1980

Montevideo Anlaşması çerçevesinde görüşmelere başlamışlardır. Bu

süreçte ilk olarak 1986 görüşmeleri sonucunda 1988 yılında Brezilya

ve Arjantin arasında Entegrasyon, İşbirliği ve Kalkınma Anlaşması imza-

lanmıştır. Buna göre iki tarafı kapsayan bir ortak Pazar 10 yıllık süre

içinde oluşacaktır. Ortak pazarın başlangıç tarihi olarak 31 Aralık 1994

tarihi belirlenmişse de taraflar arasında 1 Temmuz 1990’da imzalanan

yeni bir anlama bu tarihi 31 Aralık 1990 olarak öngörmüştür.

15

Öngörülen tarihten üç ay sonra ise, yani 26 Mart 1991’de Asuncion

Anlaşması imzalanarak MERCOSUR resmen kurulmuştur. Anlaşma 31

Kasım 1991’de yürürlüğe girmiştir. 17 Aralık 1994 tarihli Ouro Preto

Protokolü ile 1995 yılından geçerli olmak üzere gümrük birliğine

dönüşmüştür.

Brezilya ve Arjantin’in özel çabalarıyla kurulan Ortak Pazar Paraguay

ve Uruguay’ın katılımıyla daha geniş bir yapı olarak belirmiştir. 1995

yılında Şili ve Bolivya’nın ortak üye 

(associate member)

olarak kabulüy-

le daha da genişlemiştir. 1995 yılında ise Avrupa Topluluğu ile bir

anlaşma imzalanmış ve MERCOSUR ülkeleri ile Topluluk arasında

‘Strategies for MacroeconomicCoordination: reflections on the Case of MERCOSUR’, içinde Peter H. Smith

(der.), The Challenge of Integration: Europe and Americas, (New Brunswick: Transaction, 1993), ss. 183-199;

P. Cammack, ‘MERCOSUR: From Domestic Concerns to Regional Influence’ içinde G. Hook ve I. Kearns

(der.), Subregionalism and World Order, (Londra: Macmillan, 1999), ss. 95-115.

13

Jack Epstein, ‘The Bells Tolls For MERCOSUR’, Latin Trade, (Ocak 2002), Cilt 10, Say› 1.

14

Peter H. Smith, ‘Whither Hemispheric Integration?’, Business Economics, (Temmuz 1999), s. 41.

15

Pires-O’Brien, ‘Latin...’, s. 283.

Özellikle Avrupa Birliği

örneği ile kıyaslandığında

Latin Amerika 'büyük bir

hayal kırıklığı' olarak da

değerlendirilebilir. Ancak

daha detaylı ve farklı

yaklaşımlar içeren bir

analiz oldukça farklı bir

sonuca götürecektir.

---