Mənim indi nə iş gördüyümü bilmək istərdinmi? Mən indi öncələrdə olduğundan
qat-qat çalışqan və sağlamam. Bu günlərdə bir yığın qəzeti oxuyub araşdırdım, bunu
həm özümün bilgilənməyim üçün, həm də tibb jurnalına məqalə yazmaq üçün
elədim. Laboratoriyada oturub sınaq aparıram, işlər yaxşı gedir, ancaq hələ olduqca
çoxsaylı çətinlikləri adlamalıyam. Deməyi unutdum, axşamçağı saat beşdən axşam
saat on birədək xəstəxana palatasında həkim köməkçisi işləyirəm, hər şeylə dərindən
maraqlanıram, öyrəndiklərimi detallarınacan yazıram, gərəkəndə yerindəcə xəstələrə
yardım da eləyirəm.
Sevgilim, düzünü desəm, mənim üçün çox ağırdır, işin çoxluğundan yorulub
əldən düşürəm, bu durumumda içkili, yaxud da yarıyuxulu birisinə oxşayıram. Mən
buna da razıyam, təki gördüyüm bu ağır işlər səninlə aramızda olan dözülməz ayrılığı
aradan qaldıra bilsin.
Mənim bütün çalışmalarım indilikdə elmi fəaliyyətə və həkimlik təcrübəmin
artırılmasına yönəlibdir. Mənim üçün bu işlərin gərginliyi, onların çoxluğundan özümü
unutmağım, necəsə, səninlə olan ayrılığın acısına dözə bilmək üçün bir narkoz sayıla
bilər. Elm dünyasına qapılaraq mən özümü bu kədərli gerçəkliklərdən ayırıram. Bunu
sən yaxşı bilirsən, mən həmişə maraqlı işlə başımı qarışdırıb, sarsıntılarımı və
küskünlüyümü unuda bilirəm. Mənim günüm belə keçir. Mənə elə gəlir, dünyada baş
verən olaylar mənim qapımı döymədən keçib gedirlər. Birdən də, mən bütün dadlı
istəklərimi özümdən qovub uzaqlaşdırıram, özümü bir monastır küncündə azacıq
buğda ilə keçinən monaxın yerinə qoyuram.
Beynim elə bil ayrı-ayrı oyuqlardan qurulub və çoxlu faktlar, nəzəriyyələr,
diaqnoz və formullar, möcüzəli şəkildə, hərəsi özü üçün ayrılmış oyuqlarda səliqə ilə
yerləşir. Tibblə bağlı bilgilər, ilk sırada, çox asanlıqla axıb başıma dolur. Beynimin
qatlarında, tez-tez öz rənglərini dəyişən, birdən yaşıl, birdən də göy rəngə çalan
bakteriyalar yaşayırlar; başqa bir qatda mənim gələcəkdə taunun aradan qaldırılması
ilə bağlı keçirmək istədiyim elmi simpoziumların təsvirləri yer alıbdır; indilikdə
beynimdə doğulan, tauna qarşı savaş açan bu məsləhətlərin, təkliflərin önəmi
yoxdur, bugün insanlıq üçün ən böyük qorxu: vərəmdir! O, yoluxucudurmu, yoxsa hər
bir insan, orqanizmində baş verən proseslərdən asılı olaraq, ona ayrıca yoluxur, onun
yaranma səbəbi nədir, Berlində yaşayan doktor Koxun
10
vərəmi törədən və
laboratoriya şəraitində də yaradıla bildiyini dediyi, vərəm çöplərini tapması ilə bağlı
dedikləri doğrudurmu?
Səndən məktub alınca, bütün bu yuxular, dalğınlıqlar çəkilib gedir, yaşam bütün
çoxçalarlığı və alabəzəkliyi ilə mənim alaqaranlıq hücrəmə dolur. O andaca, beynimdə
dolaşmaqda olan bütün mürəkkəb problemlər yox olur, beynimi yoran anlaşılmaz
xəstəlik tarixçələri dəyərini itirməyə başlayır, daha sonra, elə bil, hansısa sehrin
köməyi ilə, çağdaş elmin durumu ilə bağlı olan çoxlu nəzəriyyələr də
düşüncələrimdən uçub harasa gedirlər. Yaşam, birdən-birə isti, sevinclərlə dolu və
anlaşıqlı olur. Mənim vurğunu olduğum sevgilimin beynimdəki bu qarabasmaları və
qorxunc mifləri qovub dağıtmaq gücü də varmış. Onun varlığını duymaq üçün mən
hansısa kimyəvi reagentə (aşılayıcıya) gərək duymuram. O mənim vurğunu olduğum
bir gerçəklikdir – o mənim səadətimin daşıyıcısıdır, onu xəstəlik daşıyıcılarından
ayıran da elə budur. Umarım, sən yetərincə sağlamsan. Bu, sənin yazdığın
downloaded from KitabYurdu.org
məktubdan da bilinir, yalnız fiziki və ruhi sağlamlığı yerində olan, bu çox gərəkli
yetkinliyə çatan birisinin belə işıqlı düşüncələri ola bilər, mən bütün bunları, bir
həkim olaraq, açıq-aydın duyuram.
