Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VII FƏS ĠL
252
sənayenin ümumi məhsulunda neft sənayesinin payı 90 faiz təĢkil edird isə, bu, birinci beĢilliyin sonunda 71 fa izə endi. Müvafiq dövrdə res publika sənayesinin digər sahələrində ü mu mi məhsulunun həcmi 29 faizə çatmıĢdı 140 .
gəldi. Bakıdan sonra sənaye cəhətdən ən çox in kiĢaf etmiĢ Gəncədə bütün sənayenin ümumi məhsulu 1932-ci ildə 1927/28-ci ilə nisbətən 95,5 faiz, o cümlədən yüngül sənayedə 735,6 faiz artmıĢdı. BeĢilliyin sonunda Gəncədə 12 sənaye müəssisəsi, o cümlədən pamb ıq-parça ko mb inatı, mahud fabriki, yağ- sabunbiĢirmə ko mb inatı, pamb ıqtəmizləmə zavodu, tikiĢ fabriki və s. fəaliyyət göstərirdi. 1932-ci ildə Ģəhərin sənaye məhsulu dörd dəfə artdı. Gəncənin əhalisi əsasən fəhlələrin və onların ailə ü zvlərin in hesabına çoxaldı. 1928-ci ildə Gəncədə 39,9 min, 1931-ci ildə isə 81 min nəfər yaĢayırdı 142 .
etmiĢdi. Bu illərdə Ələt stansiyasından Culfaya qədər 409 km u zunluğunda dəmir yolunun çəkilməsi baĢa çatdırıld ı. Dəmir yolu nəqliyyatının yük dövriyyəsi 1932-ci ildə 1928/29-cu ildəki 4,2 mln tondan 6,1 mln tona çatdırıldı 143 .
gəmilərin sayı 32-dən 42-yə, neftdaĢıyan tankerlər isə 51-dən 62-dək artdı 144
. Birinci beĢillikdə Azərbaycanın kənd təsərrüfatında çətinliklər və məĢəqqətlər olsa da, köklü dəyiĢikliklər baĢ verdi. Kənddə ko lxo z və sovxozlar aparıcı mövqe tuturdular. 1932-ci ildə respublikanın bütün kəndli təsərrüfatların ın 50,6 faizi ko lxo zlarda birləĢdirilmiĢdi. 1933-cü ilin əvvəlinə bir çox pambıqçılıq rayonları, o cü mlədən Bərdə, Qasım Ġsmayilov (indiki Go ranboy), Sa mu x kolle ktivləĢ məni baĢa çatdırmaq ərəfəsində idilər. Kolxo zların əkin sahəsi 1928-ci ildə 8,2 min hektar olduğu halda, 1932-ci ildə 664,2 min hektara çatmıĢdı. 1932-ci ildə respublikada 70 min hektardan artıq əkin sahəsi olan 88 sovxoz var idi. Kənd təsərrüfatının texniki cəhətdən təchizində irəliləy iĢlər əldə edildi. Birinci beĢilliyin sonuna yaxm kənd təsərrüfatında 1153 traktora malik 29 MTS fəaliyyət göstərirdi. On lardan 25-i yalnız pambıqçılıq rayonlarında 2135 ko lxo za xid mət edird i 145 .
qoyulmuĢdu 146
, respublikanın sənaye potensialı güclən miĢ, fəhlə sinfi və qulluqçuların sayı artmıĢ, yeni sənaye müəssisələri meydana gəlmiĢ, iĢsizlik əsasən ləğv edilmiĢdi.
253
Ġnzibati-amirlik metodlarının təĢəkkül tap ması və yeni iqtisadi siyasət (YĠS) mexanizmlərin in məhdudlaĢdırılması bazar münasibətlərini heçə endirərək, ölkənin bütün iqtisadiyyatının milliləĢdirilməsi ilə nəticələndi. Ġqtisadiyyatda partiya ideologiyasının hökmlü üstünlüyü öz əks ini Mərkəzdə hazırlanan beĢillik planlarda tapırdı. Vəzifələri ÜĠK(b)P XVII qurultayı (yanvar-fevral 1934-cü il) tərəfindən qəbul olunan ikinci beĢillik plan bütün ölkənin təsərrüfat həyatını dövlətin sərt müdaxilələrlə idarə etməsindən, eləcə də hər bir müttəfıq respublikada in kiĢafı "dəmir" reqla mentə salmasında növbəti, a mma olduqca ağır bir mərhə lə oldu. Part iya Ġkinci beĢilliyin əsas siyas i vəzifəsinin kapitalist ünsürlərin i tamamilə məhv etməkdən, sinfi fərqləri, iqtisadiyyatda və adamların Ģüurunda kapitalizmin qalıqların ı yaradan səbəbləri tam aradan qaldırmaqdan və "sinifsiz sosializm cəmiyyəti" yaratmaqdan ibarət olduğunu açıq bəyan etdi. Ġkinci beĢilliy in baĢlıca təsərrüfat vəzifəsi isə iqtisadiyyatı bütünlüklə yenidən qurmağı baĢa çatdırmaq oldu. Ġn zibati-amirlik sisteminin güclən məsi, beĢillik planda hər respublikanın vəzifəsinin ilk növbədə Mərkəzin mənafelə rinə uyğun müəyyənləĢdirilməsi müttəfiq respublikaların iqtisadi və siyasi həyatının bütün sahələrinə güclü təsir etdi. Federasiya pərdəsi altında, bütün Ġttifaqın marağ ını nəzərə almaqla, sənayeni xammal və enerji mənbələrinə yaxınlaĢdınnaq yolu ilə respublikaların iqtisadiyyatını sürətlə inkiĢaf etdirmək Ġkinci beĢilliyin əsas istiqamətlərindən biri kimi müəyyən edildi. Bu baxımdan ali partiya orqanı "Pravda"nın ikinci beĢillikdə Zaqafqaziyanın əhəmiyyəti haqqında qeydi maraqlıdır: "Zaqafqaziya Sovet Ġttifaqının incisidir, Ġkinci beĢilliyin incisidir. Onun tükənməz sərvətləri və ço x böyük imkanları vardır. Ġkirici beĢilliyin vəzifəsi Sovet Zaqafqaziyasının toxunulma mıĢ sərvətlərin i sosializm quruc uluğuna cəlb etməkdən ibarətdir‖ 2 . Hələ 1932-ci ilin martında Zaqafqaziya Ölkə Ko mitəsinin və Zaqafqaziya Nəzarət Ko missiyasının BirləĢ miĢ Plenu mu ZSFSR Xalq təsərrüfatının Ġkinci beĢillik üçün inkiĢaf plan ının (1933-1937-ci illər) tərtib edilməsi üzrə direktivləri təsdiq etmiĢdi 3 .
Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|