Aydın Talıbzadə
Yüklə 3,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ədəbiyyat
50
Təsadüfi deyil ki, əksərən məhz düşüncəsizlik (ehtiyatsızlıq) igidin həm qəhrəmanlığının, həm ölümünün səbəbidir. Kütlə özünü nağıllarda təsəvvür etdiyindən qəhrəman soraqlamağa, qəhrəman axtarmağa meylli olur və asancana öz nisbi idealını qəhrəmana çevirir. Odur ki, Hollivud bir an belə dayanmadan kütlə üçün kinonağıllar, və bəlkə də susqun çoxluqdan ötrü efemer mikroxoşbəxtliklər istehsal edir. Hərçənd kütlə üçün qəhrəman fenomeni gerçək refleksiyadır. Susqun çoxluq isə bu qəhrəmanı bir nağıl kimi, yalan kimi qavrayıb onunla əylənir, xoşhallanır və zaman məsafəsini mütləq şəkildə gözləməyi yadından çıxarmır. Bu kinonağılların qəhrəmanlarını seyrçilər adətən
öz sevimli
kuklaları kimi qəbul edirlər. Beləliklə, kino sənəti bir kinoindustriya qismində kütlədən ötrü qəhrəman-kukla istehsalından faydalanır. Kino
sənəti özünə həmişə fərd yox, kütlə axtarır, çoxluq axtarır, teatr sənətisə əksinə. Ol səbəbdən də mən elə düşünürəm ki, şou- biznes kino-biznesin davamıdır, haradasa lap onun yetirməsidir. Şou kino-biznesə daim lazım olan bir nəsnədir. Hətta belə də demək mümkündür ki, şou- biznesi kino dünyası öz məhsulunun satışı xatirinə törədib, yaradıb. Teatr sənətisə heç vədə biznesə çevrilmir. Bilmirəm, buna sevinmək gərəkir, yoxsa təəssüflənmək? Bu da öz növbəsində o deməkdir ki, teatr sənəti heç vədə kütlənin olmur. Kütlələrə isə həmişə teatr yox, tamaşa lazımdır. Bu tamaşanı da artıq uzun müddətdir ki, çoxluğa, kütlələrə siyasət verir. Son 20-25 il hüdudlarında siyasət qədərincə teatrallaşıb. Hər debat, hər diskussiya, siyasət- çilərin
seçkiqabağı dartışmaları kütlələri əyləndirə biləcək qədər suggestiv tamaşadır. Seyrçi reaksiyasına görə Amerika Birləşmiş Ştatlarında aparılan seçki kompaniyaları futbol matçlarından bir elə
də fərqlənmir. ABŞ prezidentlərinin 51
inoqurasiya günü
onları mütləq
şou-biznesin ulduzları dəstəkləyir, belə deyək də, kütləni fərəhləndirir. Xeyli vaxtdır ki, çoxluğun assosativ təfəkküründə seçkiqabağı dartışmalar teleoyunlarla bir hücrədə yan-yanaşı durur. Şou günün siyasi, iqtisadi aktuallığına kütlənin reaksiyasını kütləşdirmək vasitəsidir. Şou kütlənin səsini ALMAQ üçün effektiv siyasi priyomdur. Susqun çoxluq sosial girdabda şoularla qol-boyun olub xumarlanır. Odur ki, getdikcə kütlə və teatr bir-birindən daha çox aralanır. Orada ki teatr var, oraya kütlə axını yoxdur. Ora ki kütlələr toplaşır, orada teatra ehtiyac qalmır. Cəmiyyətdə bu gün teatra, teatr tamaşasına münasibətdə tələb minimaldır, yox dərəcəsindədir. Təklifsə var, bəlkə də aşırı miqdarda var. Əgər bu vəziyyətdə dövlət teatrları bağlamırsa, onda bir çıxış yolu qalır: tələbin özünü istehsal etmək. Əmtəə bazarında bu, artıq mövcud olan bir haldır. Hər hansı bir məhsul satılmayanda onun
istehlakçısının istehsalına pullar xərclənir. Bu, bazar qanunudur. Hərçənd Brodvey
teatrlarının təcrübəsi göstərir ki,
seyrçinin “istehsalı” olduqca müşkül bir məsələdir. Sonuncu fikirlərim həm teatr, həm də kino sənətinə şamil edilir. Çünki çağdaş dövrdə kino sənəti şou- biznesin yedəyindən boylanır. Bu məqalə
böyük bir
sosial-kulturoloji araşdırmanın fraqmenti kimi qavranılmağa iddia- lıdır.
Ədəbiyyat: 1 Freyd Z. Psixoloqiya mass i analiz çeloveçeskoqo “Ya” // İskusstvo kino. - 1990. - № 11. - S. 15. 2 Yenə orada. 52
3 Freyd Z. Psixoloqiya mass i analiz çeloveçeskoqo “Ya” // “Ya” i “ono”: trudı raznıx let. - kn.1. - Tbilisi, 1991. - S.76. 4 Bax: Bodriyar J/ V teni molçalivoqo bolşinstva. - Yekatrinburq, 2000. 5 Freyd Z. Psixoloqiya mass i analiz çeloveçeskoqo “Ya” // İskusstvo kino. - 1990. - № 11. - S. 16. 6 Yenə orada. 7 Averintsev S.S. Sudbı Yevropeyskoy kulturnoy tradisii v epoxu perexoda ot antiçnosti k srednevekovyu // Sb. st. İz istorii kulturı srednix vekov i vozrojdeniya. - M.: 1976. - s.56. 8 Losev A.F. Teatr yest iskusstvo liçnosti // Sb. st. İz istorii sovetskoy nauki o teatre.- M.: 1988. - S. 103- 107.
2007-ci il
Yüklə 3,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|