Ah Marta, birdən hər bir insan keçdiyi yaşam sınaqlarından qazandığı biliklərini
hansısa düsturlar və rəylər şəklinə sala bilsəydi, necə də gözəl olardı. Ancaq gün
ərzində on bir saatdan artıq gərgin əməyə qatlaşmaqla yaşayan və bu müddətdə ağır
yaşam sınaqlarından keçib onlarla bağlı yaşantılar və biliklər qazanan insan, istər-
istəməz, öz insanlığından uzaqlaşmalı olur. Ona görə də, biz hər gün öz insan
ömrümüzü yenidən başlamalı oluruq. Onun üçün də, hər gün bizim üçün yeni olan
başqa bir yaşam sınağından keçib, büsbütün yeni olan bilgilər qazanmalı oluruq.
İstəkli sevgilim, sabah da sənə məktub yazacağam. Sağlamlığını qoru. Ömrünə,
bacardıqca, sevinc qatıb yaşamağa çalış.
Sənin dönməz sevgilin Ziqmund
10 Professor Robert Kox (1843-1910) – Froudla bir çağda yaşamış, 1882-ci ildə
vərəm xəstəliyini törədən vərəm çöplərini tapmışdır.
Vyana, ikinci gün, 23 oktyabr 1883-cü il
Mənim sevimli Marthenim!
Birdən, yanlış düşüncələrə qapılsam da, inciklikdən doğan sözlər yazsam da,
ancaq yenə də, düşüncələrimi səninlə bölüşməkdən özümü çəkindirə bilmirəm. Mən
hansısa sözümlə səni incitmişəmsə, gərək biləsən, bütün bunların niyəsi, mənim sənə
qarşı olan çılğın istəklərimin, yalqızlığımın, səndən olan gözləntilərimin və bir də məni
səndən uzaqlarda saxlayan qandallarımın birlikdə yaratdığı gərginlikdən yanadır.
Mənim çıxılmaz sandığım düşkünlüyə və dardüşüncəliyə qapılmağım da olur və ancaq
sənin mənə olan sevgindəki dönməzliyin, habelə, məni belə yüksək
dəyərləndirməyin, sonunda, bu darlıqdan qurtulmağıma gətirib çıxarır. Sən gərək, bu
yazdıqlarıma görə, mənə gülməyəsən, habelə, mənim öz mühakimələrimdə və
ovqatımda aşırı kövrək və dayanıqsız olduğumu da düşünməyəsən.
Hə, gözəl qızcığazım, bugün günortadan sonra çoxdankı axtarışlarımı uğurla başa
vura bildim: mən artıq büsbütün yeni bir müalicə metodu tapdığımı deyə bilərəm və
bu yeni metodun, bundan öncə düşündüyüm metodlardan qat-qat uzunömürlü və
etibarlı olacağına inanıram. Ürəyədammaya arxalanan bir öncəgörmə ilə gəlib
çıxdığım bir sonuc gözümün önündədir: mən ya artıq axtardığım metodun özünü
tapmışam, ya da onu tapmağın bir addımlığındayam.
Yaşamın bu dözülməz ağırlığı məni sarsıda bilməz, biz sağlamıqsa, tale bizi böyük
bədbəxtliklərdən qoruyursa, bundan yaxşı nə ola bilər? Biz onsuz da sonucda bütün
istəklərimizə çatacağıqsa, qəm eləməyə dəyməz. Qayğıların aşıb daşdığı, ancaq
ehtiyacın yol tapa bilməyəcəyi, kiçik bir evimiz olacaq, orada sevinclə dolu bir ömür
downloaded from KitabYurdu.org