Dünən anam xəstələndi, ona bərk soyuq dəyib, ona görə də, keçmişdən qalma
ağciyər xəstəliyi də baş qaldırıbdır. Ancaq bugün anamın qızması düşüb. Pauli də
xəstədir.
Dünən Dolfi ilə birlikdə şəhərin qırağındakı Petsleyndorfa gəzməyə getmişdik. O
mənim xəstələrimi qəbul eləyib qurtarmağımı gözləmiş, sonra gəzməyə çıxmışdıq.
Qayıdanda yolumuzu Dornbaxdan saldıq.
Dorfi bacılarımdan ən sevimlisi və ən yaxşısıdır. Onun çox zəngin daxili dünyası
vardır. Ancaq yazıqlar olsun, o təbiətcə çox incədir və tez hissə qapılandır. Bizim
onunla danışıqlarımızın başlıca konusu, sözsüz, sən idin. O sənin daimilik könül
yoldaşın olacaqdır. Ancaq indi o da, instinktiv olaraq, onun səninlə bağlı dediklərinin
mənə təsir göstərmədiyini anlayır.
Marthen! Sənin ürəyinin açılması üçün hansı istəyini yerinə yetirim deyə
düşünürkən, sən özün istəklərindən birini dilə gətirdin və onu yerinə yetirmək mənim
üçün ən böyük xoşbəxtlikdir. Elə bilirəm, sən mənə yazdığından başqa da, nələrisə
almaq istərdin, çəkinmədən onları da mənə yaz. Sən bu məktubu oxuyanda mən
sənə yenə də pul göndərəcəyəm. Sənə nəyisə hədiyyə eləmək mənim üçün çox
böyük sevinc qaynağı olduğundan, çox vaxt özümün hələ də buna layiq olmadığımı
düşünürəm... Sənin mənim niyyətimi düzgün anlayacağına arxayınam.
Mənim birdənəm, sevgilim, sənə çox şeylərdən yazmaq istəyirdim, ancaq bugün
günortadan sonra Şenberqlə Frantseşini bizə gəlib, qaranlıq düşənəcən başımı
qatdılar. Sonra biz onlarla birlikdə şam elədik. İndi isə yuxu gözlərimi tutub, mən indi
sənin dadlı dodaqlarını öpə bilmək yerinə, oturub bu uzaqlıqdan sənə məktub
yazmağıma görə özümü çox qaragünlü birisi sayıram. Ona görə də, icazənlə, xeyirli
gecələr arzulayaraq, səninlə sağollaşıb ayrılmaq istəyirəm.
Səni sarsılmaz bir vurğunluqla sevən Ziqmundun
Vyana, bazar günü, 16 sentyabr 1883-cü il
Mənim istəklim!
Öncə, sənin bir sıra düşüncə və mühakimələrində, mənə qarşı ədalətsizliyə və
yanlışlığa yol verdiyini demək istəyirəm və sən bunları aradan qaldıra bilsəydin, çox
sevinərdim. Bəyəndiyini dediyin o iki geyimi sevinclə sənə bağışlamaq istərdim. Sən
mənə almaq istədiyin gödəkcənin neçəyə olduğunu niyə yazmırsan? Düzdür, indi
əlimdə pulum yoxdur, ancaq gələn ay çalışıb bu istədiyin nəsnələri almaq üçün pul
düzəldəcəyəm.
Sən öz əyin-başının qayğısına qalmaqdan çəkinmə, mən də özüm üçün gərəkən
şeyləri almağa pul əsirgəmirəm. Sən gəncsən və gözəl geyinib-keçinməyin sevincini
duymaq sənə yaraşır! Mənə elə gəlir, səni yaxından tanıyan istənilən birisi, sənə
downloaded from KitabYurdu.org
sevinc gətirəcək nəsə bağışlamaq fürsətini qaçırmazdı. Elə isə, sən nə üçün belə bir
imkanı mənim üçün yaratmaq istəmirsən? Yoxsa bunu mənə çox görürsən?
Sənin məktubunu oxuyanda, elə bil, göylərdən enmiş bir mələyin səsini
eşidirdim. Məktubunu oxuduqca duyduğum bu ilahi səs, könlümü qanadlandırıb,
məni yerdən ayırdı, yersiz qayğılarımı, dəymədüşərliyimi, çaşqınlığımı və
inamsızlığımı unutdurdu.
Sənin qanını qaraltmaq istəməsəm də, deməliyəm, bugün mən böyük bir sarsıntı
içindəyəm, gözlənilmədən baş verən bir bədbəxtçiliyin dözülməz acısını
çəkməkdəyəm. İndi durub morqa gedəcəyəm, bir azdan orada dostum Natan Vaysın
meyitini yaracaqlar. O bir ay olardı evlənmişdi və bir neçə gün öncə ongünlük toy
gəzintisindən qayıtmışdı. Natan ölümündən qabaq polisə çatası iki məktub yazmışdır.
Bu məktublarda o özünün ölüm xəbərini ata-anasına çox ehtiyatla çatdırmağı xahiş
eləyir və arvadının ona dönük çıxması ilə bağlı xəbərin qəzetlərə bildirilməməsini
istəyir.
Sentyabrın on üçündə, günortadan sonra, saat ikinin yarısında onun
Dandştrassedəki evində özünü asıb öldürdüyünü bilmişdilər. Həftənin dördüncü
günü, axşam çağı, Natan Vaysın işlədiyi qospitalda onun ölüm xəbəri yayılmışdı.
Deyilənə görə, iş yoldaşlarından biri bu xəbərin yalan olduğuna özünü inandırmaq
üçün qaçaraq Natanın kabinetinə baş çəkmişdi. Ancaq kabinetin qapısı bağlı imiş.
Biraz sonra, Natanın bu qospitalda həkim işləyən qardaşı gəlib çıxmış və onun ölüm
xəbərinin doğru olduğunu bildirmişdi. Beşinci gün səhər ertədən Lyusqarten mənim
yaşadığım evə gəlmişdi. Mən yataqdan qalxıb onu qarşılamağa macal tapmamış daha
iki iş yoldaşım bu acı xəbəri mənə çatdırmaq üçün gəlib çıxdılar. Bizim heç birimiz
buna inanmaq istəmirdik. Bu yaxınlaracan yaşam sevgisi aşıb-daşan, enerjili, çalışqan
birisini indi ölmüş və susqunluq içində görmək, bizim üçün, dözülməz dərəcədə ağır
idi. Onun yaşam sevgisi çox güclü idi və onun öz ömrünə qıyması inanılmaz
görünürdü.
...İndi onu torpağa tapşırandan sonra da, onun yoxluğa gömülməsinə və bir də
heç vaxt onu görməyəcəyimə özümü inandıra bilmirəm. Bu, qarşısıalınmaz qorxunc
olay nə üçün baş verdi? Axı o, çox böyük uğurlar qazanaraq, qarşısına qoyduğu
məqsədlərə doğru gedirdi və bütün arzularına çata bilmək üçün çox böyük şansları da
vardı. O dosent idi və iş yerində, qazandığı bu üstünlüyünün dadını çıxarmağa
çalışdığı, bununla öyündüyü açıq-aydın duyulurdu. O artıq öz işinin bilicisi olan bir
həkim kimi ad-san qazana bilmişdi. Bu yaxınlarda o xəstəxanada şöbə müdiri
vəzifəsini tutmuşdu. Bununla da, onun öz həkimlik praktikasını artırmaq üçün çox
böyük imkanları yaranmışdı.
Natan lap bu yaxınlarda evlənmişdi. Ancaq, görünür, elə bu evlilikdən sonra
qarşılaşdığı hansısa durum onu özünü öldürməyə sürükləmişdi. Bu durumun nə
olduğu bizə bəlli deyildir. Ancaq onun ölümünün niyəsinin evlənmək olduğuna söz
ola bilməz. İndi yaxşı xatırlamıram, mən deyəsən onun necə evləndiyini sənə
yazmışdım, ancaq bilmirəm, mən bu olayı sənə bütün detallarınacan yazmışammı?
Necə olursa olsun, mən indi bununla bağlı bildiklərimi bütün genişliyi ilə sənə
danışmaq istəyirəm, bu anlarda mənə elə gəlir, dostum ölməyib və mən də sənə
onun başına gələnləri danışıram.
downloaded from KitabYurdu.org